S5006741

27© Tadeusz Malinowski

— Der WaffenfoBd an Zarnowitz Kr. PMć| Wcstpr O bis 4 Jahrh >. Goth'sfcandza_r zttz. 2 — IMO.

Wolfgang La Ba u me — Vorgesch:chte tron W«t-prcuMen. Danzig IKS

Lenn Jan Loka i Edward Dąbrowski — Km materiały do pradziejów powiatu kaliskiego, a 1. Przegląd Archeologiczny, Ł VD1. Pcznaft. Wll

Kazimierz Majewski — Importy rzymskie na ziemiach słowiańskich, Wrocław IMt

Stefan Nosek — Kampania wykopaliskowa krakowskiego ośrodka prehistorycznego w raku 1938 Z Otchłani Wieków, rocznik XIV Poznań, 1939.

Horst Ohlhawer — Der germaniscfae Schmied nnd sein Werkzeug, Leipzfg 1939.

Christian Pescbeck — Dte frObwandalisctie Kultur in MiftelscHesien. Leipdg 1939.

Tadeusz R e y m a n — Dwa groby z okresu rzymskiego w Opatowie pow. częstochowski, Swiatowtt tom XVIII. Warszawa, 1947.

Hans S c g e r — Beiirige zur C/rgeaehichte Vorz*it in Bild und Schrift, Kent Breslau.

— Schles^;.iche Fundę der yorrrtm;scher. g Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift tówi Breslau.    "

Jadwiga Szembekówna — Sprawozdanie z

kiwań archeologicznych odbytych MtitunT tam; w SiemianIcach (pow kępiński* .Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pozuk<M tom XXIX. Poznań. 1902

Zofia Szembekówna — Sprawozdanie z pow^ wań archeologicznych w Siemianicach (yw (. piński) odbytych w r. 1904. Roczniki Twm stwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, tom XXXI Poznań 1909.

Kurt Tackenbcrg — Die Wanda len in 1%, schlesien. Berlin 1925.

Otto T i s c h I e r — Ostpreussische Griberfeidw | Kdnigsberg 1879.

Poznań, Iiatopad-grudzień 1951 r.

Les outils de forgeron du La Tene tardif et de la periode romaine en Pt

Resume

Parmi le materie! archeologkjue du La Tene tardif et de la periode romaine. quelques rares objets apparaśuent en Połogne pour la premiere foś et Heillent 1’attention toute oarttculiere du prehistorien. Ce sont des outils de forgeron, no-tamment les marteatzz, les tenailles, les limes, les rapes et les endtanes en ter.

Le marteau est 1’outil le plus typique du forgeron, mais il peut evidemment senrir a d’au-tres buta aussi. n’etant pas forcement He avec la forgeronnerie mirne. Les speeimens decou-yerts en Połogne aorrt caracterises par des for-mes i peu pres similaires; fls possódent une ba-ac en aaillie. un tranchant piat des cótes par-courant parał lelernent et des orifices a emman-chement obłongs ou rectangulaires. Ejeception-nelle est la formę des marteau* trouves a Sie-raian ce, dtatr de Kępno et dana les environs de la viIle de Kalisz, dont les cdtes s’aminciisent a peu prós sur la moi be de leur longueur, Id ou fut pratique 1’orifice destine a recevoir le mar>-che. Le spicimen de Korytnica, distr. de Jędrzejów diffćre de tous les autres par son ópaisseur prt» de rorifice et par aa base a bouton en sailtie.

Les tenailles aont i cette epoque extrememeftt rares en Połogne: nous n'en connatssons jus-qu'ici que tmis: trouvees aux enyirons de Kalisz (faubourg de Korczak), a Korytnica, distr. de Jędrzejów et a Skowarcz. distr. de Gdańsk; cełui de Korytnica poawedait des branches agrafce*. cc que noua remarquong freąuemment dana les tenailles datees pour la móme periode, signalees en territoires etrangers.

Les r&pes. daasifićcs parfois parmi les limes, en difforent pourtant yisiblement par leur cou-pe demi-convexe. leur bont arrondi et leun en-tadlles incisćes d*une manierę diffórente. Nous ne connatssons que trois trouvailles de ce genre

en Pologne. Elles sont munieś d’une Iangł sur laquelłe on assujettissait au moyen «ft ferrure la poignee en bois.

L’atelier du forgeron ne saurait se paser limes, aussi voyons-nous apparaitrecetoatn[_ la periode de La Tene III, De cette epoque et de la periode romaine en Połogne nous VKnrjj 15 de ces objets, dont 3 proyiennent des seput-tures de forgerons de Rządz, distr. de Grudki de Korytnica, distr. de Jędrzejów et des essfl rons de Kalisz. Les limes de nos territui: montrent d’ordinaire la formę aplatie, rarel de coupe carree (Jurkowo, distr. de KościanM pentagonale (Chmielów Piaskowy, distr. ds tów). Elles possedent toutes des Ianguettesa| cevoir Temmanchure. Sur le specimen del myślowo, distr. de Gostyń avait pu se consen la ferrure. ayant servi autrefois a fi zer b n gnee en bois.

Des environs de Kalisz prowent l'H enclume connue jusqu’ici. Munie d’un ardl permettant de la monter sur un billot de c elle possede une surface servant au martefl et une corne coniąue appropriee au faconj ment d'anneaux et de douilles en metal. ■

A Opatów, distr. de Częstochowa fut fa:t| trouvadHe particul i&rement curieuse. qui|_ une lumióre spóciale sur le róle du metiet| forgeron dans la sociótó d’ak>rs: c*est un let-chalnette por tan t en formę de breIoques outils en miniaturę. Des plus interessantes aussi la fibule en formę de tenailles. £ a Nowa Roćwinka distr. de Gołdap.

II nous reste un mot a dire des cons. quoiqu’ils n'apartiennent pas aux j typiques du forgeron. servant plutót S impl des empremtes et des dessins sur des objets metal. II est intóressant de noter qu’ils a raissent exclusivement dans des sepult'

Ce lont dordmaire des ipścimena ilaires a pointę et roi te rappelan* celie bunns, munis parfois de poigneea en bots, nota le voyons sur le specwnen de Bis-distr. de 2nin. Leur formę laniite une itton en trois senes; p pomęoom a tige rectangulalre ou en formę Jpoac cdrves ou pyramides emptles. Plusieurs M( eux sont profilem.

— pooęons dont la soie est nubiement rade la partie travaillante ou potnę*** a [en pyraimde i — poinęons sans emmancfaeroent dont la par-|e snperieure (la poignee) est sotiuent orne-rtee

presence des outils de forgeron dans les Stores attestera it bien, que llnomme exer-et roetier etait librę et que les outils ccn-nent sa propriete personnelle. Pourtant

cela n encluerait pas renitenee de forgeron* r on-a f francfci*. qu on n^mhumait pas asee leurs Instruments de travai. ce qia esrpiiguerast la carete des outils de forgeron dana la sontaiłier fuoerażre des tombes de cette periode en Ptt-ls0ae.

Le dewłoppesoent de l indtstre jnetailurg^-que en tenes pafannau aa coun du La Tene et de la periode ratuje, s*etant produtt rnrame ródtat des nflouca d’abord ołUpes et en-suitę de facies infiltratioas venar.i des prowtn-ces romames, await eertaśnement eiuraaae le deuetoppcinent smultane d'aurres ndtien et de tout rensemble de la «ie econonuque nr natrę termoóe La sariete et la grandę dmezsrte des pcodmts forgeron de la periode en gncstinri consmue une preuse indiseutabie du riłc esmi-nent ipe jonit ce meter dans la lutle de rhooune a s* issujft i la naturę et dans sa sokole tenare et Tchnmća a fan liter la

tk SlaJtki

Wielka własność ziemska na obszarze wczesnośredniowiecznej kasztelanii gieckiej w X i XI wieku icasnopolskie skarby srebrne jako materiały do społeczrjo-gaspoaarcaej analiz)

grancie propriete fonciere sur le terrain de I ific—> ckateOcM* dc Gaci m A-e[

ayMii.śwł. Nadio poszczególne składniki skarbów fn;or.ety ozdoby. irTtthfci i piariri srebrne enz naczynia w których były ukrywane skarby) przy noszą bogaty i ściśle datrswnny materiał Jokuuwntimy dla rożnych dyscyptan. Wszystkie ilutjthi-rct opracowania, skarbów srebrnych, peccąwszy ad J. Lelewela, który piet mmij szerzej zajął Mg tyn zagadnie nstn szły w kierunku aeśefacjonowaata poszczególnych składników skarbów. I tak no-mrzznatycy poiscy jak np. Lelewel*), Stronczyński²), Cunowiki^, Zakrzewski*) omawiał: wyłącznie łub nie inouety występujące w skarbach, a R Jakimowicz*) zajął s:ą i i^tki wmrtn pochtoczenia ozdób ze skarbów srebrnych. To njęoe 7^ga,-i n^r»*■ nie było w ąrwwści z śsest-

'*> J. Lelewel O monecie polskie: Poznań MSB; tenże. Pieniądze PIMMr.

) X Stron czyńcki. Dawne meuety paIście dynasty; PlaaSśw 1 Jagteilcnow Piotr kov- 1SB3.

1 M. Gumowski. Wykopaliska ?.ocet pakiUck x X I XI w. Rozprawy wydziału kslMyawflkaa fkznegc S V. I XLVIII. str. Ili D> gi iiśa MN.

’> Z Ztkritwikj. Amaa waacCa polska. Skm OeolakNi t XVII (MM, sNr. SS—M.

Jakimowicz. O pochodnemu ozdób srehe-srś znajdowanych w Wnrkark wczesnetustorycz-nycń Wlaśaaaatci Ardmiislaaą t rn m str. nt

Wczesnopolskie skarby srebrne pojawiające j Ba terenie Wielkopolski po połowie X w. i I jednym z cenniejszych źródeł do poznania ■bomu kultury materialnej, stosunków spo-*®o-gospodarczych oraz bezpośrednich, czy ■bedińch związków ziem polskich z krajami

^ Praca niniejsza została wykonana aa zlecana P—nktwa Badań nad początkami Państwa Poi-w Warszawie.

powodu braku naukowego opracowania —irf.

JJJ-kh (dirhemów) występujących w najwonniej PUsyth się skarbach wczesnośredniowiecznych fy¹* ziem polskich nie można — jak dotąd —

Pjk Wie daty ich okrycia. Z terenu dorzecza I środkowej Odry znamy dotychczas 11 sfcar-* uwierających z numizmatów wyłącznie cLrheniy Bm. Jak dotąd określono tylko datę ukrycia PJ® i G iściejewic pow. Rawicz i Węgierskich pow. r® na lata Mi 975. Występujące nieco pożn.ej PW ekarby monet arabskich zawierające również 23 Przymieszkę zachodnio-europejskich wyrobów psibth modna datować na schyłek X wieku. r.p.

P® II z Dzierznicy. pow. Środa, zoetał ukryty ok P ŚW—liPO. a Poznali I — Łączny młyn w ostat-. fetach X wieku. Twierdzenie, jakoby skarby Bjtetami arabskimi pojawiały się na terenie W.el-gjtó jeż w IX w. (por. np. Z. Zakrzewski.

etekańcowe z Łubowa t Dębicza. Przyczynki Mlhjkr Polaki Zachodniej. Poenaś 1337. *tr «Z Pierwsza moneta polska Siasia Occidenta (IM), str. 72 i 104) nie ma — jak

MKtrcfa.