FunkcjonowanieRynku R03 4 095

popyt konsumentów na produkty i usługi, tym większy jest jego wpływ na wzrost dochodów osiąganych przez podmioty gospodarcze. Wzrost tych dochodów stwarza przesłanki wzrostu popytu na czynniki wytwórcze oraz wzrostu dochodów państwa, osiąganego za pośrednictwem podatków. Z kolei wzrost dochodów państwa umożliwia rozszerzenie materialnych podstaw działania oraz zmniejszenie skali ograniczeń, które ono napotyka w procesie zgłaszania oraz kształtowania popytu.

5. Popyt a zasoby

Jak już wskazywano, poziom dochodów wpływa zarówno na wielkość popytu zgłaszanego przez nabywców, jak i na jego przedmiotową strukturę. Wraz ze wzrostem wielkości dochodów nabywcy zgłaszają coraz większy popyt na droższe produkty trwałego użytku (maszyny, mieszkania, samochody, lodówki itp,). Zaspokajanie tego popytu wzbogaca nabywców w zasoby trwałe, które charakteryzuje długi okres użytkowania. Produkt, który przekształca się w trwały zasób nabywcy, ma charakter niepodzielny. W przeciwieństwie do produktów podzielnych (np. owoce), danego zasobu nic można nabyć więcej lub mniej. Wielkość popytu na produkty o długim okresie użytkowania zależy więc przede wszystkim od liczby nabywców, którzy przy danych dochodach i cenach wyrażają zamiar ich zakupu.

Zasoby, którymi dysponują nabywcy, stają się materialną podstawą zgłaszania popytu na produkty i usługi, które towarzyszą ich użytkowaniu, tj. na produkty i usługi komplementarne. Producent, dysponując zasobami w postaci maszyn, zgłasza popyt na pracę, materiały i surowce itp. Konsument, nabywając trwałe zasoby w postaci mieszkania, samochodu lub lodówki, zgłasza popyt na meble, benzynę, energię elektryczną, usługi naprawcze itp. Popyt ten może mieć w danym czasie charakter jednorazowy (mieszkanie — meble) lub charakter ciągły (lodówka — energia elektryczna). Im większą ilością zasobów dysponują nabywcy, tym większy popyt zgłaszają na produkty i usługi, które jako składnik komplementarny towarzyszą ich użytkowaniu. Zależność tę ilustruje rys. 23.

Rysunek 23

Zasoby a popyl na produkty komplementarne

Ilość

zasobów

-►

Popyt na produkty komplementarne

Proces użytkowania zasobów trwałych przez nabywców może być mniej lub bardziej kosztowny. Jest to zależne przede wszystkim od poziomu cen produktów i usług towarzyszących użytkowaniu tych zasobów. Poziom tych cen oraz kierunki jego zmian wpływają na:

—    kształtowanie się realnych dochodów nabywców,

—    popyt na produkty o trwałym charakterze (zasoby).

Jeżeli wzrasta poziom cen produktów i usług towarzyszących użytkowaniu zasobów trwałych przez nabywców, to zmniejsza się poziom ich realnych dochodów. Największego spadku tych dochodów doświadczają nabywcy, którzy dysponują największą ilością zasobów. Z kolei spadek poziomu cen komplementarnych produktów i usług powoduje, że użytkowanie trwałych zasobów staje się coraz mniej kosztowne. Z tego spadku korzystają w największym stopniu te grupy nabywców, które dysponują największą ilością zasobów. Konsekwencje dla nabywców, wyrażające się w zmianach poziomu ich realnych dochodów, zależą więc od ilości i struktury posiadanych zasobów oraz kierunku zmian cen na poszczególne produkty i usługi, towarzyszące ich użytkowaniu.

Ceny produktów i usług towarzyszących użytkowaniu zasobów mogą się kształtować pod wpływem procesów negocjacyjnych mię-

95