Geografia turyzmu1

i IM /nsuhy i walory Unyslyc/nc

•    Mcliopolihm Muscutn ot Arls {Nowy Jork, Siany /jednoczone) z 13 ha powierzchni;

•    Luwr (Pary/,, Francja) z 4,8 ha powierzchni wysiuwowej oraz 500 000 eksponatów (tylko 24 000 eksponatów jest wystawionych).

Według tego samego autora najczęściej odwiedzanym muzeum na świecie jesl „Lrmilaż” w Sankt Petersburgu (Rosja), który rocznie odwiedza do 5 min osób | Krala 1002, 21]. Do częściej odwiedzanych muzeów należą również British Mu-seum w Londynie, zespół pałacowy w Pekinie, Muzea Watykańskie oraz Luwr i wymienione muzea nowojorskie. W większości największych muzeów świata są zgromadzone dzieła sztuki (malarstwo i rzeźba), eksponaty przyrodnicze (zbiory launistyczne i florystyczne oraz geologiczno-mineralogiczne) i etnograficzne.

Znaczna część muzeów, jak już wcześniej wspomniano, jest poświęcona sławnym ludziom i znajduje się w miejscach związanych z ich życiem (tzw. muzea biograficzne). Osobną grupę stanowią muzea specjalistyczne, np. poświęcone technice. Bardzo popularne są muzea kolejnictwa, lotnicze (w Le Bourget w Paryżu, w Khely w Pradze, w Monino pod Moskwą, muzeum w Krakowie), morskie (ekspozycje są często zorganizowane na statkach i okrętach, np. w Londynie, Rotterdamie, Oslo i w Sztokholmie) lub górnicze (wspomniane już Wieliczka i Tarnowskie (lóry w Polsce, dawne kopalnie srebra w Kutnej Horze w Czechach itp.). Innym rodzajem muzeów są miejsca odkryć archeologicznych (np. Pompeje we Włoszech, Lept i,s Magna w Libii, Stonehenge w Wielkiej Brytanii, grobowiec ce-Mit/ii z dynastii Czin w Sienjangu w chińskiej prowincji Szensi, czy Biskupin w Polsce) oraz skanseny.

Podobny charakter co muzea mają obiekty kulturalno-widowiskowe, przede wszystkim teatry i sale koncertowe. Obok zaspokajania potrzeb kulturalnych mieszkańców danego miasta [Wall, Sinnott 1980], mogą one być celem odwiedzin lurystów (np. licząca blisko 3800 miejsc Metropolitan Opera w Nowym Jorku lub dysponująca 3600 miejscami La Scala w Mediolanie)³. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że wymienione obiekty mogą być przedmiotem zainteresowania zarówno ze względu na swoje walory architektoniczne, jak i wystawiane w nich widowiska. (J/nacza to, żc napływ turystów do nich ma charakter sezonowy, np. podczas festiwalu Jazz Jamboree, Międzynarodowych Konkursów im. F. Chopina i Warszawskiej Jesieni do Warszawy, do Pragi podczas cyklicznego festiwalu muzycznego Plaska Wiosna, do Walencji podczas odbywającego się wiosną święta Las Fallas (w czasie którego palone są figury z kartonu o kilkumetrowej wysokości), do Wenecji, Nowego Orleanu i Rio de Janeiro podczas karnawału itp.

’ V. Ilrtila 11992, 211. Ten sam autor podaje, że największymi Nidami koturnowymi na świecie mi inulio City Musie Hall (Nowy Jork, Stany Zjcdnoc/om’) z ti.MHI mlejm. I tedeiliallc (Stuttgart, Niemcy) /, V2(H> miejsc oraz Royal Albert Hall (l.ondyn, Wielka IłiylanlHl ł ,’9<HI mir|sc na widowni. Nalomiusl największymi salami teatralnymi m; widownie w; 1'nIhcii ludowym w Pekinie (Chiny) /, KI (KIO miejsc, lenli „lilumjiiiln" w Hawanie (Kultu) * MIM mlą|«v tu A# (Auli „Chaiclel" w Paryżu (liiincjai / MIDI) miejsc |ilrriln 1992, 21).

Pod pewnym względem, z itu |t slu/ruia me lylko turystom, ale przede wszystkim miejscowej ludności, do lc| snme| giupy walorów, co muzea i obiekty kul turalno-widowiskowe można zaliczyć niektóre rodzaje zakładów gastronomicznych tup. coffee shops w miastach holenderskie!), w których są podawane ciasteczka z haszyszem i które przyciągają młodocianych turystów z innych krajów Kuropy i Ameryki Północnej) oraz miejsca handlu, np. bliskowschodnie „suki” (,souks), targi na wodzie w Bangkoku i innych miastach Azji Południowo-Wschodniej, bazary iiIrykańskie itp., jak również nowoczesne centra handlowe typu mail w Stanach /.|cdnoczonych, Kanadzie i w Europie Zachodniej (zjawisko to daje się stopniowo zaobserwować również w Polsce). Jedną z głównych atrakcji turystycznych położonego w Zjednoczonych Emiratach Arabskich Dubaju (w którym aż 80% dochodów pochodziło z handlu i turystyki, a tylko 20% z eksportu ropy naftowej) jest izw. Dubai Shopping Festival, który został pomyślany jako wielkie targi o zasięgu międzynarodowym (w celu zaspokojenia rosnącego popytu na usługi turystyczne w I997 r. otwarto nowoczesny, o 800 pokojach, „Jumeirah Beach Hotel”, co jednak wcale nie sprawiło, że kłopoty z rezerwowaniem miejsc w Dubaju podczas hwiinia wymienionej imprezy zniknęły).

Zajmująca się opisanym wyżej typem walorów M. Jansen-Verbeke [1986, 85 j ztt walory turystyczne uważa również lokale rozrywkowe, w których główną atrakcją są tańce erotyczne (peep-shows). W niektórych miastach, np. Amsterdamie, Hamburgu, Stambule, Las Vegas, Paryżu lub w Pradze, atrakcje tego typu są traktowane jako istotny element mogący zainteresować turystów i informacje o nich mi podawane w oficjalnych folderach (np. dotyczące tzw. Dzielnicy Czerwonych Świateł, słynnej Red Light District, w Amsterdamie) albo na specjalnie wydawanych mapach (np. w Pradze wydano plan z ulicami, gdzie zwykle można spotkać kobiety uprawiające prostytucję, z dyskotekami dla homoseksualistów itp.).

V4. PROBLEM OCENY ZASOBÓW I WALORÓW TURYSTYCZNYCH

Wielu autorów [Krzymowska-Kostrowicka 1991, 1995a, 1995b, 1997; Mim •dclii 1987; Miossec 1977] podkreśla, że przy wyborze miejsca wypoczynku przez tmysiów ważną rolę odgrywają względy psychologiczno-estetyczne, a nic lylko występowanie określonych zasobów środowiska. Dotyczy to walorów środowisku pi/.yrodniezego, a w jeszcze większym stopniu środowiska antropogenicznego Ikiujobrnzu kulturowego). Badacze w celu poznania czynników decydujących o wyborze miejsca spędzania wolnego czasu om/, celu wyjazdów turystycznych co-iuz częściej interesują się percepcją przestrzeni turystycznej, preferencjami oruz zachowaniami uczestników ruchu tury stycznego | Mansfeld I987|.

Relacje zachodzące między turystami I otaczającą ich przestrzenią najlepiej tlustruje model pcrecpeyjno behawioralny, którego podstawą jest założenie, że tle-