FunkcjonowanieRynku R034 085

Rysunek 19

Czynniki kształtujące popyt

— popyt danego nabywcy zgłaszany na produkty, usługi, pracę oraz pieniądz (popyt cząstkowy w ujęciu podmiotowym).

Rozróżnienie to, oprócz popytu globalnego, uwzględnia dwa wymiary popytu cząstkowego. Z jednej strony jest to wymiar nabywców, którzy zgłaszają popyt, z drugiej — wymiar przedmiotów wymiany, na które jest zgłaszany popyt¹.

Na popyt globalny, oprócz wymienionych uwarunkowań (preferencje, dochody, ceny), wpływa rozległy zespół czynników. Należy tu wymienić przede wszystkim:

— czynniki demograficzno-strukturalne (liczba i struktura ludności, liczba i struktura innych podmiotów rynku),

— czynniki produkcyjno-usługowe (wielkość produkcji oraz rozmiary działalności usługowej).

— czynniki materialno-rzeczowe (poziom techniki i technologii, stan infrastruktury, nagromadzony majątek w postaci mieszkań, samochodów, maszyn i urządzeń),

— czynniki spoleczno-cywilizacyjne (poziom kulturowy i cywilizacyjny, przyzwyczajenia, tradycje, zwyczaje),

— czynniki społeczno-psychologiczne (moda, naśladownictwo, presja społeczna, oczekiwania).

Popyt cząstkowy w ujęciu przedmiotowym zależy przede wszystkim od zespołu czynników związanych bezpośrednio z rodzajem oraz cechami przedmiotu wymiany (produktu, usługi, pracy) oraz charakterem potrzeb, które ten przedmiot może zaspokajać. Podstawową cechą każdego przedmiotu wymiany jest jego cena.

Popyt cząstkowy w ujęciu podmiotowym zależy przede wszystkim od rodzaju i cech nabywcy oraz sposobu jego postępowania, które są determinowane zarówno obiektywną sytuacją, w jakiej się znajduje, jak i zespołem czynników subiektywnych. Podstawowym elementem sytuacji nabywcy jest jego dochód.

3. Podmioty popytu

Podmiotami popytu mogą być: państwo, podmioty gospodarcze działające w sferze produkcji oraz w sferze świadczenia usług, konsumenci oraz banki. Wszystkie te podmioty mogą zgłaszać popyt na pieniądz. Państwo, podmioty gospodarcze i konsumenci mogą zgłaszać popyt na produkty i usługi. Poza szczególnymi przypadkami, podmiotami popytu na pracę nie mogą być jedynie konsumenci².

Duże znaczenie ma ponadto wymiar czasu. Popyt jest różną kategorią w zależności od tego, czy jest rozpatrywany w okresach długich, średnich czy krótkich. Czas różnicuje wielkość popytu, a także intensywność i strukturę czynników, które nań wpływają.

Państwo zgłasza popyt w ramach wydatków przeznaczonych m.in. na utrzymanie administracji państwowej, finansowanie służby zdrowia, obronności kraju, szkolnictwa itd. Konsumenci zgłaszają popyt na pracę, jeżeli zamierzają zatrudniać w gospodarstwie domowym opłacanych pracowników.