1109144872

16

1. Pojęcia i kategorie stosunków międzynarodowych

•    międzynarodowe stosunki wojskowe (militarne),

•    międzynarodowe stosunki międzyspołeczne.

Możemy przyjąć za Markiem Pietrasiem, że międzynarodowe stosunki polityczne to transgraniczne stosunki polityczne. Oznacza to, że są one wynikiem stosunków między podmiotami polityki, głównie państwami z właściwym im procesem sprawowania władzy wykonywanym także w środowisku międzynarodowym, i są realizowane w poliarchicznym, zdecentralizowanym środowisku międzynarodowym [Pietraś 2006: 24].

Międzynarodowe stosunki polityczne to przede wszystkim stosunki międzypaństwowe; w ramach całokształtu stosunków międzynarodowych odgrywają wciąż najważniejszą rolę. Ich specyfika polega na powiązaniu przede wszystkim z działaniami państwa; państwa pozostają głównymi dysponentami swoich decyzji w środowisku międzynarodowym [Bieleń 2010: 24-25].

Według Romana Kuźniara pierwotność i nadrzędność międzynarodowych stosunków politycznych wynika z pierwotności i nadrzędności państwa jako uczestnika stosunków międzynarodowych. Sednem nadrzędności polityki w stosunkach międzynarodowych jest suwerenność państw (zob. rozdział 4). Próby niezgodnego z wolą państw ograniczania ich suwerenności są sprzeczne z prawem międzynarodowym i wywołują uzasadnioną reakcję obronną. Jedynie państwa realizują politykę zagraniczną, a ze względu na atrybuty i skumulowany potencjał, kanałami realizowanej przez rządy polityki zagranicznej określają dynamikę, treść i formy stosunków międzynarodowych. Nadrzędność międzynarodowych stosunków politycznych utożsamiana z działaniami państw wynika także z ich szczególnego miejsca w realizacji takich wartości społecznie pożądanych, jak bezpieczeństwo i rozwój [Kuźniar 2006:119-122].

Międzynarodowe stosunki polityczne decydują o istocie pozostałych dziedzin stosunków międzynarodowych, stwarzają gwarancje bezpieczeństwa uczestników stosunków międzynarodowych oraz ramy organizacyjno-prawne dla rozwoju wszystkich pozostałych rodzajów stosunków międzynarodowych. Jest to naturalną konsekwencją przewodniej roli stosunków politycznych wśród innych rodzajów stosunków. Jest to także rezultat długich tradycji stosunków politycznych oraz ukształtowania się wielu ich form protokolarnych, dyplomatycznych, prawnych, organizacyjnych i in.

W międzynarodowych stosunkach politycznych przejawiają się więzi o charakterze informacyjnym, sytuacyjnym i partnerskim. Więzi o charakterze informacyjnym są odpowiedzią na potrzebę wzajemnych konsultacji w ważnych sprawach, np. przeciwdziałania zagrożeniom bezpieczeństwa czy wspólnych akcjach. W przypadku więzi sytuacyjnych istotne znaczenie ma świadomość wspólnych interesów i celów uczestników życia międzynarodowego. Ich istotą jest identyfikowanie wspólnych kryteriów oceny interesów państw, optymalizacja wyborów w procesach decyzyjnych i zbliżanie stanowisk. Budowie więzi partnerskich służy dialog polityczny, którego istotą jest m.in. przezwyciężanie przeciwieństw na drodze komunikacji werbalnej między stronami, wypracowywanie kompromisowych