Dług publiczny najczęściej określa się ogólnie jako finansowe zobowiązanie władz publicznych (państwowych i samorządowych) z tytułu zaciągniętych pożyczek. Dług publiczny jest jednak najczęściej skutkiem zobowiązań państwa (władz publicznych) powstałych w wyniku
1. Zaciągnięcia bezpośrednich pożyczek oraz kredytów; w zakres pożyczek mogą wchodzić depozyty różnych podmiotów lokowane na rachunkach władz publicznych;
2. Emisji papierów wartościowych, które również są specyficzną formą zaciągania pożyczek pieniężnych, a papiery wartościowe są potwierdzeniem stosunków wierzycielsko-dłużniczych między władzami publicznymi a pożyczkodawcami;
3. Nieregulowania przez jednostki sektora publicznego wymagalnych zobowiązań.
Najważniejszą przyczyną powstawania długo publicznego jest jednak zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego. Z punktu widzenia treści ekonomicznej procesów powstających w obszarze funduszy publicznych pożyczki nie mogą być zaliczane do dochodów budżetowych, lecz stanowią część wpływów pieniężnych o charakterze przychodów. Potocznie jednak pożyczki traktowane są jako dochody zwrotne.
Wpływy z tytułu długu publicznego wywołują koszty, które muszą być pokryte w przyszłości. Zaciąganie pożyczek jest więc operacją wywołującą inne skutki ekonomiczne i prawne niż realizowanie dochodów publicznych w formie podatków i przymusowych opłat. Władze publiczne uchwalając deficytowy budżet ponoszą odpowiedzialność za jego sfinansowanie, czyli znalezienie źródeł pożyczek, oraz za ich spłatę wraz z odsetkami.
Z ustawy:
1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych
z następujących tytułów:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności
pieniężne;
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3) przyjętych depozytów;
4) wymagalnych zobowiązań: