FunkcjonowanieRynku R08 0 251

Rysunek 83

Podstawowe zależności

Struktura		Mechanizm I ^	Efekty
podmiotowa rynku		konkurencji	konkurencji

przede wszystkim od struktury podmiotowej rynku. Określa ona mechanizm konkurencji oraz efekty, które mogą mu towarzyszyć¹. Zależności te ilustruje rys. 83.

W zależności od struktury podmiotowej rynku mechanizm konkurencji może funkcjonować bez większych ograniczeń lub może ulegać ograniczeniom:

—    w sferze akcji podejmowanych przez sprzedawców,

—    w sferze reakcji podejmowanych przez konkurentów.

Ograniczenia te mogą się pojawiać przede wszystkim na gruncie

takiej struktury podmiotowej rynku, której składnikami jest:

—    duża liczba sprzedawców o małym udziale w rynku, oferujących homogeniczne produkty (polipol doskonały),

—    duża liczba sprzedawców o małym udziale w rynku, oferujących heterogeniczne produkty (polipol niedoskonały).

Sprzedawcy o małym udziale w rynku, oferując homogeniczne produkty, mogą podejmować akq’e o relatywnie małej sile oddziaływania na konkurentów. Tego typu akcje mogą przynosić sprzedawcom stosunkowo mały przyrost efektów i nie muszą być odczuwane przez konkurentów. Nie muszą w związku z tym wywoływać ich reakcji. Jeżeli natomiast akcje te zaczynają być odczuwane przez konkurentów, to mogą wywoływać ich natychmiastowe reakcje. Ten czynnik zniechęca sprzedawców do podejmowania akcji. Niski stopień skłonności sprzedawców do podejmowania akcji powoduje, że mechanizm konkurencji może ulegać ograniczeniom².

Przedstawiona sytuacja ulega zmianie, kiedy dużej liczbie sprzedawców towarzyszy wzrost stopnia heterogeniczności produktów. Jeżeli sprzedawca zwiększa stopień heterogeniczności produktu w stosunku do produktów oferowanych przez konkurentów, to zwiększa im wymagania oraz utrudnia procesy dostosowawcze. Wymagania te mogą się kształtować na wysokim poziomie zwłaszcza wtedy, kiedy sprzedawca, zmieniając produkt, wykreuje wyodrębniony segment rynku, a więc obniży poziom mieszanej elastyczności i mobilności popytu. Tego typu akcja umożliwia sprzedawcy osiąganie przynajmniej przejściowej pozycji monopolistycznej, której przezwyciężanie przez konkurentów wymaga dodatkowego wzrostu nakładów. Osiąganie tej pozyqi przez sprzedawcę wpływa na zmniejszenie stopnia skuteczności reakcji konkurentów. Trudności napotykane przez konkurentów w procesie podejmowania skutecznych reakcji mogą powodować ograniczenie mechanizmu konkurencji. Obie wymienione sytuacje przedstawiono w tablicy 14.

Tablica 14

Ograniczenia mechanizmu konkurencji

'Wyszczególnienie	Polipol doskonały	Polipol niedoskonały
Akcje	^A słabe motywacje do podejmowania akcji	akcje o dużej sile oddziaływania
Reakcje	natychmiastowe reakcje	niski stopień skuteczności reakcji	7

Mechanizm konkurencji nie musi napotykać wymienionych ograniczeń w warunkach istnienia takiej struktury rynku, której składnikiem jest mała liczba sprzedawców o dużym udziale w rynku. Tego typu struktura zapewnia wzajemne oddziaływanie sprzedawców oraz ich konkurentów. Sprzedawcy o dużym udziale w rynku są motywowani do podejmowania akcji istnieniem możliwości wzrostu efektów działania. Podejmowane przez nich przedsięwzięcia w procesach konkurencji może bowiem charakteryzować duża siła oddziaływania na

251

1

   Istnieją, poglądy, według których czynnikiem rozstrzygającym o mechanizmie konkurencji i jego efektach nie jest struktura rynku, lecz bliżej nie sprecyzowana wolność konkurencji. Struktury rynku mogą zagrażać konkurencji, a państwo powinno strzec jej wolności.

2

   Por. K. Herdzina, Wettbewerbspolilik, jw., s. 67.