3582278599

25. Zagadnienie cnoty i swścia h' etyce Arystotelesa

W przeciwieństwie do idealistycznej etyki Platona. Arystoteles stworzył etykę, która miała charakter realistyczny i empiryczny; Arystoteles uznał, że pojęcie dobra najwyższego należy określić poprzez empiryczną obserwację tego. jakimi wartościami ludzie się kierują w swym rzeczywistym życiu i którą z tych wartości uważają za najwyższą. I w taki sposób doszedł do wniosku, że najwyższą wartością, do której wszyscy dążą i której wszyscy pragną jako najwyższego ccłu jest „eudaimonia". Słowo to znaczy u Arystotelesa tyle. co szczęście jednostki. Szczęście człow ieka powinno polegać na doskonałym wypełnianiu funkcji, która wynika z istoty człowieka, a ponieważ istotą człowieka jako posiadacza duszy rozumnej jest rozum, zatem szczęście człowieka to życie polegające na doskonałym posługiw aniu się rozumem i zgodne z wymogami rozuma Działalność rozumu człowieka obejmuje, według Arystotelesa, dwie dziedziny: dziedzinę poznania (rozum teoretyczny)i dziedzinę życia praktycznego (rozum praktyczny). Odpowiednio do tego. wyróżniał dwa rodzaje zalet człowieka, czyli dwa rodzaje cnót człowieka rozumnego:

Z dianoetyczne - do których zaliczał np. mądrość, rozsądek ... - poznawania prawdy o święcie Z etyczne - hojność, męstwo, sprawiedliwość ...- poznania dobra oraz o praktycznych czynach człowieka Ostateczne określenie pojęcia cnoty, jakie dał Arystoteles, zostało zawarte wjego stwierdzeniu, iż jest to ..uspusobienie zachowujące środek”.

26.    Ogólna charakterystyka \rkoly vtoii kiej i pojętie stoickiego spokoju

Szkoła stoików została założona przez Zenona z Kition ok. 300 r. p.n.e. w Atenach, w miejscu, które nazywano po grecku ..Suki Poikite"' („Malowana Brama"). Ta zapoczątkowana na przełomie IV i 111 w. p.n.c. filozofia stoicka, rozwijała się przez 5 następnych stuleci a jej ważnymi przedstawicielami w czasach rzymskich (ł-łl w. n.c.) byli: Seneka. Epiktct i Marek Aureliusz. ISTOTA STOICYZMU MYśLą PRZEWODNIą FILOZOFII STOICKIEJ BYŁA CHęć ZNALEZIENIA I OPRACOWANIA PODSTAW MORALNYCH DLA ÓWCZESNEGO CZŁOWIEKA. STOICY POSZU JEDNAK DALEJ OD CYNIKÓW I SWą ETYKę OPARLI PRZEDE WSZYSTKIM NA WIEDZY MaRROść POSTĘPOWANIA LUDZKIEGO MIAŁA WQ NICH ŹRÓDŁA W ZNAJOMOŚCI SPRAW BOSKICH ! LUDZKICH, FILOZOFIA ZAŚ STANOWIŁA SZTUKę I UMlEJęTNOść PRAKTYCZNEGO

Sr0S0WANL\ TEJ WIEDZY._

Rozum człowieka jest częścią rozumu powszechnego, który na wzór siły kosmicznej przenika od wewnątrz całą rzeczywistość. Kierując się własnym rozumem, człowiek tym samym żyje w zgodzie z własną naturą, a ponieważ jego indywidualny rozum jest częścią rozumu powszechnego, to kierując się własnym rozumem człowiek żyje w zgodzie z wymogami rozumu powszechnego i żyje również w zgodzie z całą naturą. Pojęcie powszechnego rozuma który jest boską siłą. nadającą światu ład i stały porządek, stoicy przejęli od Hcraklita i podobnie jak on porównywali ów boski element do ognia lub ciepłego powietrza: nazywali go „logosem" i „boską pneumą", która wszystko przenika i wszystkim kieruje, tak „wszechnaturą"jak i człowiekiem. Ideałem stoickiej filozofii życia, czyli jej pozytywnym wzorcem osobowym, był mędrzec, który kierując się wyłącznie rozumem, żyje zgodnie z naturą, a czyni tak dlatego, ponieważ rozumie i docenia mądrość, doskonałość oraz boski charakter natury: mędrzec nigdy nic buntuje się przeciwko naturze ani nic pozbawiają go w ew nętrznego (stoickiego) spokoju żadne zrządzenia losu. przeciwności i nieszczęścia, ponieważ on właśnie jako mędrzec doskonale rozumie, żc nic. co pochodzi od natury nic może być złe. Stoicki mędrzec niczego się nic lęka ani niczemu nic dziwi. Jest wolny, ponieważ stać go na niezależność od rzeczy zewnętrznych i niepokojów duszy (prawdziwe wartości ma w sobie). „Omnia mea mecum porto" („wszystko, co moje. noszę ze sobą") mówi pewne łacińskie przysłowie, dobrze wyrażające - jak się wydaje - ducha stoicyzmu. Do podstawowych pojęć etyki stoików (także wcześniejszej etyki cynickiej) należy pojęcie apatii. Oznacza ono wyzwolenie się od namiętności, opanowanie afektów, zobojętnienie wobec wszelkich dóbr zewnętrznych, co łącznic daje człowiekowi spokój ducha i wewnętrzną niezależność, a to jest warunkiem szczęścia.

27.    Sinika koncepcja cnoty i rycia •godnego r naturą

W swoich poglądach filozoficznych stoicy nawiązywali do wcześniejszych koncepcji: w ogólnej teorii bytu nawiązywali do Hcraklita. natomiast w etyce - do poglądów cyników. Najogólniejszą osnową stoicyzmu jako systemu etyki normatywnej było przekonanie o łączności szczęścia, cnoty i rozuma Stoicy uważali, żc cnota jest warunkiem wystarczającym do szczęścia: Z kolei cnota polega na postępowaniu zgodnym z wiedzą kształtowaną przez rozum człowieka. Rozum skłania nas do życia zgodnego z naturą, aż do posłusznego podporządkowania się wszelkim jej zrządzeniom, obiektywnemu przeznaczeniu, które można interpretować jako los lub fatum.

2H. Kontepga srcryścia H’ etyce ipikura

Szkoła epikua-jska. nazywana również „ogrodem Epikura", została założona w Atenach ok. 306 r. p.n.c. przez Epikura i przetrwała do IV w. n.c. Po Epikurze, wybitnym przedstawicielem epikureizmu w czasach rzymskich był Lukrecjusz W swych poglądach filozoficznych epikurejczycy nawiązywali do materializmu atomistycznego Dcmokryta (teoria bytu) oraz do hedonizmu cyrcnaików (etyka)._

I EDO NEM WG EPIKURA - DOZNAJEMY PRZYJEMNO śCI JUż WTEDY. GDY NIE ODCZUWAMY CIERPIENIA. NIE TRZEBA ZATEM SZUKAĆ PRZYJEMNOŚCI. WYSTARCZY UNIKAĆ PRZYKROŚCI I BÓLU. ROZUM ZALECA WŁAŚNIE WYBÓR PRZYJEMNOŚCI

DUCHOWYCH, CHOOAż NIE ROżNIą Sk; ONE JAKOŚCIOWO OD qB.ESNVCH._

Jedno z ważniejszych haseł Epikura: „najwięcej przyjemności ma ten. kto ma najmniej potrzeb".

Wepikureizmic tunkcjonujc także pozytywna koncepcja szczęścia, płynącego z doznawanych przyjemności, które towarzyszą pozytywnemu zaspokajaniu najróżniejszych potrzeb. Przyjemności „pozytywne” są dwojakiego rodzaju: fizyczne (cielesne) i duchowe. Zmysłowe, np. „przyjemności stołu, łoża i miłośd"są- według Epikura - z jednej strony przyjemnościami ..niższymi", ale z drugiej strony, są one przyjemnościami „hardziej zasadniczymi", bo potrzeby, z zaspokajania których się biorą, stanowią podstawę ludzkiego życia. W tym kontekście znane jest pow iedzenie Epikura: „przyjemność brzucha jest podstawą wszelkiego dobra."Za przy jemności „wyższe" Epikur uważał przy jemności duchowe. Za szczególnie ważną w życiu judzi potrzebę duchową uważano w „Ogrodzie Epikura" potrzebę przyjaźni. Głęboko cpikurcjski sens posiada wywodzące się z czasów rzymskich przysłowie: „najpierw jeść - a później filozofować."

7