Geografia turyzmu3

5. Zasoby I walory turystyczne

5.1. OGÓLNY PODZIAŁ ZASOBÓW I WALORÓW TURYSTYCZNYCH

Określenie zasoby turystyczne (rozdział 2) oznacza występujące obiektywnie elementy środowiska geograficznego, które dopiero po dokonaniu przez turystę odpowiedniej oceny mogą stać się walorami turystycznymi. Tym samym określenie walory turystyczne oznacza całość elementów środowiska naturalnego i poza-przyrndmezyeh (kulturowych łub inaczej antropogenicznych), które są przedmio-lem zainteresowania turystów i decydują o atrakcyjności turystycznej danego miejsca, miejscowości lub obszaru.

W polskiej literaturze geograficznej często spotykanym terminem jest określenie walory krajoznawcze, które oznacza „obiekt materialny lub przejaw kultury tlili liowej stanowiący przedmiot zainteresowania turystów” [Lijewski i in. 1985, M| Najogólniej walory turystyczne można podzielić na:

walory przyrodnicze dla:

•    Itiiystyki masowej (morze, góry, wody śródlądowe, obszary o atrakcyjnym kinjohiazic),

•    turystyki kwalifikowanej (np. do uprawiania turystyki górskiej i wspinaczkowej, speleologii, wędkarstwa, żeglarstwa, turystyki ekologicznej);

walory pozaprzyrodnicze (kulturowe lub antropogeniczne) dla:

•    turystyki masowej (np. wykopaliska archeologiczne; zabytkowe obiekty sakralne, obronne i rezydencje; zespoły urbanistyczno-architektoniczne; ośrodki turystyczno-wypoczynkowe, muzea i galerie sztuki, sklepy, restauracje, obiekty kulturalno-rozrywkowe, miejsca kultu religijnego, folklor),

•    dla turystyki kwalifikowanej (np. muzea specjalistyczne, obiekty nowoczesnej architektury).

Inny sposób podziału walorów turystycznych proponują T. Lijewski i in, |1985, 131, którzy wyróżniają walory: wypoczynkowe (służące regeneracji sił fizycznych i psychicznych), krajoznawcze (stanowiące przedmiot zainteresowań poznawczych) oraz specjalistyczne (umożliwiające uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej). Należy w tym miejscu wspomnieć, że np. W.W. Gaworecki [1998, 100j zamiast pojęcia „walory turystyczne” używa określenia dobra turystyczne, które definiuje jako „zespół dóbr danych przez naturę, historię lub działalność ludzką, na które występuje popyt turystyczny”.

Znaczenie poszczególnych rod/ti|ow /iisobow i walorów brodowisku przyrodni! /rgo i po/,apr/.yrodnie/,ego dln mchu (tu ystycznego jest trudne do ustalenia, pity / dobór i porównywanie poszczególnych komponentów są często subiektywne. Na ogol przyjmuje się, że o wielkości i kierunkach ruchu turystycznego decydują pi/i'dr wszystkim walory przyrodnicze (chociażby zgodnie z zasadą „3 S"), jednak nu wtyka pielgrzymkowa i handlowa w czasach starożytnych i średniowieczu oraz w -.puli zcśnic rozwijająca się turystyka kongresowa świadczą o tym, że również _t .......ki kulturowe odgrywają na niektórych obszarach poważną rolę w ostatecz

ny ni kształcie ruchu turystycznego. Kwestia, który typ walorów ma większe zna-i /cnie dla ruchu turystycznego, nie jest rozstrzygnięta i np. T. Lijewski i in, [1985, M ,'*i| zakładają, że tereny zurbanizowane i o niekorzystnie przekształconym kiajohrazic rolniczym obniżają walory turystyczne danego regionu, natomiast ł»M|i»hiaz naturalny (przyrodniczy) i hannonijny kulturowy krajobraz rolniczy są • .......kami podnoszącymi atrakcyjność danego obszaru.

/decydowanie mniejsze znaczenie mają walory specjalistyczne, ponieważ doły* /ą stosunkowo wąskiego kręgu potencjalnych turystów.

• 1 ZASOBY I WALORY PRZYRODNICZE

Zasoby i walory przyrodnicze są traktowane jako jeden z głównych czynników przyciągających turystów. Mogą o tym świadczyć chociażby wyniki badań kwestionariuszowych przytoczone przez E. Boo [1990, XVI], a dotyczące motywów przyjazdu do wybranych krajów Ameryki Łacińskiej. Wśród turystów przybyły* li do Ekwadoru aż 76% deklarowało zainteresowanie przyrodą, w Belize po doi mu-| odpowiedzi udzieliło 51% ankietowanych, w Kostaryce 30%, a na Dorni •Mi i .'0% (opisywane badania wykazały jednocześnie, że w rzeczywistości, pod i swojego pobytu turyści znacznie częściej odwiedzali tereny o wysokich wa loimlt przyrodniczych, niż wcześniej zakładali: w Belize 63% turystów przehy w ido mi terenach o chronionej przyrodzie, w Kostaryce ponad 50%, a na Dominice <łl'»i

/daniem T. Lijewskiego i in. [1985] zasoby i walory przyrodnicze środowi slot mo/hii podzielić następująco:

• ukształtowane bez ingerencji człowieka: osobliwości flory i fauny, skałki i grupy skal, wąwozy, doliny i przełomy rzeczne, wodospady, źródła i wywierzyska, jaskinie i groty, głazy narzutowe 1 głazów inka. inne obiekty geologiczne;