Geografia turyzmu9

MO (■>. /.agospodnrownnlr turystyczne

|(lunnscn 1982, 551. Tym sninym turystyka nie tylko może rozwijać się dzięki postępowi lechnie/no or^mi/jKyjneinu w lotnictwie, ale również jest czynnikiem stymulującym rozwój lej formy transportu. Na podstawie danych przytoczonych przez L. Butowskiego 11994, 118| dla 50 największych lotnisk Europy Zachodniej można stwierdzić, że w 9 z nich dominuje ruch turystyczny urlopowy, a w 11 udział tego typu ruchu jest znaczny (tab. 18).

Bardzo ważnym wydarzeniem powodującym zwiększenie roli transportu lotniczego w „przemyśle turystycznym” było wprowadzenie lotów czarterowych. Termin „lot czarterowy” pochodzi od angielskiego słowa charter, które oznacza wydzierżawienie na podstawie umowy całego (lub części) samolotu, statku, pociągu lub autokaru. Jednym z pierwszych międzykontynentalnych lotów czarterowych był rejs z Niemiec do Kenii w 1962 r. [Perry, Ashton 1994, 319]. O dynamicznym rozwoju tej formy transportu lotniczego może świadczyć fakt, że w 1970 r. loty czarterowe do Grecji stanowiły 16%, a w 1987 r. aż 50% wszystkich rejsów [Perry, Ashton 1994, 313].

Czynnikiem w znacznym stopniu zmieniającym rynek usług lotniczych na świecie jest tzw. deregulacja przepisów lotniczych (liberalizacja), której począt-

Tubelii IH. Liczba pasażerów w głównych portach lotniczych Europy Zachodniej z dużym udziałem luiyNiyr/nrgo ruchu urlopowego w 1990 r.

LntnlNko	Kraj; i	Liczba pasażerów j. i . (tys>)	Miejsce wśród $0 największych! ■7; .> ? Europy
Raym Palm# Ateny Barcelona L»n Pfllmas TeneryFa Nlccn Lizbona Maraylla Malaga Tuluza Furo Alicante Ihl/.u Lanzarote Neapol Palermo Sewilla Wenecja Saloniki	Wiochy i Hiszpania i:i Grecja Hiszpania Hiszpania ' j Hiszpania ^; -Francja Portugalia Francja ' -Hiszpania Francja . i : | Portugalia Hiszpania : ■; Hiszpania Hiszpania Włochy Włochy Hiszpania Włochy Grecja	- 18400 11500 10 100 ||r’>|$400 6700 - 5700 " ... 5 700 5 3oo li; 5 000 ^: ’"^r ; 4 800 ■ ‘ ; • 3 200 .: : 2800' 2700 ^: ’ 2 400 2 300 2100 1 800 1700 im i	lllllilllll i;:P If miii -d 1- j nil 32Sp;:: 39    ; 40 43 44 46 »! 48

ku*m było wprowadzeniu w 19/H t w Siiiiuh Ii /jednoczonych ustawy U.S. Airlino I >eregululion Ad. W 1997 r, podobne pi/cpisy w|)rowadzono w krajach Unii liu-mpejskięj. Jak uważa S. Whenlcrolt | |ó‘JK. 170|, m.in. dzięki zmianom przepisów irgulująeych funkcjonowanie światowego lotnictwa, w latach 1986-1990 do Egiptu pizybyło dwukrotnie więcej turystów,

Mimo szybkiego rozwoju transportu lotniczego, w niektórych regionach świata ważnymi elementami bazy komunikacyjnej są nadal porty morskie wykorzystywane przez statki wycieczkowe (region Morza Karaibskiego oraz Zatoki Meksykańskiej, Morze Śródziemne, Oceania) oraz promy (Morze Bałtyckie, Morze Północne i Morze Śródziemne). Jednym z głównych portów, skąd wypływają statki wycieczkowe, jest Miami na Florydzie. W Europie do głównych portów, skąd rozpoczynają rejsy statki wycieczkowe, należą: Genua i Neapol we Włoszech, Marsylia i Nicea we Francji, Odessa na Ukrainie, Pireus w Grecji i Bergen w Norwegii. /,ituczna część statków morskich wykorzystywanych w celach turystycznych należy do linii żeglugowych: Cunard, Royal Viking Linę, Royal Caribbean Cruise l im: i założonej w 1972 r. Camival Cruise Linę, a także do niektórych ogólno światowych sieci hotelowych (np. w 1993 r. LTI International Hotels miał 8 stal kow wycieczkowych, a ITT Sheraton Corp. 4 statki). O tym, że podróże statkami wycieczkowymi są wśród zamożnych turystów coraz bardziej popularne świad-< f\\ tlane liczbowe: w 1970 r. (roku powstania Royal Caribbean Cruise Linę) tę lotnię turystyki uprawiało w basenie Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej MN) 000 osób, a w 1997 r. już 8,5 min [Roberts 1998]. Warto zauważyć, że w ostatnich latach szczególnie modne są rejsy w rejonie Antarktyki, w których specjalizuje się biuro żeglugowe Abercombie & Kent International.

Termin „komunikacja” obejmuje obok transportu również telekomunikację, dlaiego na zakończenie należy wspomnieć, że dla współczesnej turystyki coraz większe znaczenie mają połączenia telefoniczne i telefaksowe (komunikacja lek* gi uliczna i dalekopisowa ma coraz mniejsze znaczenie), a w ostatnich latach rów mcż poczta elektroniczna (e-mail). Telekomunikacja odgrywa szczególnie doniosłą mię we współpracy biur obsługi ruchu turystycznego (np. w związku z rezerwowaniem miejsc hotelowych, biletów lotniczych) oraz dla turystów podróżujących w celach handlowo-służbowych.

6.5. USŁUGI TOWARZYSZĄCE

O. Rogalewski |1974, 63] zalicza do bazy towarzyszącej urządzenia:

•    mające umożliwić turystom korzystanie z walorów turystycznych danego obszaru (np. wyciągi narciarskie),

•    ułatwiające uprawianie turystyki (biura podróży i biura obsługi ruchu turystycznego),

•    rozrywkowe {np, nule wystawowe, kinu),