str320

E Blijkicwicż-Grilbowiłia. Z. Mikulski    o/tiUnu Wukzowh Jfnf

ISBN 83-OI-MS79-X. O b>- WN PWN 2005

nc i z północy powietrze arktycznc. W wyniku tego, a także w związku z bezwładnością termiczną wody, temperatura powietrza nad morzem jest w zimie wyższa niż nad otaczającym lądem, a w Iccic niższa. Średnia temperatura w styczniu spada od 0--l°C u wybrzeży południowych do -1— 5°C w zatokach Fińskiej i Botnickiej; w lipcu od ok. I7°C u wybrzeży południowych do 15°C nad Zatoką Botnicką. W ciągu całego roku przeważają wiatry zachodnie (częstsze w lecie) i południowo-zachodnie (częstsze w zimie), zwykle silne (szczególnie w zimie), związane z przemieszczającymi się ku wschodowi niżami. Zimą występuje znaczne zachmurzenie - ponad 80%: nad południowo--zachodnią częścią Morza Bałtyckiego są dość częste mgły - ok. 40 dni w roku.

Bałtyk należy do mórz burzliwych. W zależności od regionu sztorm występuje od 160 do 320 dni w roku, kiedy prędkość wiatru przekracza 3°B.

Opad atmosferyczny na powierzchni morza wykazuje zazwyczaj nieco mniejsze wartości w stosunku do otaczającego lądu w wyniku zmniejszenia warstwy tarcia nad morzem, a tym samym mniej korzystnych warunków wyzwalania się opadu. Roczne wartości opadu (skorygowane) nad Morzem Bałtyckim wynoszą średnio od ok. 550 mm na północy do 680 mm na krańcach zachodnich. Najwyższe roczne sumy opadu (700-800 mm) występują w części południowo-wschodniej i zachodniej Morza Bałtyckiego. Największe miesięczne wartości opadu przekraczają 70 mm (VIII—IX). najmniejsze zaś wynoszą 30-35 mm (III).

Parowanie z powierzchni morza wynosi średnio ok. 500 mm rocznie; największe wartości miesięczne (ponad 70 mm) występują od września do listopada, a często i w grudniu, co tłumaczy się dużą akumulacją ciepła w wodzie morskiej w lecie i na jesieni. Najniższe parowanie (9-13 mm) przypada na wiosnę (IV-VI). Występuje dość wyraźnie przewaga opadu nad parowaniem oraz nieco odmienny przebieg roczny obu wielkości.

Dopływ rzeczny do Morza Bałtyckiego odznacza się sporą stabilnością w czasie i osiąga w wieloleciu 14 900 mVs (471 km' rocznie); główne dopływy to: Newa. Wisła. Odra, Niemen i Dźwina. Ogólnie występuje przewaga wód roztopowych w zasilaniu morza. Poczynając od wartości najniższych na początku roku (I-II - po 69% średniej wartości miesięcznej), wiosną następuje wyraźny wzrost dopływu rzecznego osiągający maksimum w maju (160%' wartości średniej miesięcznej); dość wysoka wartość utrzymuje się także w czerwcu, po czym następuje zmniejszenie dopływu do minimum zimowego. Rozpatrując dopływ rzeczny do poszczególnych regionów morza widać wyraźnie jego niewielki udział w Bałtyku Właściwym - warstwa tych wód wynosi niespełna 0,5 m, podczas gdy ogółem w Morzu Bałtyckim udział wód rzecznych osiąga 1,13 m.

Bałtyk jest morzem półzamkniętym o ograniczonym kontakcie z oceanem (Morzem Północnym). Niemniej w jego bilansie wodnym nader ważną rolę grają wlewy wód Morza Północnego. Pomiary tego elementu są niezmiernie trudne, niejednokrotnie bowiem występuje jednocześnie różnokierunkowy ruch wód w cieśninach. Uwzględniając zmienność pojemności morza, jako wynik wahań jego poziomu, przyjmuje się tzw. odpływ netto do Morza Północnego, będący różnicą odpływu całkowitego i wlewów oceanicznych do Bałtyku. Tak obliczony odpływ netto z Bałtyku do Morza Północnego wynosi 514 km' rocznie, co wskazuje na dodatni bilans wodny morza, przeto Bałtyk należy do mórz

320

□

$

Cl

C

7T

C

O

rr.

a>

co

r-o

o

co

co

co

O

©

©

&

m

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader