5020057634

Zagadnienie 68

Przedstaw poglądy etyczne Sokratesa. Wskaż na ich współczesne znaczenie. Wyjaśnij znaczenie pojęć: monizra, dualizm, pluralizm. Podaj przykłady.

Idąc za „Historią Filozofii" Tatarkiewicza, poglądy Sokratesa na tematy etyki można ująć w trzy zasadnicze punkty.

1.    CNOTA JEST DOBREM BEZWZGLĘDNYM

Cnota (arete) według Sokratesa to zalety, które są jedyne i wspólne całemu rodowi ludzkiemu. Były to między innymi sprawiedliwość, odwaga, uczciwość, panowanie nad sobą, umiarkowanie, stałość. Dokonał on w ten sposób wyodrębnienia spośród zalet ludzkich tych zalet, które można określić jako zalety moralne. Ważnym było to, że te zalety nie wynikają z ludzkiego ustanowienia, ale z natury rzeczy i są jednakowe we wszelkich kulturach, społecznościach. Cnota jest więc wartością powszechną. Sokrates na podstawie wyżej wymienionych czynników uznał cnotę za wartość najwyższą i bezwzględną i za jedyne prawdziwe dobro, wobec którego inne, pozorne dobra (np. bogactwo, sława, zdrowie) się nie liczą. Człowiek powinien zabiegać o cnotę nie licząc się z niczym, nawet śmiercią. Sokrates wysuwał na czoło cnót panowanie nad sobą, jako że to ono wyzwala umysł spod zwierzęcych popędów. Wyróżnienie dóbr moralnych uczyniło Sokratesa ojcem etyki, a wyniesienie dóbr moralnych ponad inne- ojcem moralizmu.

2.    CNOTA WIĄŻE SIĘ Z POŻYTKIEM I SZCZĘŚCIEM

Sokrates wiązał dobro i pożytek w swej filozofii. Twierdził, że pożytek jest zależny od dobra-tyłko dobre rzeczy mogą być naprawdę pożyteczne. Ludzie często działają wbrew swojemu pożytkowi dlatego, że nie wiedzą, co jest dobre. Sokrates zalecał cnotliwe postępowanie ludziom, argumentując, że wiąże się one z korzyścią dla nich samych. Dlatego też Sokrates wiązał szczęście nierozszczepialnie z cnotą, twierdził, że ono z niej wynika. Argumentował: szczęśliwy jest ten, kto posiada najwyższe dobro, a najwyższym dobrem jest cnota.

3.    CNOTA JEST WIEDZĄ

Sokrates twierdził, że wiedza i cnota to pojęcia tożsame. Wszelkie zło pochodzi bowiem według niego z nieświadomości i nikt zła świadomie i umyślnie nie czyni nie czyni¹. Zaś skoro dobro jest pożyteczne i powoduje stan szczęścia, nikt, kto je zna, nie będzie go nie czynił. Sokrates więc wnioskował „Jest to jedno i to samo wiedzieć, co jest sprawiedliwe i być sprawiedliwym". Jeśli zaś wiedza nie wystarczy do cnoty, jest to wiedza powierzchowna i niezupełna. Kto ma wiedzę pełną, musi przejąć się nią do głębi i czynić dobro. Z tego wynika też, że cnoty można się uczyć, nie jest ona wrodzona, a jej nabycie zależy od nas samych. Taki pogląd nazywamy intelektualizmem etycznym.

Poglądy Sokratesa zapoczątkowały etykę i moralizm, rozpoczęły rozważania nad dobrami moralnymi i ich dominującym znaczeniem w życiu człowieka. Ich odbicie można znaleźć zarówno w niemal całej filozofii jaki i np. w myśli chrześcijańskiej. Nie straciły one swego znaczenia także dzisiaj, są ciągle żywe i modyfikowane. Obranie cnót moralnych jako celu i drogowskazu w życiu nadal jest rzeczą oczywistą dla wielu ludzi. Prawo jest także zbudowane na w dużym stopniu etyce i uznaniu pewnych cnót moralnych jak sprawiedliwość czy uczciwość za najwyższe. W czasach globalizacji, zaniku wartości i wyścigu szczurów intelektualizm etyczny i postawienie cnoty za najwyższe dobro może być dobrą przeciwwagą i wiele autorytetów powołuje się na to. Uniwersalizm idei sokratejskiej nadal może być uważany za prawdziwy, gdyż w większości świata właśnie te wartości, które ona wywyższa, są wartościami preferowanymi społecznie, a także przez religię i władze polityczną.²

1

   Trochę to chyba naiwne... ©

2

   Wstawiłem ta straszny bullshit i lanie wody, ale nie bardzo wiedziałem jak wykazać znaczenie dzisiejsze znaczenie tych idei i myślę, że każdy w tym miejscu powinien po prostu nalać wody tak, jak mu się widzi, a tu daje tylko przykładowe bredzenie o niczym.