3582325375

Intelektualizm etyczny Sokratesa:

Sokrates (469-399) był człowiekiem, w którym myśliciel w nierozerwalny sposób zespolił się z działaczem. Całkowicie poświęcił się działalności naukowej i nauczycielskiej.

Poglądy etyczne Sokratesa ddzą się sformułować w trzech głównych tezach:

1.    Cnota jest dobrem bezwzględnym.

Sokrates wskazał na zalety, które są jedne dla całego rodu ludzkiego: sprawiedliwość, odwaga czy panowanie nad sobą są zaletami zawsze i wszędzie - nazwał te zalety cnotą - zalety moralne. Prawa dotyczące cnoty są niepisane; wywodzą się z samej natury rzeczy, a nie z ustanowienia ludzkiego. Jak mogłyby być ustanowione skoro są powszechne? Ta nowo wyodrębniona cnota wysunęła się u Sokratesa na szczyt dóbr. Dla dóbr moralnych człowiek powinien poświęcić dobra niższe i pozorne. Sokrates był pierwszym przedstawicielem moralizmu wynoszącego dobra moralne ponad wszelkie inne.

2.    Cnota wiąże się z pożytkiem i szczęściem.

Tylko to, co dobre jest naprawdę pożyteczne. Sokrates twierdził, iż czyn jest niezawodnie dobry, gdy wypływa zeń pożytek. Tak samo jest ze szczęściem - szęście związane jest cnotą, bo z cnoty wynika. Szczęśliwy est ten, kto posiada największe dobra, a największym dobrem jest cnota.

3.    Cnota jest wiedzą.

Wszelkie zło pochodzi z nieświadomości. Nikt umyślnie i ze świadomością zła nie czyni. Wiedza jest warunkiem dostatecznym cnoty - skoro dobro jest pożyteczne i gwarantuje szczęście, nie ma powodu, aby ktoś kto je zna, nie czynił go. Cnota jest wiedzą. Na wszelkie zarzuty odpowiadał, że jeśli wiedza nie wystarcza do cnoty, to musi być powierzchowna i niezupełna. Kto posiada wiedzę pełną, ten musi się nią przejąć do głębi i nie może czynić inaczej niż dobrze. Wiedza potrzebna do cnoty to wiedza o sprawiedliwości, odwadze - etyczna, oparta na praktycznym rozsądku. Stanowisko takie nazywa się intelektualizmem etycznym, na podstawie intelektualizmu Sokrates uznał, że:

-    cnoty można się uczyć - wielkie dobro jakim jest cnota, nie jest wrodzone, można je nabyć; przeto od nas samych zależy, czy je posiadamy;

-    cnota jest jedna - ostatecznie wszystkie cnoty są wiedzą, więc są w istocie swej jednym i tym samym.

Wyłania się stąd proste wskazanie życiowe: należy szukać wiedzy, a kto może, powinien i innych cnoty uczyć.