Geografia turyzmu7

70 4. Historia turystyki

W 1924 r. w ('huimmlH 11'tmit |*i» odbyła się I Olimpiada Zimowa, co dało początek gwałtownemu rozwojowi hitytlyki /nitowej. O ile w 1924 r. jedynie 14% ws/yslkich noclegów turystów w Tyiolu (Austria) przypadało na sezon zimowy, o tyle w 1933 r. już 33% [Huikei l^ł>HJ|

W latach dwudziestych nowym czynnikiem powodującym rozwój turystyki było stopniowe upowszechnienie posiadania samochodu, a także rozwój infrastruktury drogowej (Włochy, Niemcy, Stany Zjednoczone, Francja). W 1938 r. np. spośród osób odwiedzających Szwajcarię już 47,8% turystów przybyło samochodami i autokarami. Rozwój motoryzacji wpłynął również na dalszą ekspansję osadnictwa letniskowego w rejonie dużych miast [Warszyńska, Jackowski 1978].

W nieco mniejszym stopniu na rozwój turystyki (zwłaszcza międzykontynen-laliiej) wpłynął rozwój lotnictwa cywilnego. Tuż przed II wojną światową (w 1939 r.) linia lotnicza Pan American Airways zorganizowała pierwszą wycieczkę turystów amerykańskich, którzy odwiedzili Europę [Warszyńska, Jackowski 1978].

W okresie międzywojennym ostatecznie ukształtowały się liczne miasta niemal wyłącznie o funkcjach turystycznych. W Europie, obok miejscowości na wybrzeżu Morza Śródziemnego (Francja, Włochy, Hiszpania), nad Morzem Północnym (Niemcy, Holandia - np. wspomniane Scheveningen, Belgia - np. Ostenda, Wielka Brytania), kanałem La Manche (Francja, Wielka Brytania - np. wspomniane Brighton), Morzem Irlandzkim (Wielka Brytania - np. Blackpool) i nad Morzem Bałtyckim (Niemcy - np. Świnoujście, Sopot), miasta o funkcjach turystycznych i zbliżonych powstały w Alpach (np. Davos, Chamonix, Zermatt, Bied, (iarmiseh-Partenkirchen), w Karpatach (np. Zakopane) oraz w pobliżu licznych źródeł wód leczniczych (np. Bad Homburg, Karłowe Wary, Krynica, Truskawiec, Pies/czany). Większość z tych ośrodków pełniła funkcje obsługujące turystów już wcześniej, jednak dopiero masowość turystyki wpłynęła na ich rozwój jako miast. Wpłynęło to także na pojawienie się wyraźnych zmian w strukturze zatrudnienia, planowaniu miejskim, użytkowaniu ziemi itp.

Na przykładzie niemieckiego Bad Homburg, dosyć typowego uzdrowiska europejskiego położonego w głębi kontynentu, można prześledzić stopniowy rozwój funkcji turystycznych i ich ewolucję. Leżące niedaleko Frankfurtu nad Menem mi as I o zostało założone w obecnym kształcie przez ks. Fryderyka II w 1685 r. W 1809 r. w Bad Homburg odkryto pierwsze źródło wód mineralnych, a w 1824 r. oddano do użytku łaźnie i kasyno. W latach czterdziestych miasto było już ważnym ośrodkiem turystyki międzynarodowej (początkowo dzięki kasynu), co sprawiło, źo w 1843 r. między parkiem zdrojowym a zamkiem książęcym otwarto dom zdrojowy (niem. Kurhaus). Następne lata przyniosły dalszy rozwój funkcji turystycznej: w 1876 r. w Bad Homburg odbył się pierwszy na kontynencie europejskim pokaz gry w tenisa (w 1900 r. w mieście było już 26 kortów Irnlsowych), a w 1890 r. otwarto pierwsze w Niemczech pole golfowe, O międzynarodowym znaczeniu miasta w początkach XX w. może najlepiej dwlmlezyć laki wybudowania w 1907 r.

w Bud Homburg świątyni upamiętniające) wi/yly w u/drowisku królu Syjamu. W okresie międzywojennym miasto zaczęło się tozwijąc dodatkowo jako ośrodek satelitarny Frankfurtu nad Menem. Obecnie, obok funkcji mieszkaniowych, nadal |csl ważnym uzdrowiskiem, a dzięki rozbudowanej infrastrukturze kul tura Ino-roz-tywkowej (teatry, sałe koncertowe i wystawowe, kasyno, muzeum) i sport owo-re-kieacyjnej (liczne korty tenisowe, pole golfowe, otwarte i kryte baseny, ścieżki krajobrazowe) pozostaje jednym z ważniejszych w Hesji ośrodków turystycznych.

Lata 1918-1939 przyniosły rozwój turystyki nie tylko w Europie i Ameryce Północnej, ale także w krajach Ameryki Łacińskiej i Azji. Już w latach dwudzies tych ważnymi kurortami stały się Acapulco (Meksyk), Hawana (Kuba) i Boea Chi-*ii (Dominikana), dokąd obok turystów krajowych zaczęli przybywać Amerykanie | Meyer-Arendt i in. 1992, 220]. W tym czasie nastąpił rozwój turystyki w Japonii IShirasaka 1984] i w Azji Południowo-Wschodniej [Groch, Kurek 1987; Robinson !9/2|, gdzie ważnymi kurortami stały się m.in.: założone w 1917 r. uzdrowisko poiskie Dałat oraz nadmorski kurort Cap Saint-Jacques (Wietnam), Kep, Kirirom \ Bokor (Kambodża), Baguio i Cavite (Filipiny), Penang (Malaje), jak również llogor i Puntjak (Holenderskie Indie Wschodnie).

Wielki kryzys gospodarczy z lat 1929-1933 spowodował istotny regres w tu-lystyce, np. w Austrii w 1934 r. liczba turystów spadła w porównaniu z 1928 r. »i blisko 70%, a we Francji w latach 1929-1933 zanotowano spadek o 50% (podobne zjawisko wystąpiło w Szwajcarii, Stanach Zjednoczonych i innych krajach).

W latach trzydziestych krajami coraz częściej odwiedzanymi przez turystów Muły się: Norwegia, Szwecja, Grecja, Japonia i Holenderskie Indie Wschodnie oraz posiadłości francuskie w Afryce Północnej. W tym okresie najwięcej turystów po-i Imdziło ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemiec.

Lata tuż przed II wojną światową przyniosły również wyraźny wzrost tury styki krajowej. Dało się to zauważyć głównie w Niemczech, gdzie turystyka (obok spoim) była silnie propagowana przez partię narodowo-socjalistyczną (NSDAP) i popierana przez państwo. W 1935 r. w liczbie udzielonych noclegów turyści krajowi stanowili w Niemczech aż 93,8%, podczas gdy np. we Włoszech 79,2% (1934 r,). N/wajcarii 57,4%, a na Węgrzech 27,4% (1936 r.). W tym czasie równic/ w Związku Radzieckim zaczęto popierać rozwój tzw. turystyki socjalnej. Organ 1 z o wunic zbiorowego wypoczynku w ciągu tygodnia pracy, podczas dni wolnych od piuey oraz urlopów zaczęło być traktowane jako jedno z kluczowych zadali pań siwa w stosunku do obywateli. Zarówno w Niemczech, jak i w Związku Rudzice-kim popieranie turystyki (a zwłaszcza sposoby jej organizowania) było silnie zwiij-/ime z totalitarnym charakterem tych państw. Innym krajem, gdzie w latach przed II wojną światową nastąpił szybki rozwój turystyki krajowej, była Wielka Brytania, luk podają G. Shaw i A.M. Williams ||99f>, 4K|, od mniej więcej 1930 r. w Wielkie) Brytanii nastąpiło zjawisko musowego pojawiania się kempingów i innych tanich obiektów turystycznych, co sprawiło, /** turystyka przestała być jedynie pi żywi lejem zamożnych.