Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
1. CINNARIZINUM (Cynaryzyna)
Stugeron
1-(E)-Cynamylo-4-difenylometylopiperazyna
N N
Działanie:
- lek nieselektywnie blokujący kanały wapniowe, w
ten sposób rozszerza naczynia krwionośne mózgowe i
obwodowe;
- wykazuje aktywność przeciwhistaminową
Zastosowanie:
- leczenie zaburzeń przedsionkowo  ślimakowych o podłożu niedokrwiennym
- zespoły niedokrwienne w okulistyce
- stany niedokrwienne mózgu
- zaburzenia psychiczne związane szczególnie ze starzeniem
- po udarach i urazach mózgowych
- pomocniczo w terapii psychotropowej
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym wg FP VI:
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
+
H
N N
+ 2 (CH3COOH2)+ClO4- N N
H
2 ClO4- + 2 CH3COOH
2
do zmiany zabarwienia 1-naftolobenzeiny:
+ H+
+ H2O
+
HO
OH
HO
OH
OH
zólta
zielona
2. GLYCERYLI TRINITRAS (Triazotan gliceryny)
(Nitroglycerylum solutum)
H2C O NO2 Działanie:
- rozszerza naczynia krwionośne w wyniku biotransformacji
H O NO2
z uwolnieniem tlenku azotu. NO aktywuje cyklazÄ™
guanylowÄ… stymulujÄ…cÄ… syntezÄ™ cGMP. Ten z kolei
H2C O NO2
aktywuje kinezy białkowe, które hamują fosforylację
łańcucha miozyny  a w efekcie powoduje rozkurcz mięśni
Triazotan 1,2,3-propanotriolu,
gładkich naczyń krwionośnych
Triazotan gliceryny, Nitrogliceryna
Zastosowanie:
- w chorobie wieńcowej (dusznicy bolesnej)  rozkurcz naczyń wieńcowych = zwiększenie dopływu do serca tlenu i
składników odżywczych; stosuje się w ostrych napadach dusznicy  podjęzykowo; działa szybko ale krótko.
1/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
Oznaczanie:
- kolorymetrycznie wg FP IV:
H2C O NO2 CH2OH
CH3COOH
3H2O H OH 3HNO3
H O NO2
+
+
CH2OH
H2C O NO2
OH
OH
O2N SO3H
SO3H
HNO3 +
+ H2O
SO3H
SO3H
O
O
OH
_ _
O N SO3
O2N SO3H
+ 3 NH3 + 3 NH4+
_
SO3
SO3H
barwny!
3. IZOSORBIDI DINITRAS (Izosorbidu diazotan)
Sorbonit, Isoket
H Działanie:
H
- rozszerza naczynia krwionośne w wyniku
O NO2
O
biotransformacji z uwolnieniem tlenku azotu.
NO aktywuje cyklazÄ™ guanylowÄ… stymulujÄ…cÄ…
O syntezÄ™ cGMP. Ten z kolei aktywuje kinezy
O
O2N
białkowe, które hamują fosforylację łańcucha
H
H
miozyny  a w efekcie powoduje rozkurcz mięśni
gładkich naczyń krwionośnych
2,5-Diazotan-1,4:3,6-dianhydro-D-glucitolu
Zastosowanie:
- zapobiegawczo i leczniczo w chorobie niedokrwiennej serca  działa rozkurczowo na mięśnie gładkie naczyń,
zwłaszcza żylnych, polepsza ukrwienie mięśnia sercowego i zmniejsza jego zapotrzebowanie na tlen.
Oznaczanie:
- HPLC (dotyczy: aerozolu, roztworu do wstrzykiwań, tabletek i tabletek o przedłużonym czasie uwalniania)
- kolorymetrycznie:
H
H H
H
NO2
O
O
OH
O
CH3COOH
2HNO3
2H2O +
O +
O HO
O2N
O
H
H H
H
2/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
O
O
OH
_ _
O N SO3
O2N SO3H
+ 3 NH3 + 3 NH4+
_
SO3
SO3H
barwny!
4. NIFEDIPINUM (Nifedypina)
Cordafen, Cordipin, Corinfar, Adalat
H
Ester dimetylowy kwasu 2,6-dimetylo-4-(2-nitrofenylo)-1,4-
N
dihydropirydyno-3,5-dikarboksylowego
H3C CH3
O O
CH3
Działanie:
H3C
H
- jest selektywnym antagonistą kanałów wapniowych L (kanały o
O O
długim czasie otwarcia). Blokując te kanały powoduje rozszerzenie
NO2
naczyń wieńcowych i naczyń obwodowych, spadek ciśnienia krwi,
ograniczenie pracy serca i zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień
sercowy
Zastosowanie:
- choroba niedokrwienna serca
- nadciśnienie tętnicze
Oznaczanie:
- cerometrycznie wobec kwasu nadchlorowego (wg Ph.Eur. V):
H
N
N H3C CH3
H3C CH3
HClO4
Ce2(SO4)3
O O
O O
2 Ce(SO4)2 CH3
+
+
CH3 H3C
H3C
H
O O
O O
H2SO4
NO2
NO2
2+
3+
N
N
N
N
FeII
N FeIII
+ +
N Ce4+ Ce3+
N
N
N N
N N
czerwona blado  niebieska
3/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
5. PENTOXIFYLLINUM (Pentoksyfilina)
Oxypentifyllinum, Trental, Polfilin
O
O
Działanie:
CH3
H3C (CH2)4
N
- stymuluje syntezÄ™ i uwalnianie prostacykliny,
N
wytwarzanej przez komórki śródbłonka naczyń i
hamującej agregację płytek krwi;
N
O N - hamuje fosfolipazÄ™ A2  enzym katalizujÄ…cy
syntezÄ™ tromboksanu (silnego stymulatora
CH3
agregacji płytek);
- obniża lepkość krwi, a więc jej zdolność do
3,7-Dimetylo-1-(5-oksoheksylo)-3,7-dihydro-
tworzenia zakrzepów.
1H-puryno-2,6-dion
_________________________________________
1-(5-Oksoheksylo)-teobromina
Zastosowanie:
- zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych
- zaburzenia krążenia mózgowego
- zaburzenia krążenia w obrębie ucha środkowego i oka
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną  elektroda szklana jest tu chyba
wskaz
nikową, natomiast elektrodą odniesienie chyba będzie zmodyfikowana kalomelowa  zawierająca nasycony
roztwór KClO4
O
O
O
O
CH3
H3C (CH2)4 CH3
H3C (CH2)4
N
N
N
N
+ (CH3COOH2)+ClO4-
ClO4- + CH3COOH
N
+
O N N
O N
CH3
CH3 H
6. DIHYDRALAZINI SULFAS (Dihydralazyny siarczan)
Nepresol
Działanie:
H
- bezpośrednio rozszerza tętniczki  a więc działa hipotensyjnie
+
N NH2
- przy dłuższym stosowaniu  zwiększa zapotrzebowanie na tlen i
retencję jonów sodowych (więc przeważnie podaje się z lekami
NH
moczopędnymi)
SO42-
NH
Zastosowanie:
+
- w terapii nadciśnienia  środek obniżający ciśnienie krwi,
N NH2
głównie rozkurczowe
H
Siarczan (VI) 1,4-dihydrazynoftalazyny
Oznaczanie:
- BROMIANOMETRYCZNIE wg FP VI:
KBrO3 + 5 KBr + 6 HCl 3 Br2 + 6 KCl + 3 H2O
4/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
OH
N NH2
N
NH
+
+ N2 + 8 HBr
4 Br2 +
2 H2O
N
NH
OH
N NH2
Br2 + KI 2 KBr + I2
I2 + 2 Na2S2O3 2 NaI + Na2S4O6
(odbarwienie skrobi)
7. TODRALAZINI HYDROCHLORIDUM (Todralazyny HCl)
Binazin
HN N O C2H5
Działanie:
H
- bezpośrednio rozszerza tętniczki  a więc działa
O
hipotensyjnie
N
HCl
- przy dłuższym stosowaniu  zwiększa zapotrzebowanie na
tlen i retencję jonów sodowych (więc przeważnie podaje
N
się z lekami moczopędnymi)
(Mono)chlorowodorek 2-(ftalazyn-1-ylo)-
1-(etoksykarbonylo)-hydrazyny
Zastosowanie:
- w terapii nadciśnienia  środek obniżający ciśnienie krwi, głównie rozkurczowe
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym wg FP VI  po reakcji z octanem rtęci, wobec fioletu krystalicznego
jako wskaz
nika
- argentometrycznie wg Szyszki  elektroda szklana i srebrowa.
Ag+ + Cl- AgCl
- spektrofotometrycznie - tabletki
8. AMINOPHYLLINUM DIHYDRICUM (Aminofilina dwuwodna)
Euphyllinum
Dwuwodna sól etylenodiaminowa 1,3-dimetylo-
O
3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dionu
H3C
N
H2C NH+
N
3
2 H2O Teofilinian etylenodiaminy, dwuwodny
+
H2C NH3
N
O N
CH3
2
Działanie:
- hamowanie fosfodiesteraz  w rezultacie zwiększenie stężenia cAMP
- wpływają na przepływ jonów wapnia pomiędzy przestrzenią wewnątrz i zewnątrzkomórkową, doprowadzając do
zwiększonej kurczliwości włókien mięśniowych (serce) lub hiperpolaryzacji błony komórkowej (działanie
spazmolityczne)
- antagonista receptorów A1 i A2 adenozynowych
5/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
Zastosowanie:
- rozkurczające mięśniówkę gładką w stanach skurczowych oskrzeli
- w astmie oskrzelowej
Oznaczanie:
- acydymetryczne oznaczanie etylenodiaminy wg FP VI. (mocniejszy kwas  HCl  wypiera słabszy  teofilinę  z
jego soli):
O O
+
H3C + - H3C
N NH
H2C NH3 +
H2C NH3 Cl
N N
2 HCl
2
+
+
-
H2C NH3+
H2C NH3 Cl
N N
O N O N
CH3 CH3
2
wobec zieleni bromokrezolowej do zabarwienia zielonego:
-
-
SO3 H3C Br
SO3 H3C Br
H+
O
O
CH3Br
CH3Br
Br
Br
Br
Br
-
O
OH
niebieski
zólty
- alkalimetrycznie po reakcji z AgNO3  po ogrzaniu do 135 stopni i rozpuszczeniu w wodzie uzyskujemy teofilinÄ™,
która reaguje z azotanem potasu:
O
O
H3C
NH
H3C
N N Ag
N
HNO3
AgNO3
+
+
N
O N
N
O N
CH3
CH3
HNO3 + NaOH NaNO3 + H2O
wobec błękitu bromotymolowego do barwy zielonej:
-
-
SO3 H3C Br
SO3 H3C Br
O
O
OH-
+ H2O
CH3
CH3
H3C CH3 CH3
H3C CH3 CH3
Br
Br
H3C
H3C
-
O
OH
niebieski
zólty
- krople i roztwór do wstrzykiwań miareczkuje się kwasem siarkowym wobec zieleni bromokrezolowej do barwy
zielonej; do roztworu po miareczkowaniu dodaje azotanu srebra i następnie miareczkuje roztworem wodorotlenku
sodu do ponownej zmiany zabarwienia wskaz
nika (do niebieskiego)  wg FP IV
6/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
9. DIPROPHYLLINUM (Diprofilina)
O Działanie:
H
- hamowanie fosfodiesteraz  w rezultacie
OH
H3C
N zwiększenie stężenia cAMP
N
- wpływają na przepływ jonów wapnia pomiędzy
OH
przestrzenią wewnątrz i zewnątrzkomórkową,
N
doprowadzając do zwiększonej kurczliwości
O N
włókien mięśniowych (serce) lub hiperpolaryzacji
CH3
błony komórkowej (działanie spazmolityczne)
- antagonista receptorów A1 i A2
(RS)-7-(2,3-Dihydroksypropylo)-1,3-dimetylo-
adenozynowych
3,7-dihydro-1H-puryno-2,6-dion
Zastosowanie:
- rozkurczające mięśniówkę gładką w stanach skurczowych oskrzeli
- w astmie oskrzelowej
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną:
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
O
H
O
H
OH
H3C
N
OH
H3C
N N
N
+ (CH3COOH2)+ClO4-
OH ClO4- + CH3COOH
OH
N
O N
NH
O N
CH3 +
CH3
- spektrofotometrycznie  tabletki
10. THEOPHYLLINUM (Teofilina)
O Działanie:
- hamuje uwalnianie prostaglandyn powodujÄ…cych skurcz
H
H3C
N oskrzeli oraz mediatorów reakcji uczuleniowych antygen 
N
przeciwciało
H2O
- stabilizuje komórki tuczne
N
- stymuluje CNS
O N
- działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie, szczególnie
CH3
oskrzeli
- dodatni inotropizm na serce
1,3-Dimetylo-3,7-dihydro-1H-puryno-
- nasila diurezÄ™
2,6-dion, jednowodny
Zastosowanie:
- rozkurczające mięśnie gładkie
- przeciwdychawicze
Oznaczanie:
- alkalimetrycznie po reakcji z AgNO3
O
O
H3C
NH
H3C
N N Ag
N
HNO3
AgNO3
+
+
N
O N
N
O N
CH3
CH3
7/8
Leki zwiotczające mięśnie gładkie o działaniu bezpośrednim
© Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
HNO3 + NaOH NaNO3 + H2O
wobec błękitu bromotymolowego do barwy zielonej:
-
-
SO3 H3C Br
SO3 H3C Br
O
O
OH-
+ H2O
CH3
CH3
H3C CH3 CH3
H3C CH3 CH3
Br
Br
H3C
H3C
-
O
OH
niebieski
zólty
11. DROTAVERINI HYDROCHLORIDUM (Drotaweryny HCl)
No-Spa
O
Działanie:
C2H5
- spazmolityczne muskulotropowe o działaniu
H
+
C2H5 N głównie na mięśnie gładkie przewodu
H
O
pokarmowego
Cl-
O
Zastosowanie:
C2H5
- skurcze i nadmierna pobudliwość mięśniowa w
C2H5 obrębie przewodu pokarmowego, układu
O
moczowo  płciowego;
- zaburzenia krążenia obwodowego i wieńcowego.
Chlorowodorek 6,7-dietoksy-1-[(3,4-
dietoksyfenylo)metyleno]-1,2,3,4-
tetrahydroizochinoliny
Oznaczanie:
- acydymetryczne w środowisku bezwodnym, po reakcji z octanem rtęci; wobec fioletu krystalicznego;
- spektrofotometrycznie  roztwór inj., tabletki
12. PAPAVERINI HYDROCHLORIDUM (Papaweryny HCl)
Działanie:
O
- spazmolityczne muskulotropowe o działaniu
H3C
głównie na mięśnie gładkie przewodu
+
pokarmowego
H3C N
H
O
Cl-
Zastosowanie:
O
- skurcze i nadmierna pobudliwość mięśniowa w
CH3
obrębie przewodu pokarmowego, układu
moczowo  płciowego;
CH3
O
- zaburzenia krążenia obwodowego i wieńcowego
Chlorowodorek 1-(3,4-dimetoksybenzylo)-6,7-
dimetoksyizochinoliny
Oznaczanie:
- acydymetryczne w środowisku bezwodnym, po reakcji z octanem rtęci; wobec fioletu krystalicznego
8/8