3582324459

Encyklopedia prawa Wykład IX

Temat: Prawo i inne normy społeczne.

1.    Normy obyczajowe - są to pewne reguły postępowania, tylko że powstały najpierw jako normy obyczajowe w świadomości poszczególnych ludzi, dlatego że były w danym środowisku przez pewien okres czasu przestrzegane. Aby powstały normy obyczajowa, musiał dość długo istnieć obyczaj postępowania w danej sytuacji w określony sposób

Ludzie, którzy w danej sytuacji postępowali w dany sposób, uważali, iż to postępowanie jest jedynie właściwe, a Ci co postępują inaczej to zasługują na naganę, karę.

Przykład: Kiedyś (przed wojną ) jeśli tramwaj był zapełniony, a obok kogoś siedzącego stała starsza osoba to dobrym zwyczajem było ustąpić miejsce tej osobie.

Normy obyczajowe są przestrzegane nie dlatego, że na ich straży stoi państwo, tylko są przestrzegane dlatego, że na ich straży stoi opinia publiczna, a dokładniej mówiąc opinia środowiska, w której obowiązuje. Sankcjami za nie przestrzeganie norm obyczajowych, są sankcje, które dane środowisko wymyśli.

Twórców norm obyczajowych nie ma, są anonimowi, ponieważ jest to długotrwałe powtarzanie zachowania

Większość norm, które społeczeństwo przestrzega to nie normy prawne, tylko obyczajowe. Im więcej tych norm tym to społeczeństwo jest bardziej zdyscyplinowane, dojrzałe. Państwo może przejmować te normy, ale nie znaczy to, że państwo jest tym lepiej zorganizowane, im większe połacie życia reguluje normami prawnymi. Państwo powinno regulować tylko podstawowe zachowania. Dlatego duży nacisk kładzie się na pojęcie społeczeństwa obywatelskiego. Ma ono na celu wpoić postępowania korzystne dla całego społeczeństwa, a nie tylko nakazane przez prawo. Prawo zaczęło nabierać na wartości dopiero z powstaniem społeczeństwa kapitalistycznego, przedtem większą rolę odgrywały normy obyczajowe.

Z drugiej strony normy obyczajowe są normami konserwującymi pewne stare sposoby zachowań. Władza nie powinna jako jednego z podstawowych celów ustanawiać, że państwo będzie niszczyło stare normy obyczajowe i ustanawiać na ich miejsce nowe.

2.    Normy moralne - są to pewne reguły postępowania, u podłoża których leży rozróżnienie postępowania człowieka na dobre i na złe. Jeśli jakieś postępowanie oceniane jest jako dobre to jest oceniane pozytywnie, natomiast jeśli jako złe to zachowanie to jest negowane. Zazwyczaj podział ten jest bardzo wyraźny, ale są także czyn graniczne, na temat których istnieje dyskusja czy uważać je za dobre czy za złe. Strażnikiem postępowania jest sumienie człowieka. Jeśli mam tak zwane wyrzuty sumienia to prawdopodobnie postąpiłem nienajlepiej, jeśli ich nie mam to prawdopodobnie postąpiłem słusznie. Istnieją jednak psychopaci, którzy postępując źle wyrzutów sumienia nie mają. Wyrzuty sumienia są miernikiem w przypadku osób normalnych. Normy moralne powstają w codziennej praktyce życiowej. Jest wiele norm moralnych, które są jednocześnie normami prawnymi.

Każda większa religia ma swój zbiór zasad moralnych. Zbiór ten nazywa się doktryną. Od doktryny moralnej należy odróżnić etykę. Etyka jest nauką o zasadach