2100419945

Główna idea kontraktualistycznych teorii etycznych polega na tym, iż akceptowalny pogląd etyczny dla społeczeństwa powinien w jakimś sensie odzwierciedlać zgodą pomiędzy członkami tego społeczeństwa.

Atrakcyjność tej idei wynika: 1) atrakcyjności zgody - osoby są zobowiązane tylko do tego na co się zgodziły; 2) atrakcyjności pojęcia racjonalności - moralność na którą się zgadzają racjonalni agenci w odpowiednich okolicznościach musi być sama z siebie racjonalna.

Istnieje wiele wersji tego systemu etycznego, bowiem w zasadzie ludzie w różnych założonych warunkach będą skłonni zgodzić się na bardzo różne zasady etyczne rządzące społeczeństwem. Najbardziej skrajne z jednej strony uzasadniają system zbliżony do łagodnych wersji libertarianizmu (państwo minimalne), z drugiej strony istnieją takie, które uzasadniają państwo w rodzaju „państwa dobrobytu”.

6. W jaki sposób kwestie etyczne odgrywają znaczenie w codziennej ekonomii?

Przykład

Rynki pracy - np. obserwowane już przez Keynesa, a ostatnio badane przez R. Solowa. Zjawisko niechęci bezrobotnych pracowników do składania ofert pracy na stanowiska już zatrudnionych, tyle że za niższą płacę (przynajmniej na Zachodzie). Wydaje się, że to zachowanie jest motywowane etycznie i ma duży wpływ na elastyczność i równowagę na rynku pracy.

Ten problem wiedzie naturalnie do zapytania badawczego, czy normy kierujące bezrobotnymi są uzasadnione, czy nie, a to pytanie ma już bardzo poważny aspekt etyczny, czy normy te są społecznie wartościowe, czy nie, jak je uzasadnić i czy warto by ludzie się nimi kierowali. Tymi pytaniami bezpośrednio w swoich badaniach Solow się zajmował, więc zajmował się badaniami etycznymi.

Rola wpływu czynników normatywnych na efektywność pracy także składnia ekonomistów do rozważania pewnych ogólnych kwestii. Załóżmy, co wydaje się rozsądne, że w wielu firmach produktywność pracowników zależy od tego, czy postrzegają oni siebie jako traktowanych uczciwie, fair, przez pracodawcę, czy nie. Powstaje pytanie, na jakich zasadach etycznych, teoriach są ufundowane te przekonania co do traktowania fair pracowników. Charakter tych przekonań ma znaczenie zarówno moralne jak i empiryczne. Np. rozważmy takie powstające pytania:

1.    czy obecne przekonania co do traktowania fair pracowników zależą od tego, czy posiadają oni mylne przekonania co do pewnych faktualnych aspektów tego jak pracują (np. przeceniają własną produktywność) - pytanie dot. faktów.

2.    czy argumentacja racjonalna na temat ich poglądów dot. uczciwości zmieniła by ich poglądy, gdyby np. je zuniwersalizować, np. ustawić ich mentalnie w sytuacji menadżerów lub pracodawców i wtedy zapytać co jest fair - pytanie quasi-etyczne.

3.    w jaki sposób sądy pracowników dotyczące faimess są uzasadnione, wg najlepszych dostępnych teorii etycznych, faktów dot. ich pracy oraz ich interesów i potrzeb - pyt. explicite moralne.

Niektórzy ekonomiści z zakresu labor economics zajmują się aktywnie tymi pytaniami i to zbliża ekonomię do wyraźnego, bezpośredniego dyskutowania kwestii etycznych, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej.

6