Geografia turyzmu4

<>l) ^,s Zusoby i walory tiiryslycznc

•    utworzone przez e/.łowieka:

parki zabytkowe, muzea i zbiory przyrodnicze, ogrody botaniczne,

-    ogrody zoologiczne;

•    inne:

-    punkty widokowe,

-    parki narodowe,

-    parki krajobrazowe.

Chociaż powyższą klasyfikację opracowano dla walorów turystycznych Polski, niektóre jej fragmenty mogą być przydatne do waloryzacji zasobów przyrodniczych w innych regionach świata.

Uważa się na ogół, że walory przyrodnicze mają szczególnie duże znaczenie pr/.y wyborze kierunków wyjazdów turystycznych. Analiza rzeczywistych kierunków wyjazdów oraz preferencji turystów potwierdzają te założenia. Masowe wyjazdy mieszkańców Europy nad Morze Śródziemne, a mieszkańców Stanów Zjednoczonych oraz Kanady na Florydę i do krajów regionu karaibskiego, dowodzą inngi, jaki) nadają turyści ciepłemu klimatowi (głównymi czynnikami przyciągającymi turystów jest usłonccznienie i temperatura mieszcząca się w przedziale 20-Uro Duże znaczenie ma również obecność wód powierzchniowych, które nie tylko umożliwiają wypoczynek przy wodny i kąpiel, ale również uprawianie nie-ktńiyeh lorm turystyki kwalifikowanej.

< >bok samej obecności wody, szczególnie ważny dla tego typu wypoczynku jest charakter brzegów (czy są one łatwo dostępne od strony lądu) i dna (czy jest piaszczyste, czy np. muliste). Jak podaje P.P. Wong [1986, 154], jednym z głównych czynników decydujących o gwałtownym rozwoju funkcji turystycznej na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Małajskiego były piaszczyste plaże (z bardzo drobnym i średnioziarnistym piaskiem, od 0,12 do 0,72 mm, zajmujące aż 92,3% wybrzeża).

Dla turystów istotne znaczenie ma nie tylko morze, ale także większe akweny jeziorne oraz duże rzeki. Zgodnie z klasyfikacją L.B. Leopolda [1969] największą wartość rekreacyjną mają rzeki o szerokości ponad 30 m (5 punktów w skali pięciopunktowej), najmniejszą zaś cieki o szerokości do 1 m (1 punkt) i do 3 m (2 punkty). Należy w tym miejscu zaznaczyć, że, obok samego występowania wód powierzchniowych, dla ruchu turystycznego jest ważny także skład chemiczny wód. Stąd akweny silnie zanieczyszczone związkami chemicznymi mają niską wartość rekreacyjną. Wyjątkiem są wody podziemne, które mimo dużej zawartości pierwiastków i związków mineralnych, z racji walorów leczniczych, są bardzo ważnymi zasobami turystycznymi.

Istotne znaczenie w zaspokajaniu polr/.pb zwianych t turystyką i rekreacją ma szalu roślinna, a zwłaszcza obccnorfć wlfkmsych wtipniów leśnych. Znajduje

In bardzo wyraźne odzwierciedlenie w Kirnmkmti wyjazdów weekendowych, a lakżc w lokalizacji „drugich ilomOw" (Kowalczyk 1W4|. Innym przykładem potwierdzającym słuszność lej leży może być coraz większe zainteresowanie lurystów odwiedzaniem parków narodowych i ie/.eiwalów, gdzie głównymi walorami (obok •.wiata zwierzęcego oraz obiektów przyrody nieożywionej) są zachowane w stanie pici wolnym zbiorowiska roślinne.

I ithrln .1. Ocena warunków przydatnych do kąpieli

H/omkość akwenu /hyt płytkiego do kąpieli		Charakter dna		Liczba dni latem 2 temperaturą wody 18-20°C		Tffdkość prądu		Pow. pokryta szatą roślinną na 100 m linii brzegowej
metry	pkt.	budowa	pkt	liczba.	pkt	- ra/s	pkt.	%	pkt
S - 10	4	prasek	^r :	8Ó^:	4"		4	0	4
10-20	3	żwir	3!	w	: M		3	0-10	3
20 - 40	2	kamienie	Jljli	50^60	W:	-	2	10-50	2
40- 100	i	glina		30 > SÓ ‘	i:		1	50-80	1
ponad 100	0	muł	glf		0.		0	80	0

! nuli i>: N.S. Mironienko, I.T. Twierdochlebow [1981].

Ważnym walorem przyciągającym turystów są osobliwości przyrody nieożywionej. Jednymi z głównych atrakcji turystycznych Australii (obok Wielkiej Rafy Koralowej) są ostańce Olgas oraz Ayers Rock; w przypadku Stanów Zjednoczonych podobną rolę odgrywają Wielki Kanion Kolorado, wodospady Niagara, gejzery w Parku Narodowym Yellowstone lub malownicze ostańce skalne w parkach narodowych Bryce Canyon, Zioń i in.; w Wietnamie jedną z głównych atrakcji |csi usiana wapiennymi wysepkami zatoka Ha Long (również krajobraz krasowy w rejonie Kuejlinu jest jednym z częściej odwiedzanych przez turystów miejscem w t'hinach); w Turcji turyści chętnie odwiedzają rejon Goreme (ostańce lufowe); we 1'rancji i Wielkiej Brytanii atrakcją są klifowe wybrzeża po obu stronuch kanału I u Manche; w Słowenii, Słowacji i na Węgrzech jednymi z częściej odwiedzanych pi/ez turystów miejsc są jaskinie; we Włoszech i na Hawajach wulkany Wczu w msz oraz Kilauea; w Zimbabwe miejscem takim są Wodospady Wiklorii lid. Uownicż w Polsce przyroda nieożywiona przyciąga turystów; np. skałki wapienne i (iiskinie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, wąwozy lessowe koło Sarnio mierzą i Kazimierza Dolnego, przełom Dunajca w Pieninach, wydmy w rejonie I ehy lub doliny tatrzańskie.

Szczególne znaczenie dla turystyki mają parki narodowe, rezerwaty itp.; np. utworzony w 1%() r. w pobliżu Gdańska rezerwat przyrody „Ostrzycki Las" (o powierzchni 55.13 ha), położony w środkowej części Pojezierza Kaszubskiego w gminie Stężyca, ma duże znaczenie nie tylko /, powodu rzadko spotykanych zhio-lowisk roślinnych (szczególnie cenna junt wilgotna buczyna nawapienna), ale również ze względu na to, że znajduje Hit) W Mielie wypoczynku weekendowego mic-