Wcześniejsza klasyfikacja Struktura Polskiej Klasyfikacji Działalności nia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału
Pojęcie przedsiębiorstwa
GOSPODARKA NARODOWA:
pracy;
 SFERY ((2)- materialna oraz niematerialna),
Klasyfikacja i ogólna charakterystyka podstawowych typów podmiotów
Klasyfikacja PKD-2007 jest klasyfikacją pięciopoziomo-
 DZIAA
Y ((18)- Przemysł, Rolnictwo, itp.), - poziom drugi  DZIAA
 oznaczony jest dwucyfrowym
gospodarczych
 GAA

ZIE ((86)- Przemysł węglowy, ...),
wÄ….
kodem numerycznym, dzieli ogólną zbiorowość na 88
 BRANŻE ((366)- Przemysł węgla kamiennego, ...),
GOSPODARKA NARODOWA (- całokształt działalności gospodar-
 PODBRANŻE (wydobywanie węgla kamiennego, grupowań (01 do 99) rodzajów działalności, na które
czej prowadzonej na terytorium danego państwa):
.....).
Struktura i kodowanie PKD:
 SEKCJE, składają się czynności według cech mających zasad-
 DZIAA
Y,
nicze znaczenie zarówno przy określaniu stopnia po-
 GRUPY,
- poziom pierwszy  SEKCJA  oznaczony jest symbo-
 KLASY, dobieństwa, jak i przy rozpatrywaniu powiązań wystę-
 PODKLASY.
lem jednoliterowym (A ...U), dzieli ogólną zbiorowość
pujÄ…cych w gospodarce narodowej (np. w tablicach
na 21 grupowań rodzajów działalności, na które skła-
przepływów międzygałęziowych);
dają się czynności związane ze sobą z punktu widze-
1 2 3 4
- poziom trzeci  GRUPA  oznaczony jest trzycyfro- - poziom piąty  PODKLASA - oznaczony jest pięciozna-
A  sekcja.
SPOSÓB ZAPISU LICZEBNOŚĆ GRUPOWAC

wym kodem numerycznym, obejmuje 272 grupowania kowym kodem alfanumerycznym i obejmuje 654 gru-
OGÓLNE NAZWY
99  dział. SYMBOLI GRU-
rodzajów działalności dające się wyodrębnić z punktu powania. Został on wprowadzony w celu wyodrębnie-
GRUPOWAC

PKD - 2007 PKD - 2004
POWAC

widzenia procesu produkcyjnego, przeznaczenia pro- nia rodzajów działalności charakterystycznych dla
99.9  grupa
A sekcja 21 17
dukcji bÄ…dz
też charakteru usługi lub charakteru od- polskiej gospodarki i będących przedmiotem obser-
AA Podsekcja  31
99.99  klasa.
biorcy tych usług; wacji statystycznej. Jeśli na poziomie krajowym nie
99 działy 88 62
- poziom czwarty  KLASA  oznaczony jest czterocy- wprowadzono dodatkowego podziału na poziomie
99.99.A  podklasa. 99.9 grupy 272 224
frowym kodem numerycznym, obejmuje 615 grupowań podklasy w stosunku do poziomu międzynarodowego
99.99 klasy 615 514
99.99.Z  klasa=podklasa.
rodzajów działalności dających się wyodrębnić przede (klasa=podklasie), podklasę taką oznaczono literą Z.
99.99.A podklasy 654 687
wszystkim z punktu widzenia specjalizacji procesu
produkcyjnego, czy też działalności usługowej;
5 6 7 8
Grupowania poziomu trzeciego - "grupy" oznaczone są symbolami 3. Struktura grupowań PKWiU, ich symbole i sposób zapisu,
STRUKTURA POLSKIEJ KLASYFIKACJI WYROBÓW
trzycyfrowymi. ogólne nazwy grupowań poszczególnych szczebli są nastę-
I USA
UG
Grupowania poziomu czwartego - "klasy" oznaczone sÄ… symbolami pujÄ…ce:
czterocyfrowymi.
1. Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) jest klasyfika-
Symbole grupowań Ogólne nazwy grupowań
Grupowania poziomu piÄ…tego - "kategorie" oznaczone sÄ… symbola-
cją obejmującą grupowania produktów w podziale siedmiopozio-
mi pięciocyfrowymi.
1 A sekcja
mowym określoną przez Polską Klasyfikację Działalności (PKD
2 XX dział
Grupowania poziomu szóstego - "podkategorie" oznaczone są sym-
2007) w zakresie wszystkich produktów.
3 XX.X grupa
bolami sześciocyfrowymi.
4 XX.XX klasa
2. Grupowania poziomu pierwszego - "sekcje" oznaczone sÄ… symbo-
5 XX.XX.X kategoria
Grupowania poziomu siódmego - "pozycje" oznaczone są symbola-
lami jednoliterowymi. 6 XX.XX.XX podkategoria
mi siedmiocyfrowymi. 7 XX.XX.XX.X pozycja
Grupowania poziomu drugiego - "działy" oznaczone są symbolami
dwucyfrowymi. (A - oznaczenia literowe, XX - oznaczenia cyfrowe)
9 10 11 12
Dział 07 RUDY METALI 07.29.12 Rudy i koncentraty niklu 07.29.19 Pozostałe rudy i koncentraty metali nieżelaznych, gdzie in-
Dział 05 W
GIEL KAMIENNY I W
GIEL BRUNATNY (LIGNIT)
07.1 RUDY ŻELAZA 07.29.12.1 Rudy niklu dziej niesklasyfikowane
07.10 RUDY ŻELAZA 07.29.12.2 Koncentraty niklu 07.29.19.1 Pozostałe rudy metali nieżelaznych, gdzie indziej niesklasyfi-
05.1 W
GIEL KAMIENNY
07.10.1 Rudy żelaza 07.29.13 Rudy i koncentraty glinu kowane
05.10 W
GIEL KAMIENNY
07.10.10 Rudy żelaza 07.29.13.1 Rudy glinu (boksyt) 07.29.19.2 Pozostałe koncentraty metali nieżelaznych, gdzie indziej nie-
07.10.10.0 Rudy żelaza 07.29.13.2 Koncentraty glinu (tlenek i wodorotlenek glinu)
05.10.1 Węgiel kamienny
sklasyfikowane
07.2 RUDY METALI NIEŻELAZNYCH 07.29.14 Rudy i koncentraty metali szlachetnych
05.10.10 Węgiel kamienny
07.21 RUDY URANU I TORU 07.29.14.1 Rudy metali szlachetnych
07.21.1 Rudy uranu i toru 07.29.14.2 Koncentraty metali szlachetnych (szlamy)
05.10.10.0 Węgiel kamienny
07.21.10 Rudy uranu i toru 07.29.15 Rudy i koncentraty ołowiu, cynku i cyny
05.2 W
GIEL BRUNATNY (LIGNIT)
07.21.10.0 Rudy uranu i toru 07.29.15.1 Rudy ołowiu
07.29 POZOSTAA
E RUDY I KONCENTRATY METALI NIEŻELA- 07.29.15.2 Koncentraty ołowiu
05.20 W
GIEL BRUNATNY (LIGNIT)
ZNYCH 07.29.15.3 Rudy cynku
05.20.1 Węgiel brunatny (lignit)
07.29.1 Pozostałe rudy i koncentraty metali nieżelaznych 07.29.15.4 Koncentraty cynku
07.29.11 Rudy i koncentraty miedzi 07.29.15.5 Rudy cyny
05.20.10 Węgiel brunatny (lignit)
07.29.11.1 Rudy miedzi 07.29.15.6 Koncentraty cyny
05.20.10.0 Węgiel brunatny (lignit)
07.29.11.2 Koncentraty miedzi
13 14 15 16
GOSPODARKA NARODOWA: Przedsiębiorstwo można określać w dwóch wymiarach: mienia; rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych;
Działalność gospodarcza może mieć charakter działalności nieregla-
 przedsiębiorstwa, 1. przedmiotowym (rzeczowym) - przedsiębiorstwo to zorganizowany przewozy lotnicze;
mentowanej lub reglamentowanej (ograniczonej dwoma rodzajami de-
 jednostki sprawujące czynności nadzoru (np. ministerstwa, urzędy zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych  zezwolenia (wyrób, rozlew, oczyszczanie, skażanie i odwadnianie
cyzji administracyjnych).
centralne, itp.) do prowadzenia działalności gospodarczej. spirytusu, wyrób i rozlew wódek; wytwarzanie wyrobów tytonio-
Działalność gospodarcza reglamentowana wymaga:
 jednostki zaplecza naukowo- technicznego, 2. podmiotowym  przedsiębiorstwo prowadzi przedsiębiorca  przed- wych; wyrób i rozlew win; prowadzenie składów celnych; usługi te-
 koncesji (poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze
 itp. siębiorca prowadzi działalność gospodarczą. lekomunikacyjne, kurierskie i inne
złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowania
odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górni-
 Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niema-
Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wytwórcza,
czych; wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i
terialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności
budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i
amunicjÄ… oraz wyrobami i technologiÄ… o przeznaczeniu wojskowym
gospodarczej" (KC  Art. 55).
wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykony-
lub policyjnym; wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie,
wana w sposób zorganizowany.
przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią; ochrona osób i
17 18 19 20
Charakterystyka podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw,  ułomne osoby prawne. Obecnie w użyciu występują również inne nazwy oznaczające podmiot  samodzielność dochodowa - jest ściśle związana z pierwszymi
dwoma cechami, jest to możliwość pokrywania kosztów działania i
Prowadzą one działalność gospodarczą, czyli wytwórczą, w tym rolni- gospodarczy i są to np.:
rozwoju z osiąganych przychodów.
przedsiębiorców)
czą, handlową lub usługową.  firma,
 spółka,
Podmiotami gospodarczymi (przedsiębiorcami w rozumieniu prawa) Odrębne kategorie przedsiębiorców, traktowane w sposób szczególny
Podmiot gospodarczy to każdy, niezależnie od jego formy organizacyj-  kompania, przez prawo (szczególnie w zakresie przepisów dotyczących dopusz-
mogą być m.in. osoby fizyczne, przedsiębiorstwa państwowe, spół-
czalności i nadzorowania pomocy publicznej) stanowią:
nej, aktywny uczestnik procesów gospodarczych, którego decyzje i  kombinat itp.
dzielnie oraz spółki osobowe bądz
kapitałowe.
 mikroprzedsiębiorcy,
działania wywołują skutki ekonomiczne. Celem podmiotów gospodar-
Przedsiębiorca - w ujęciu prawnym- podmiot prawa, który prowadzi  mali przedsiębiorcy,
czych jest prowadzenie działalności gospodarczej.
Cechy podmiotu gospodarczego:
we własnym imieniu działalność gospodarczą (KC; ustawa o swobodzie  średni przedsiębiorcy.
 odrębność majątkowa - dana jednostka posiada dobra materialne i
Prawo polskie za podmioty gospodarcze uważa:
działalności gospodarczej).
niematerialne,
 osoby fizyczne,
 samodzielność decyzyjna - dana jednostka sama podejmuje decy-
 osoby prawne lub
zje,
21 22 23 24
Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w poprzed- Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, nie będącego
Warszawa, 8 czerwca 2009 r.
jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: nim roku obrotowym: małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym:
Struktura sektora MSP
·ð zatrudniaÅ‚ Å›redniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz ·ð zatrudniaÅ‚ Å›redniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz ·ð zatrudniaÅ‚ Å›redniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
" Przedsiębiorstwa należące do sektora MŚP  99,86 % wszystkich
przedsiębiorstw (3 794 tys.):
·ð osiÄ…gnÄ…Å‚ przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usÅ‚ug oraz mikroprzedsiÄ™biorstwa  94,86 %,
·ð osiÄ…gnÄ…Å‚ roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usÅ‚ug ·ð osiÄ…gnÄ…Å‚ przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usÅ‚ug
małe przedsiębiorstwa  4,2 %,
średnie  0,8 %.
operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 mi-
oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w
" Duże przedsiębiorstwa to jedynie 0,14 % wszystkich
przedsiębiorstw.
lionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec
" W porównaniu do 2003 r. liczba mikroprzedsiębiorstw wzrosła o ok.
złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporzą- złotych 10 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporzą-
4%, małych o ponad 10 %.
poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w zło-
dzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczył równowarto- dzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekro-
małe (bez mikro)
tych 43 milionów euro. 4,2%
ści w złotych 2 milionów euro. czyła równowartości w złotych 10 milionów euro.
mikro
średnie; 0,8%
94,86%
duże; 0,14%
y
ródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
25 26 27 28
Rodzaje podmiotów gospodarczych i ich systematyka. Osoba fizyczna to prawne okreÅ›lenie czÅ‚owieka w prawie cywilnym, od Øð spółka z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ…, ·ð fundacja (ustawa o fundacjach),
chwili urodzenia do chwili Å›mierci, w odróżnieniu od osób prawnych. ·ð spółdzielnia (prawo spółdzielcze), ·ð partia polityczna (ustawa o partiach politycznych),
Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest:
·ð przedsiÄ™biorstwo paÅ„stwowe (ustawa o przedsiÄ™biorstwach paÅ„- ·ð stowarzyszenie rejestrowe (Prawo o stowarzyszeniach),
Osoba prawna to trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w ce-
·ð osoba fizyczna, stwowych),
·ð samodzielny publiczny zakÅ‚ad opieki zdrowotnej (ustawa o zakÅ‚a-
lu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki or-
·ð osoba prawna, ·ð jednostki samorzÄ…du terytorialnego: gmina, powiat, województwo dach opieki zdrowotnej),
ganizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w
·ð jednostka organizacyjna nie bÄ™dÄ…ca osobÄ… prawnÄ…, której odrÄ™bna (ustawy o samorzÄ…dzie gminnym, o samorzÄ…dzie powiatowym i o
·ð zwiÄ…zek zawodowy (ustawa o zwiÄ…zkach zawodowych).
osobowość prawną (specjalny statusie ma osoba prawna - skarb pań-
ustawa przyznaje osobowość prawną  wykonująca we własnym samorządzie województwa),
stwa.)
imieniu dziaÅ‚alność gospodarczÄ…, ·ð koÅ›ciół i poszczególne jego jednostki organizacyjne - diecezje, pa- Osobami prawnymi nie sÄ…:
Inne kategorie osób prawnych są ustanawiane przez ustawy szczegól-
·ð wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dzia- rafie, organizacje koÅ›cielne itp. (ustawy regulujÄ…ce status poszcze-
·ð spółka cywilna,
ne. Do najważniejszych z nich należą:
łalności gospodarczej (spółka cywilna nie jest uznawana za podmiot gólnych wyznań),
·ð spółki osobowe:
·ð spółki kapitaÅ‚owe (kodeks spółek handlowych):
gospodarczy, czyli przedsiÄ™biorcÄ™ od 1 stycznia 2001 r.). ·ð wyższa uczelnia (prawo o szkolnictwie wyższym),
Øð spółka jawna,
Øð spółka akcyjna,
29 30 31 32
Øð spółka partnerska, JednÄ… z najtaÅ„szych form prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczych na Zgodnie z Kodeksem Cywilnym umowa spółki nie wymaga szczególnej
Øð spółka komandytowa, wÅ‚asny rachunek jest indywidualna dziaÅ‚alność gospodarcza, która formy, a jest sporzÄ…dzana głównie dla celów dowodowych (art. 860 ż Spółki Prawa Handlowego funkcjonujÄ… na podstawie kodeksu spółek
Øð spółka komandytowo-akcyjna, funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie 2). handlowych
·ð stowarzyszenie zwykÅ‚e, dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz.1807). Spółka cywilna zawiÄ…zywana jest dla prowadzenia niewielkich przed-
siębiorstw z zakresu handlu, usług, produkcji przemysłowej a także Spółkami handlowymi w rozumieniu kodeksu spółek handlowych są:
·ð organy wÅ‚adzy paÅ„stwowej z aparatami towarzyszÄ…cymi (z nie-
Spółka Prawa Cywilnego funkcjonuje na podstawie Kodeksu Cywilne- rolnej. Øð spółki osobowe:
którymi wyjątkami, jak np. fundusze celowe, jednostki samorzą-
go (art. 860-875). Spółka cywilna jest umową, w której wspólnicy zo- Jeżeli przez dwa kolejne lata przychody wspólników spółki cywilnej
du terytorialnego), ·ð spółka jawna,
bowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez przekraczają równowartość 300 tys. euro, spółka musi być wpisana do
·ð oddziaÅ‚ osoby prawnej. ·ð spółka partnerska,
prowadzenie działalności gospodarczej, szczególnie przez wniesienie Krajowego Rejestru Sądowego i jednocześnie wykreślona z Ewidencji
·ð spółka komandytowa,
wkładów. Działalności. Równocześnie przestaje być spółką cywilną, a zaczyna
·ð spółka komandytowo-akcyjna,
być spółką jawną.
Øð spółki kapitaÅ‚owe:
33 34 35 36
SEKTOR PUBLICZNY
·ð spółka z ograniczonÄ… odpowiedzialnoÅ›ciÄ…, SAMORZ
DNOŚĆ przedsiębiorstwa polega na tym, że załoga uczest-
MIESZANA KOMUNALNA PAC
STWOWA
Charakterystyka wybranych podmiotów gospodarczych
niczy w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Głównym organem samorzą-
·ð spółka akcyjna.
du załogi jest ogólne zebranie pracowników lub zebranie delegatów za-
PRZEDSI
BIORSTWO PAC
STWOWE działają w myśl Ustawy z dnia
Å‚ogi.
Biorąc pod uwagę formę własności podmioty gospodarcze w Polsce
25 września 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych.
SAMOFINANSOWANIE określa, że przedsiębiorstwo pokrywa swoje
można podzielić na podmioty gospodarcze sektora prywatnego oraz
bieżące wydatki z uzyskanych przychodów ze sprzedaży wyrobów i
sektora publicznego.
Zgodnie z art. 1 tej ustawy przedsiębiorstwo państwowe jest samo-
usług.
dzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posia-
Sektor publiczny to działalność rządu, a także samorządów terytorial-
dającym osobowość prawna.
Ponadto, przedsiębiorstwa mogą być tworzone jako:
nych, natomiast sektor niepubliczny to transakcje ekonomiczne doko-
SAMODZIELNOŚĆ przedsiębiorstwa polega na tym, że organy decy-
nywane przez osoby fizyczne i ich spółki. Powyższy podziaÅ‚ przedsta- ·ð dziaÅ‚ajÄ…ce na zasadach ogólnych oraz
dują o wszystkich sprawach oraz organizują jego działalność.
wia tabela. ·ð użytecznoÅ›ci publicznej (zaspakajanie potrzeb ludnoÅ›ci).
MIESZANA ZAGRANICZNA PRYWATNA KRAJOWA
SEKTOR PRYWATNA
37 39 40
Przedsiębiorstwa państwowe są tworzone przez organy założycielskie, SPÓA
DZIELNIE Spółdzielnie powinny liczyć: Spółki prawa handlowego
czyli:  funkcjonujÄ… w oparciu o ustawÄ™ z dnia 16 wrzeÅ›nia 1982 r., prawo ·ð co najmniej 10 czÅ‚onków,
Osobowe
·ð naczelne oraz centralne organy administracji paÅ„stwowej, spółdzielcze.
·ð produkcji rolnej, co najmniej piÄ™ciu czÅ‚onków, 1- Spółka jawna (skrót  sp.j.")
2- " partnerska (skrót  sp.p.")
W myśl ustawy o prawie spółdzielczym, spółdzielnia to dobrowolne
·ð Narodowy Bank Polski oraz banki paÅ„stwowe. ·ð socjalna nie mniej niż piÄ™ciu czÅ‚onków i nie wiÄ™cej niż pięćdziesiÄ™-
3- " komandytowa (skrót  sp.k.")
zrzeszenie o nieograniczonej liczbie osób, zmiennym składzie osobo-
Przedsiębiorstwa państwowe podlegają wpisowi do Krajowego Reje- ciu członków. 4- " komandytowo-akcyjna (skrót  S.K.A.")
wym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich
stru Sądowego i chwili wpisania do rejestru uzyskuje osobowość
Kapitałowe
członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą.
prawną. Członkami spółdzielni mogą być zarówno osoby prawne jak i fizyczne. 5- " z ograniczoną odpowiedzialnością (skrót  spółka z o.o."
lub sp. z o.o.")
Spółdzielnia może prowadzić zarówno działalność społeczną jak i
Organami przedsiębiorstwa państwowego są: Organami spółdzielni są:
6- " akcyjna (skrót  S.A.")
oświatowo kulturalną.
·ð ogólne zebranie pracowników (delegatów), ·ð walne zgromadzenie,
·ð rada pracownicza (przedsiÄ™biorstwa), ·ð rada nadzorcza,
·ð dyrektor przedsiÄ™biorstwa. ·ð zarzÄ…d.
41 42 43 44
SPÓA
KI OSOBOWE SPÓA
KA JAWNA funkcjonuje w oparciu o kodeks spółek handlowych Prawa i obowiązki wspólników: SPÓA
KA PARTNERSKA funkcjonuje w oparciu o kodeks spółek han-
Spółka jawna jest spółką osobową, prowadzi działalność pod własną  każdy ze wspólników ma pełne prawo reprezentować spółkę, dlowych Spółka partnerka to spółka osobowa utworzona przez wspól-
·ð trwaÅ‚y skÅ‚ad osobowy
firmą i nie jest inną spółką handlową. Wspólnicy odpowiadają solidar-  wspólnicy odpowiedzialni za prowadzenie spraw spółki nie otrzy- ników w celu wykonywania zawodu wolnego w spółce prowadzącej
·ð nie posiadajÄ… osobowoÅ›ci prawnej, ale majÄ… zdolność sÄ…dowÄ…, czyli
nie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Umowa spółki mują wynagrodzenia, przedsiębiorstwo pod własną firmą, która może być utworzona dla
są tzw.  ułomnymi" osobami prawnymi
musi być zawarta na piśnie i powinna zawierać:  wspólnicy mają prawo do równego udziału w zyskach, a także w wykonywania więcej niż jednego zawodu wolnego.
·ð jednakowe prawa i obowiÄ…zki wspólników (chyba, że umowa sta-
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki, stratach w takim samym stosunku, bez wzglÄ™du na wniesiony Partnerami w spółce mogÄ… być tylko osoby fizyczne, wykonujÄ…ce jeden
nowi inaczej)
wkład i posiadane udziały w spółce, chyba, że umowa stanowi ina- z poniższych wolnych zawodów:
·ð ilość oraz wartość wkÅ‚adów wnoszonych przez wspólników,
·ð wspólnicy wraz ze spółkÄ… ponoszÄ… odpowiedzialność za zobowiÄ…za-
czej i daje możliwość zwolnienia wspólnika z odpowiedzialnoÅ›ci za ·ð adwokat,
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki,
nia spółki
straty spółki.
·ð aptekarz,
·ð czas trwania spółki, jeÅ›li jest oznaczony.
·ð piekarz,
·ð inżynier budownictwa,
45 46 47 48
y
ródło: opracowanie własne na postawie S. Dębski  Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw
Podział podmiotów gospodarczych ze względu na formę
-
spółka prawa handlowego
-
przedsiębiorstwa i inne za-
-
inne jednostki komunalne
ne, zakłady kościołów i
-
przedsiębiorstwo komu-
-
inne państwowe jednostki
-
spółki prawa handlowego z
-
gospodarstwa pomocnicze
-
osoby fizyczne prowadzÄ…ce
-
jednoosobowe Spółki
nizacji społecznych, poli-
-
przedsiębiorstwa pań-
tału:
darcze
z przewagą udziału kapi-
graniczne podmioty gospo-
nalne
gospodarcze
kapitałem prywatnym
jednostek budżetowych
działalność gospodarczą
Skarbu Państwa
tycznych i związków zawo-
stwowe
·ð
jednostek stano-
- joint ventures z przewagÄ…
·ð
innych państwo-
-
spółki prawa handlowego z
·ð
przedsiębiorstw
-
joint ventures z przewagÄ… ka-
·ð
Skarbu Państwa
komunalnÄ…
prywatnego
wiących własność
polskiego kapitału sektora
nych
sektora prywatnego
wych osób praw-
przewagą udziału kapitału
państwowych
pitału zagranicznego
Forma własności
własności.
-
filie i przedstawicielstwa za-
-
jednostki gospodarcze orga-
-
spółdzielnie
-
pozostałe (np. spółki cywil-
-
fundacje i zakłady fundacji
granicznych osób prawnych
dowych
związków wyznaniowych)
38
·ð biegÅ‚y rewident, ·ð rzeczoznawca majÄ…tkowy, ·ð czas trwania spółki, jeÅ›li jest oznaczony, ta przez trzy czwarte gÅ‚osów. Reprezentowanie spółki może być
także powierzone powołanemu do tego celu zarządowi.
·ð broker ubezpieczeniowy, ·ð tÅ‚umacz przysiÄ™gÅ‚y. ·ð wysokość wkÅ‚adów wnoszonych przez każdego z partnerów.
·ð doradca podatkowy,
W celu zawiązania spółki musi zostać sporządzona umowa w formie Prawa i obowiązki wspólników:
·ð makler papierów wartoÅ›ciowych,
SPÓA
KA KOMANDYTOWA funkcjonuje w oparciu o kodeks spółek
pisemnej pod rygorem nieważności, która powinna zawierać następu-  partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki
·ð doradca inwestycyjny,
handlowych. Zgodnie z kodeksem handlowym spółka komandytowa to
jące dane: powstałe wskutek wykonywania wolnego zawodu przez innych
·ð ksiÄ™gowy,
spółka osobowa, w której jeden ze wspólników odpowiada za zobowią-
partnerów ani za zobowiązania powstałe w wyniku działań osób
·ð lekarze,
zania spółki bez ograniczeń (komplementariusz), a odpowiedzialność
·ð okreÅ›lenie wolnego zawodu wykonywanego przez wspólników, trzecich zatrudnionych w spółce.
·ð notariusz,
drugiego jest ograniczona (komandytariusz).
 każdy z partnerów ma prawo reprezentować spółkę, może zostać
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki,
·ð pielÄ™gniarki,
pozbawiony tego prawa tylko z ważnych powodów, uchwałą podję-
·ð dane partnerów spółki,
·ð radca prawny,
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki,
·ð rzecznik patentowy,
49 50 51 52
Umowa między wspólnikami musi być zawarta na piśmie pod rygorem Prawa i obowiązki wspólników Komandytariusz może żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok SPÓA
KA KOMANDYTOWO  AKCYJNA funkcjonuje w oparciu o ko-
nieważności i powinna zawierać: obrotowy oraz przeglądać księgi oraz dokumenty w celu sprawdzenia deks spółek handlowych
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki, Komandytariusz odpowiada za zobowiÄ…zania spółki tylko do wysoko- jego rzetelnoÅ›ci. W myÅ›l ustawy spółka komandytowo  akcyjna to spółka osobowa,
ści sumy komandytowej. Komandytariusz odpowiada również za zo- Komandytariusze uczestniczą w zyskach spółki proporcjonalnie do utworzona przez wspólników, z których jeden jest komplementariu-
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki,
bowiązania spółki, które istnieją w chwili wpisania spółki do rejestru. wniesionego wkładu. szem i odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, a drugi
·ð czas trwania spółki, jeÅ›li jest oznaczony,
Komandytariusz może reprezentować spółkę tylko jako pełnomocnik. Spółkę reprezentuje komplementariusz. Komplementariusz może zo- wspólnik to akcjonariusz.
·ð oznaczenie wkÅ‚adów wnoszonych przez wspólników,
Dlatego w sytuacji, gdy komandytariusz wykona czynności prawne bez stać pozbawiony prawa reprezentowania spółki na podstawie orzecze- Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić minimum 50 000,00 zł, a
·ð oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialnoÅ›ci komandytariuszy
okazania pełnomocnictwa, za skutki tego działania odpowiada bez nia sądowego. wartość jednej akcji min 1 grosz.
wobec wierzycieli.
ograniczeń. Statut spółki powinien zawierać:
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki,
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki,
53 54 55 56
·ð czas trwania spółki, jeÅ›li jest ograniczony, W spółce komandytowo  akcyjnej istnieje obowiÄ…zek powoÅ‚ania rady SPÓA
KI KAPITAA
OWE SPÓA
KA Z OGRANICZON
ODPOWIEDZIALNOÅšCI
funkcjonuje w
nadzorczej, gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć oparciu o kodeks spółek handlowych
·ð wartość wkÅ‚adów wnoszonych przez komplementariusza,
" zmienny skład osobowy,
osób. Skład rady nadzorczej jest ustalany przez walne zgromadzenie. Spółka może zostać utworzona przez jedną lub więcej osób, w każdym
·ð wysokość kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego,
" brak obowiązku współdziałania wspólników lub akcjonariuszy dla
Komplementariusze i akcjonariusze uczestniczÄ… w podziale zysku pro- celu prawnie dopuszczonym.
·ð liczbÄ™ akcji poszczególnych rodzajów,
osiągnięcia wspólnego celu,
porcjonalnie do wniesionego kapitału. Powstanie spółki wiąże się z zawarciem umowy oraz z wniesieniem
·ð nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich
" zmienny kapitał spółki,
wkładów przez każdego z wspólników, który nie może być niższy od
siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
" posiadają osobowość prawną,
5 000,00 zł i musi zostać podzielony na udziały o równych częściach nie
·ð organizacjÄ™ walnego zgromadzenia rady nadzorczej, jeÅ›li statut
" spółka odpowiada swym kapitałem za swoje zobowiązania wobec
niższych niż 50,00zł każdy.
przewiduje jej powołanie.
wierzycieli.
Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna zawierać:
Za zobowiązania spółki odpowiada tylko komplementariusz.
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki,
Sprawy spółki reprezentują komplementariusze, natomiast akcjona-
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki,
riusz może reprezentować spółkę tylko jako pełnomocnik.
57 58 59 60
·ð wysokość kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego, ·ð powoÅ‚ania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, SPÓA
KA AKCYJNA funkcjonuje w oparciu o kodeks spółek handlo-
wych
Organy spółki:
·ð okreÅ›lenie czy wspólnik może posiadać jeden udziaÅ‚, ·ð wpisu do zarzÄ…du.
 Zgromadzenie wspólników, Spółkę akcyjną może utworzyć jedna lub więcej osób (fizycznych lub
·ð liczbÄ™ i wartość nominalnÄ… udziałów objÄ™tych przez poszczególnych
 Rada nadzorcza, prawnych). Statut spółki musi zostać sporządzony w formie aktu nota-
wspólników,
 Zarząd. rialnego i podpisany przez zakładających spółkę. Akcjonariusze spółki
Każdy ze wspólników ma równe prawa i obowiązki w spółce. W umo-
·ð czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
nie odpowiadajÄ… za jej zobowiÄ…zania.
wie spółki mogą zostać określone szczególne uprawnienia dla poszcze-
Kapitał zakładowy spółki, który powinien wynosić 100 000,00zł dzielo-
gólnych wspólników, takie jak:
Przy powstaniu spółki wymagane są następujące czynności:
ny jest na udziały o równej wartości nominalnej, wartość nominalna
·ð prawa gÅ‚osu (max 3 gÅ‚osy na udziaÅ‚ o równej wysokoÅ›ci),
·ð zawarcie umowy,
jeden akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
·ð co do dywidendy (max +50%)
·ð wniesienie wkÅ‚adów przez wspólników równych wartoÅ›ci caÅ‚ego
kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego, ·ð sposobu uczestniczenia w podziale majÄ…tku w przypadku likwidacji
Statut spółki powinien zawierać:
spółki.
·ð powoÅ‚anie zarzÄ…du,
61 62 63 64
·ð firmÄ™ i siedzibÄ™ spółki, ·ð liczbÄ™ czÅ‚onków zarzÄ…du i rady nadzorczej albo co najmniej mini- ZarzÄ…d prowadzi sprawy spółki i reprezentuje jÄ… na zewnÄ…trz. Może Rada nadzorcza skÅ‚ada siÄ™ z co najmniej trzech czÅ‚onków. Kadencja
·ð przedmiot dziaÅ‚alnoÅ›ci spółki, malnÄ… lub maksymalnÄ… liczbÄ™ czÅ‚onków tych organów oraz pod- siÄ™ skÅ‚adać z jednego lub kilku czÅ‚onków, których powoÅ‚uje rada nad- czÅ‚onków rady nie może być dÅ‚uższa niż pięć lat.
miot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej, zorcza.
·ð czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
Walne zgromadzenie podejmuje uchwały w sytuacjach dotyczących:
·ð pismo do ogÅ‚oszeÅ„, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogÅ‚oszeÅ„
·ð wysokość kapitaÅ‚u zakÅ‚adowego oraz kwotÄ™ wpÅ‚aconÄ… przed zareje-
Rada nadzorcza sprawuje funkcję nadzorczą nad działalnością spółki
również poza Monitorem SÄ…dowym i Gospodarczym. ·ð rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarzÄ…du z dziaÅ‚alnoÅ›ci
strowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,
we wszystkich dziedzinach jej działalności. Ponadto do obowiązków
spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy
·ð wartość nominalnÄ… akcji i ich liczbÄ™ ze wskazaniem, czy akcje sÄ…
rady należy:
Organami spółki są: oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykona-
imienne, czy na okaziciela,
·ð ocena sprawozdaÅ„, nia przez nich obowiÄ…zków,
·ð walne zgromadzenie akcjonariuszy,
·ð liczbÄ™ akcji poszczególnych rodzajów i zwiÄ…zane z nimi uprawnie-
·ð zawieszenie z ważnych powodów czÅ‚onka lub czÅ‚onków zarzÄ…du ·ð postanowienie, dotyczÄ…ce roszczeÅ„ o naprawienie szkody wyrzÄ…-
·ð rada nadzorcza,
nia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
spółki. dzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nad-
·ð zarzÄ…d.
·ð nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) zaÅ‚ożycieli,
zoru,
65 66 67 68
·ð zbycie i wydzierżawienie przedsiÄ™biorstwa lub jego zorganizowanej Proces rejestracji wybranych przedsiÄ™biorców INDYWIDUALNA DZIAA
ALNOŚĆ GOSPODARCZA ·ð okreÅ›lenie przedmiotu wykonywanej dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej
części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD).
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu Osoba fizyczna zamierzająca indywidualnie prowadzić działalność go-
·ð nabycie i zbycie nieruchomoÅ›ci, użytkowania wieczystego lub
wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym spodarczą powinna się stawić w urzędzie gminy swego miejsca za- Ewidencję działalności gospodarczej prowadzi gmina właściwa dla
udziału w nieruchomości, chyba że statut stanowi inaczej,
albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej, zwanej dalej  ewiden- mieszkania i wypełnić zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji dzia- miejsca zamieszkania przedsiębiorcy, jako zadanie zlecone z zakresu
·ð emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeÅ„stwa i emisja
cja . Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospo- łalności gospodarczej . Druki te zawierają: administracji rządowej.
warrantów subskrypcyjnych,
darczÄ… przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiÄ™biorców (Dz. U. ·ð imiÄ™ i nazwisko,
·ð nabycie wÅ‚asnych akcji.
Nr 173 poz. 1807 z dnia 2 lipca 2004r. ustawa o swobodzie działalności
·ð PESEL i adres dokonujÄ…cego zgÅ‚oszenia nazwÄ™,
gospodarczej).
·ð przedmiot i datÄ™ rozpoczÄ™cia dziaÅ‚alnoÅ›ci przedsiÄ™biorstwa,
·ð siedzibÄ™, albo adres zakÅ‚adu głównego, jeżeli sÄ… inne niż adres do-
konującego zgłoszenia,
69 70 71 72
Rodzaje przedsiębiorstw  1 zakładowe,  zjednoczenia, gwarectwa, zrzeszenia (organizacja górnictwa wę-
 wielozakładowe (jednobranżowe, wielobranżowe, kombinaty (pio-  krajowe, glowego),
 prywatne, nowe, poziome, mieszane),  międzynarodowe,  koncern- jest to ekonomiczna forma organizacji skupiającej
 państwowe,  sieciowe (bardzo dużo zakładów, filii, oddziałów).  wielonarodowe, przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości prawnej, należące do jed-
 samorządu terytorialnego,  globalne. nego właściciela,
 spółdzielcze,  giełdowe,  holding- nazywany często spółką spółek, organizacja grupująca za
 mieszane.  pozagiełdowe. pomocą mniej lub bardziej wyraz
nych powiązań różne samodzielne
pod względem prawnym podmioty gospodarcze, przy czym jeden z
 produkcyjne, podmiotów ma w tym powiązaniu pozycję dominującą i podpo-
 usługowe, rządkowuje sobie pozostałe,
 produkcyjno- usługowe.
73 74 75 76
 kartel  zmowa (umowa) państw lub przedsiębiorstw posiadają- stwami - franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorca- Kompania Węglowa S.A.
Zakłady
·ð producent wÄ™gla, najwiÄ™ksza firma górnicza w Europie,
cych decydujÄ…cy wpÅ‚yw w tej samej lub podobnej gaÅ‚Ä™zi gospodar- mi. Franchising zakÅ‚ada też przepÅ‚yw know-how od franczyzodaw- ·ð OddziaÅ‚ ZakÅ‚ad Remontowo-Produkcyjny
·ð w Kompanii WÄ™glowej pracuje 61,4 tys. osób,
·ð OddziaÅ‚ ZakÅ‚ad Górniczych Robót Inwestycyjnych
ki, majÄ…ca na celu caÅ‚kowitÄ… kontrolÄ™ nad rynkiem i jego regulacjÄ™ cy do franczyzobiorcy przez caÅ‚y czas obowiÄ…zywania umowy fran- ·ð firma grupuje 4 Centra Wydobywcze (Zachód, Północ, Wschód, PoÅ‚u-
·ð OddziaÅ‚ ZakÅ‚ad Zagospodarowania Mienia
dnie), w skÅ‚ad których wchodzi 15 kopalÅ„ i 5 zakÅ‚adów, ·ð OddziaÅ‚ ZakÅ‚ad Informatyki i Telekomunikacji
(ceny, podaży, popytu), czyzowej.
·ð OddziaÅ‚ ZakÅ‚ad ElektrociepÅ‚ownie
·ð zdolność wydobywcza kopalÅ„ wynosi ok. 42,6 miliona ton wÄ™gla rocz-
 konsorcjum- organizacja zrzeszająca kilka podmiotów gospodar- nie.
czych na określony czas, w konkretnym celu. Konsorcja są tworzo- Kopalnie
Oddział Zakład Górniczy "Piekary" Oddział KWK "Bobrek - Centrum"
ne najczęściej w przypadku bardzo dużych lub ryzykownych inwe-
Oddział KWK "Bielszowice" Oddział KWK "Pokój"
Oddział KWK "Knurów - Szczygłowi-
stycji, Oddział KWK "Bolesław Śmiały"
ce"
Oddział KWK "Brzeszcze - Silesia" Oddział KWK "Piast"
 franczyza (franchising)- system sprzedaży towarów, usług lub
Oddział KWK "Ziemowit" Oddział KWK "Rydułtowy - Anna"
technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomię-
Oddział KWK "Marcel" Oddział KWK "Chwałowice"
Oddział KWK "Jankowice" Oddział KWK "Halemba - Wirek"
dzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębior-
Oddział KWK "Sośnica - Makoszowy"
77 78 79 80
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. http://www.jsw.pl/  największymi odbiorcami węgla z kopalń należących do JSW są Katowicki Holding Węglowy S.A.
krajowe koksownie: Arcelor Mittal Steel Poland SA, Koksownia  spółka Skarbu Państwa, Lubelski Węgiel BOGDANKA S.A.
Przyjaz
ń Sp. z o.o., Kombinat Koksochemiczny Zabrze SA oraz  powstał 29 czerwca 1993 roku,  jedna z najnowocześniejszych i największych kopalń węgla ka-
Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze "Victoria" S.A,  Obecnie w skład holdingu wchodzą: miennego w Polsce,
 Jastrzębska Spółka Węglowa współpracuje z takimi międzynaro- * KWK Murcki  obszar górniczy o powierzchni 57 km2,
dowymi firmami jak m.in. Arcelor Mittal, U.S. Steel, Voestalpine, * KWK Wieczorek  wydobycie 5 236,73 tys. ton (2009 r.),
 została utworzona 1 kwietnia 1993,  obecnie do JSW SA należy sześć kopalń:  Borynia ,  Budryk , * KWK Wujek
 największy w Unii Europejskiej producentem węgla ortokoksowe-  Jas-Mos ,  Krupiński ,  Pniówek i  Zofiówka oraz Zakład Lo- * KWK Mysłowice-Wesoła.
go, odznaczającego się wysokimi parametrami jakościowymi, który gistyki Materiałowej. * KWK Staszic
znajduje zastosowanie przede wszystkim w produkcji najwyższej oraz w ramach Katowickiej Grupy Kapitałowej
jakości koksu wielkopiecowego, * KWK Kazimierz - Juliusz Spółka z o.o.
81 82 83 84
Południowy Koncern Węglowy S.A. (Grupa Tauron) Inne firmy górnicze  PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA - Oddział Ko- Obszary funkcjonalne w przedsiębiorstwie:
 został utworzony 25 stycznia 2005, a działalność wydobywczą roz- palnia Węgla Brunatnego Turów  produkcja,
poczÄ…Å‚ 1 lipca tego samego roku, KGHM POLSKA MIEDy
S.A.  marketing,
 firma powstała w wyniku połączenia dwóch należących do Grupy Szczecińskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A. Kopalnia Węgla Brunatnego  Konin S.A.  personel,
Kapitałowej PKE Zakładów Górniczo-Energetycznych: Sobieski Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o. KOPALNIA W
GLA BRUNATNEGO "ADAMÓW" SPÓA
KA AKCYJNA  finanse,
Jaworzno III z siedzibą w Jaworznie oraz Janina z siedzibą w Li- Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka Akcyjna  badania i rozwój.
Przedsiębiorstwo Państwowe  Porty Lotnicze
biążu. Lubelskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o. w Lublinie
Kopalnie Węgla Brunatnego Grupy Kapitałowej PGE:
SILTECH. SP. Z O.O. ZAKA
AD GÓRNICZY  PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA - Oddział Ko-
 palnia Węgla Brunatnego Bełchatów
85 86 87 88
M A K R O O T O C Z E N I E
M I K R O O T O C Z E N I E
F I R M A
89 90 91 92
93