Rachunek Kosztów (W2)
Plan zajęć
Rachunek kosztów
1. Wpływ zmian w poziomie kosztów oraz wielkości produkcji na zniekształcanie
informacji o kosztach produktów
Rachunek kosztów normalnych,
Rachunek kosztów standardowych 2. Prezentacja różnych podejść do planowania rozmiarów działalności kosztów
3. Porównanie rachunku kosztów rzeczywistych z rachunkiem kosztów
normalnych oraz rachunkiem kosztów standardowych
Marcin Pielaszek
4. Rachunek kosztów normalnych oraz wpływ tej koncepcji na zakres informacji
o kosztach
5. Rachunek kosztów standardowych  wykorzystanie w procesie planowania i
kontroli
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
1 2
Mechanizm zmiany kosztu jednostkowego w rozwiązaniach opartych
o rachunek kosztów rzeczywistych
Kalkulacja kosztu jednostkowego w rachunku kosztów rzeczywistych
W rachunku kosztów rzeczywistych z okresu na okres obserwowane
Wahania w koszcie jednostkowym wynikają ze zmian
są wysokie zmiany w koszcie jednostkowym
w poziomie kosztów i w wielkości produkcji
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
3 4
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1
Rachunek Kosztów (W2)
Jak uniknąć nieuzasadnionych wahań w jednostkowym koszcie nośnika
kosztów?
Planowanie rozmiarów działalności przedsiębiorstwa
Teoretyczny
Planowane koszty wytworzenia
Koszt wytworzenia produktu =
Planowane rozmiary działalności
W celu uniknięcia wahań w jednostkowym koszcie wytworzenia koszty
oraz wielkość produkcji należy ustalać w oparciu o wielkości planowane
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
5 6
Praktyczne zdolności produkcyjne
Teoretyczne zdolności produkcyjne
Maksymalny, możliwy do osiągnięcia w praktyce poziom, przy którym wydajność
Maksymalny poziom zakładający osiągnięcie 100 proc. wydajności
jest poniżej 100% teoretycznych zdolności z powodu takich zdarzeń jak:
wykorzystywanych zasobów (brak  wąskich gardeł , przerw i usterek)
planowane i nieplanowane przestoje, różna wydajność poszczególnych urządzeń.
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
7 8
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 2
Rachunek Kosztów (W2)
Normalne zdolności produkcyjnych W jaki sposób ustalać planowane koszty?
Przykłady kosztów, które należy planować w dłuższym okresie:
" Remonty
" Premie, nagrody incydentalne
" Urlopy, nagrody okresowe, np. jubileuszowe
" Zakupy okresowe odnoszone w koszty, np. narzędzia, materiały biurowe
Przeciętny poziom działalności, osiągany w typowych warunkach na przestrzeni
ostatnich okresów oraz oczekiwany w następnych okresach. Zakłada zarówno
ograniczenia zewnętrznego popytu jak praktycznych zdolności produkcyjnych.
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
9 10
Porównanie różnych rozwiązań rachunku kosztów:
Rachunek kosztów normalnych
od kosztów rzeczywistych do kosztów standardowych
Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty bezpośrednie oraz uzasadnioną
część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
11 12
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 3
Rachunek Kosztów (W2)
Rachunek kosztów normalnych Przykład
1. Przedsiębiorstwo produkcyjne zajmuje się produkcją wyrobów A, B i C. Koszty
bezpośrednie produkcji obejmują: materiały i płace bezpośrednie.
2. Na koszty pośrednie produkcji składają się:
 koszty zmienne (energia elektryczna, materiały pomocnicze),
 koszty stałe (amortyzacja, wynagrodzenia z narzutami, podatki i opłaty).
3. Dla obecnego poziomu produkcji koszty pośrednie wynoszą miesięcznie:
 zmienne: 150.000 zł
 stałe: 420.000 zł
4. Do obliczenia pełnego kosztu wytworzenia przedsiębiorstwo stosuje kalkulację
doliczeniową. Podstawą rozliczania kosztów pośrednich są maszynogodziny.
Do uzasadnionej, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty 5. Normalny poziom zdolności produkcyjnych w firmie wynosi 20.000
maszynogodzin.
produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają
poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
13 14
Przykład c.d. Przykład c.d.
Dodatkowe informacje o produktach:
Polecenia:
Produkt A Produkt B Produkt C Razem
Oblicz wynik brutto na sprzedaży poszczególnych produktów:
Produkcja i sprzedaż 1 200 2 200 3 000 6 400
Cena sprzedaży 110 160 180
1. bez uwzględniania stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych,
2. uwzględniając stopień wykorzystania zdolności wytwórczych.
Liczba m/h na 1 szt. 2 3 2
Koszty bezpośrednie na 1 szt. 40 30 40
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
15 16
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 4
Rachunek Kosztów (W2)
Rozwiązanie przykładu  wariant I Rozwiązanie przykładu  wariant II
Produkt A Produkt B Produkt C Razem Produkt A Produkt B Produkt C Razem
Przychody ze sprzedaży Przychody ze sprzedaży
Koszty bezpośrednie Koszty bezpośrednie
Koszty pośrednie zmienne Koszty pośrednie zmienne
Koszty pośrednie stałe Koszty pośrednie stałe
Wynik brutto na sprzedaży Wynik brutto ze sprzedaży
Koszty NZP
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
17 18
Rachunek kosztów standardowych Kalkulacja kosztów standardowych
Etapy rachunku kosztów standardowych:
1. Kalkulacja: ustalenie standardowych kosztów produktów na podstawie norm
technologicznych zużycia zasobów oraz postulowanych kosztów zasobów
2. Analiza: porównanie kosztów standardowych z rzeczywistymi w celu ustalenia
wartości odchyleń oraz ich kierunków
3. Kontrola: wyjaśnienie przyczyn odchyleń oraz odpowiedzialności za nie
4. Weryfikacja: rewizja standardów w celu uwzględnienia zmian
oraz wyznaczania celów do realizacji
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
19 20
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 5
Rachunek Kosztów (W2)
Odchylenia pomiędzy kosztami standardowymi Przyczyny odchyleń pomiędzy kosztami planowanymi
a rzeczywistymi a rzeczywistymi
PR -rzeczywista cena
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
21 22
Przykład Przykład c.d.
3. Wykonanie budżetu było następujące:
1. W przedsiębiorstwie produkcyjnym przewidziano w budżecie produkcję
na poziomie normalnym równym 20.000 szt. produktu X.
Dane ilościowe Koszty
2. Koszty standardowe dla 1 szt. produktu X są następujące:
Produkcja 19.000 szt. 1.360.910 zł
Standard Standard Koszt
Materiały bezpośrednie 40.000 kg 432.000 zł
ilościowy cenowy standardowy
Robocizna bezpośrednia 33.000 r/h 465.300 zł
Materiały bezpośrednie 2,0 kg 11,00 zł 22,00 zł
Zmienne koszty pośrednie 288.610 zł
Robocizna bezpośrednia 1,8 rh 14,00 zł 25,20 zł
29.450 m/h
Stałe koszty pośrednie 175.000 zł
Zmienne koszty pośrednie 1,6 mh 10,00 zł 16,00 zł
" 1.360.910 zł
"
"
"
Stałe koszty pośrednie 1,6 mh 5,50 zł 8,80 zł
Razem 72,00 zł
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
23 24
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 6
Rachunek Kosztów (W2)
Odchylenia od kosztów materiałów bezpośrednich Odchylenia od kosztów robocizny bezpośredniej
Odchylenia z tytułu zużycia Odchylenia z tytułu wydajności
Odchylenia z tytułu ceny Odchylenia z tytułu stawki płacy
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
25 26
Przyczyny odchyleń pomiędzy kosztami planowanymi
Odchylenia od kosztów pośrednich zmiennych
a rzeczywistymi  koszty stałe
Odchylenia z tytułu efektywności
Odchylenia budżetowe (cenowe)
S
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006 Warszawa, 3 28.02.2013 r.r.
Warszawa, 28.02.2013 r.r. Warszawa, lutego 2006
27 28
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 7
Rachunek Kosztów (W2)
Odchylenia od kosztów pośrednich stałych
Odchylenia z tytułu efektywności
Odchylenia z tytułu zdolności produkcyjnych
Odchylenia budżetowe
Podyplomowe Studium Rachunek kosztów
Rachunkowości zarządczej I Controllingu
Warszawa, 3 lutego 2006
Warszawa, 28.02.2013 r.r.
29
� Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 8