FunkcjonowanieRynku R1162 363

otoczenia rynkowego skazany na stosunki z dostawcami i nabywcami o dużej skali działania. Sprzedawca o małej skali działania zgłasza zbyt mały popyt na czynniki wytwórcze oraz reprezentuje zbyt małą podaż produktów, aby wzbudzać ich zainteresowanie na rynku.

Wejście nowego sprzedawcy na rynek, który charakteryzuje występowanie doskonałego polipolu, nie napotyka również na ogół bariery kapitałowej. Zasoby kapitałowe, które musi on zgromadzić, aby zapewmić porównywalną z konkurentami skalę działania, kształtują się na stosunkowo niskim poziomie¹.

Niskim barierom wejścia na rynek polipolistyczny towarzyszą niskie bariery wyjścia z tego rynku. Unieruchomienie przez sprzedawcę działającego na rynku polipolistycznym ograniczonej wielkości zasobów rzeczowych (np. zdolności wytwórczych) powoduje, że koszty wynikające z utraty ich wartości kształtują się na niskim poziomie. Opuszczenie rynku przez sprzedawcę o małym w nim udziale nie rodzi również odczuwalnych konsekwencji dla jego otoczenia rynkowego. Wysoki poziom mobilności sprzedawców działających w warunkach polipolu powoduje, że strukturę podmiotową rynku polipolistycznego charakteryzuje niski stopień stabilności.

Mobilność sprzedawców kształtuje się na stosunkowo niskim poziomie w warunkach istnienia oligopolistycznej formy rynku. Istnienie małej liczby konkurujących między sobą sprzedawców o dużym udziale w rynku wpływa bowiem na zwiększanie barier wejścia i wyjścia. W przeciwieństwie do sytuacji polipolistycznych w warunkach oligopolu mogą występować wszystkie wymienione rodzaje barier oraz mogą się one kształtować na wysokim poziomie.

Sprzedawcy działający w warunkach oligopolistycznej formy rynku dysponują dużymi zasobami oraz prowadzą działalność na dużą skalę. Umożliwia im to obniżanie poziomu kosztów', które może być oparte zarówno na racjonalizacji wykorzystywania zasobów, jak i na korzystaniu z prawidłowości skali działania oraz jej zmian. Połączenie obu kierunków postępowania umożliwia oligopolistom obniżanie cen produktów do takiego poziomu, który dla sprzedawców wchodzących na rynek staje się trudną do przezwyciężenia barierą.

Bariera ta wzrasta, jeżeli istnieje powiązanie dostawców' czynników' wytwórczych, nabywców produktów i kanałów dystrybucji z istniejącymi oligopolistami trwałym układem stosunków. Tworzenie w' tej sytuacji otoczenia rynkowego przez sprzedawców wchodzących na rynek może napotykać bariery, których przezwyciężanie wymaga dużego kapitału. Bariera kapitałowa staje się w warunkach oligopolu podstawową barierą wejścia na rynek.

Wysokim barierom wejścia na rynek oiigopolistyczny towarzyszą wysokie bariery wyjścia z tego rynku. Wynikają one zarówno z dużej utraty wartości zgromadzonych zasobów w przypadku wychodzenia z rynku, jak i ze skali konsekwencji, których doświadcza otoczenie rynkowa w przypadku opuszczania rynku przez sprzedawcę-oligopo-listę. Niski poziom mobilności sprzedawców działających w warunkach oligopolu powoduje, że strukturę podmiotową rynku oligopo-listycznego charakteryzuje zazwyczaj wysoki stopień stabilności.

Wchodzenie nowych sprzedawców do segmentu rynku, który charakteryzuje występowanie monopolu, napotyka bariery kształtujące się na wysokim poziomie². Jeżeli jest to monopol naturalny, to bariery wejścia na rynek mają charakter bezwzględny, a więc nie mogą być przezwyciężane przez poszczególnych sprzedawców. Jeżeli natomiast nie jest to monopol naturalny, to bariery wejścia na rynek zależą przede wszystkim od dwóch czynników:

—    rodzaju oraz stopnia skomplikowania produktu, który jest podstawą i przedmiotem działania monopolisty na rynku,

—    skali (rozmiarów') działalności prowadzonej na rynku przez monopolistę.

Rodzaj oraz stopień skomplikowania produktu określa możliwości jego zastępowania innymi produktami. Im mniejsze są te możliwości, a więc im wdększa utrzymuje się luka substytucyjna między

363

1

Por. A. Redslob, Theorie microeconomiąue, jw., s. 147. Poziom mobilności sprzedawców spada wraz z pojawianiem się polipolu niedoskonałego. Spadek ten jest konsekwencją różnicowania produktów przez działających na rynku sprzedawców oraz ich dostosowywania do zróżnicow’anych i zmieniających się preferencji nabywców'. Proces różnicowania produktów’ zwiększa nowym sprzedawcom bariery wejścia na rynek.

2

H. Demmler, Grundlagen der Mikrookonomie, jw., s. 368.