1109144870

14

1. Pojęcia i kategorie stosunków międzynarodowych

darczych, handlowych i politycznych, wykorzystujących nowe formy współpracy, nowe instytucje i regulacje. O ewolucji westfalskiego systemu stosunków międzynarodowych świadczyło odchodzenie od dominacji stosunków dwustronnych na rzecz wielostronnych. Zaczęto również tworzyć prawo międzynarodowe.

Etap późnowestfalski

Etap późnowestfalski stosunków międzynarodowych warunkowany jest zmianami środowiska międzynarodowego, jakie niosą z sobą procesy globalizacji. Zmieniają one strukturę i funkcjonowanie środowiska międzynarodowego, tworząc nowe warunki działania państw. Państwo próbuje kierować swoimi wewnętrznymi procesami społecznymi, które podlegają umiędzynaradawianiu, i współuczestniczyć w sterowaniu środowiskiem międzynarodowym. Cechą charakterystyczną późnowestfalskiego systemu stosunków międzynarodowych jest również pogłębianie współzależności międzynarodowych. Skutkiem takich zmian jest zwiększona przenikalność granic, wzajemne przenikanie się i warunkowanie wnętrza danego państwa i środowiska międzynarodowego, co przyczynia się do ewolucji zagrożeń bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Eksponowane są zwłaszcza zagrożenia pozamilitarne, które stają się coraz trudniejsze do identyfikacji i lokalizacji. Późnowestfalski system międzynarodowy nie jest pań-stwowocentryczny- obok państw wyłaniają się korporacje transnarodowe i tzw. „trzeci sektor" organizacji pozarządowych, zwanych także globalnym społeczeństwem obywatelskim.

Definicje stosunków międzynarodowych

Wśród wielu definicji stosunków międzynarodowych występują trzy nurty:

•    definicje podmiotowe, w których stosunki międzynarodowe określa się poprzez wyliczanie ich uczestników, z zaznaczeniem, że ich działania „przekraczają granice państwowe". Jako uczestników wymienia się państwa, narody, organizacje międzypaństwowe oraz niesuwerennych uczestników transnarodowych o charakterze politycznym, ideologicznym i gospodarczym,

•    definicje podmiotowo-przedmiotowe, które zakładają, że stosunki międzynarodowe to stosunki społeczne wykraczające poza obszar państwa, przy czym nie określa się bliżej ani podmiotów, ani przedmiotu relacji,

•    definicje przedmiotowe, w których stosunki międzynarodowe są określane jako proces oddziaływań przekraczających granice państw, niezależnie od tego przez kogo podejmowanych. Każdy podmiot polityki mogący działać za granicą staje się bowiem ich uczestnikiem [Łoś-Nowak 1997:11-12].

Przyjmuje się, że stosunki międzynarodowe to transgraniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym.

Powyższa definicja ma trzy elementy:

1) przedmiotem stosunków są działania wykraczające poza granice jednego państwa,