P o d s ta w y z a c h o w a n ia
je d n o s tk i w o rg a n iz a c ji &
P io tr K a lin o w s k i
W o jc ie c h R z a d k o w s k i
Z a ło że n ia :
" d o m in u jąc e w a rto śc i w s p ó łc z e s n y c h
p ra c o w n ik ó w w U S A
" z a le żn o ść p o m ięd z y z a d o w o le n ie m a
w y d a jn o śc ią
" te o ria d y s o n a n s u p o z n a w c z e g o
" p o s ta w y v s . z a c h o w a n ie (c h a ra k te ry s ty k a
z a le żn o śc i)
" p e rc e p c ja
" te o ria a try b u c ji
" p ro c e s u c z e n ia s ię & ;P
D o m in u jąc e w a rto śc i
w s p ó łc z e s n y c h p ra c o w n ik ó w
" D e f.:
 w a rto ść
(to p rz e d m io ty i p rz e k o n a n ia , d e te rm in u jąc e w z g lęd n ie p o d o b n e
p rz e ży c ia p s y c h ic z n e i d z ia ła n ia je d n o s te k )
 s y s te m w a rto śc i
(to z e s p ó ł w a rto śc i u p o rz ąd k o w a n y w e d łu g s to p n ia w a żn o śc i)
" S k a la w a rto śc i w g . M . R o k e a c h  a
" W a rto ść o s ta te c z n a (a u to te lic z n a )  o d n o s i
s ię d o p o żąd a n y c h , o s ta te c z n y c h c e ló w e g z y s te n c ji,
" W a rto ść in s tru m e n ta ln a  o d n o s i s ię d o
p re fe ro w a n y c h s p o s o b ó w z a c h o w a n ia , lu b śro d k ó w
s łu żąc y c h d o o s iąg a n ia w a rto śc i o s ta te c z n y c h ..
G ru p y p o k o le n io w e w s p ó łc z e s n y c h
p ra c o w n ik ó w &
& c z te ro s to p n io w y m o d e l, k tó ry je s t p ró b ą u jęc ia
s p e c y fic z n y c h w a rto śc i ró żn y c h k o h o rt, c z y li tz w .
g ru p p o k o le n io w y c h p ra c o w n ik ó w w S ta n a c h
Z je d n o c z o n y c h
W a rto ść, lo ja ln o ść i z a c h o w a n ie
e ty c z n e .
R ó żn e k u ltu ry c e n ią s o b ie o d m ie n n e w a rto śc i i s tąd
m o żn a z ro z u m ie ć i p rz e w id z ie ć z a c h o w a n ia lu d z i z
ró żn y c h k ra jó w . T e n w ła śn ie p k t. w id z e n ia m o żn a
z o b ra z o w a ć n a p rz y k ła d z ie p o ro w n a n ia k u ltu ry
A m e ry k a ńs k ie j i J a p o ńs k ie j&
" D z ie c i A m e ry k a ńs k ie o d n a jm ło d s z y c h la t u c z ą s ię c e n ić
in d y w id u a liz m i n ie p o w ta rz a ln o ść, d u żo c z a s u p o św ięc a s ię
n a n a u k ę a n a liz o w a n ia , m y śle n ia , s ta w ia n ia p y ta ń,
" D z ie c io m J a p o ńs k im n a to m ia s t w p a ja s ię z a s a d y g ry
z e s p o ło w e j, p ra c y w g ru p ie i k o m p ro m is ó w , lic z y s ię g ło w n ie
o d tw a rz a n ie fa k tó w .
T a k ie ró żn ic e k u ltu ro w e k s z ta łtu ją ro żn e ty p y
p ra c o w n ik ó w . P rz e z to w ła śn ie ta k i p rz e c iętn y , a m e ry k a ńs k i
p ra c o w n ik je s t b a rd z ie j s a m o d z ie ln y i n a s ta w io n y n a
ry w a liz a c ję. Z k o le i J a p o ńs k i p ra c o w n ik p re fe ru je i w y k o n u je
le p ie j z a d a n ia ru ty n o w e i w o li p ra c ę w z e s p o le z g ru p o w y m
p o d e jm o w a n ie m d e c y z ji i p o d z ia łe m n a g ró d .
S c h e m a t G e e rta H o fs te d e  a
Z b a d a ł w a rto śc i z w iąz a n e z p ra c ą u p o n a d 1 1 6 ty s .
p ra c o w n ik ó w k o n c e rn u IB M w 4 0  s tu k ra ja c h . S tw ie rd z ił o n ,
z e m e n e d że ro w ie i ic h p o d w ła d n i ró żn ią s ię w
n a s tęp u jąc y c h , 5  c iu w y m ia ra c h k u ltu ry n a ro d o w e j:
 D y s ta n s w ła d z y  s to p ie ń a k c e p ta c ji n ie ró w n o m ie rn e g o p o d z ia łu w ła d z y w
o rg a n iz a c ja c h i in s ty tu c ja c h w d a n y m k r a ju ,
 In d y w id u a liz m a k o le k ty w iz m  in d y w id u a liz m o k re śla w ja k im s to p n iu lu d z ie w d a n y m
k r a ju w o lą d z ia ła ć ja k o je d n o s tk i, a n ie ja k o c z ło n k o w ie g r . K o le k ty w iz m je s t p o jęc ie m
o z n a c z e n iu p r z e c iw n y m . O z n a c z a n ie w ie lk i s to p ie ń in d y w id u a liz m u ,
 Ilo śc io w e lu b ja k o śc io w e p o d e jśc ie d o ży c ia  ilo śc io w e p o d e jśc ie d o ży c ia o k r e śla w
ja k im s to p n iu p rz e w a ża ją ta k ie w a rto śc i ja k a s e rty w n o ść, z d o b y w a n ie p ie n ięd z y i d ó b r
m a te ria ln y c h , ry w a liz a c ja . P o d e jśc ie ja k o śc io w e św ia d c z y o ty m , w ja k ie j m ie r z e
lu d z ie c e n ią w ięz i, o k a z u ją w r a żliw o ść i tro s k ę o d o b r o in n y c h ,
 U n ik a n ie n ie p e w n o śc i  s to p ie ń w ja k im lu d z ie w d a n y m k ra ju w o lą s y tu a c je p e w n e o d
n ie p e w n y c h . W k ra ja c h g d z ie u n ik a s ię n ie p e w n o śc i, lu d z i c e c h u je d u ży p o z io m lęk u ,
k tó ry p rz e ja w ia s ię n e rw o w o śc i, s tre s e m i a g re s ją,
 O rie n ta c ja d łu g o . i k ró tk o d y s ta n s o w a  w k ra ja c h o o rie n ta c ji d łu g o d y s ta n s o w e j lu d z ie
p a trz ą w p rz y s z ło ść, c e n ią s o b ie z a p o b ie g liw o ść i w y trw a ło ść. O rie n ta c ja
k r ó tk o d y s ta n s o w a c n i p rz e s z ło ść i te ra z
n ie js z o ść, p o d k re śla s z a c u n e k d la tr a d y c ji i
z o b o w iąz a ń s p o łe c z n y c h .
Z a d o w o le n ie z p ra c y

O z n a c z a o g ó ln ą p o s ta w ę je d n o s tk i w o b e c
w y k o n y w a n e j p ra c y . C z ło w ie k z a d o w o lo n y z
p ra c y m a w o b e c n ie j p o s ta w ę p o z y ty w n ą, a
n ie z a d o w o lo n y p o s ta w ę n e g a ty w n ą.
C o w p ły w a n a z a d o w o le n ie z
p ra c y ?
J a k ie z m ie n n e z w iąz a n e z p ra c ą s p rz y ja ją
z a d o w o le n iu ? N a jw a żn ie js z e c z y n n ik i
p rz e s ąd z a jąc e z p ra c y , to :

P ra c a w y m a g a jąc a w y s iłk u u m y s ło w e g o

S p ra w ie d liw a z a p ła ta i in n e n a g ro d y

W a ru n k i p ra c y

Ży c z liw i k o le d z y
P ra c o w n ic y w o lą z a jęc ia , k tó re
u m o żliw ia ją w y k o rz y s ta n ie ic h u z d o ln ie ń i
u m ie jętn o śc i o ra z z a p e w n ia ją z ró żn ic o w a n ie
z a d a ń, s w o b o d ę i in fo rm a c ję z w ro tn ą
o c e n ia jąc ą ic h p ra c ę. Z a jęc ia m a ło
w y m a g a jąc e s ta ją s ię n u d n e , z k o le i z a d a n ia
z b y t a m b itn e p o w o d u ją z n ie c h ęc e n ie i
p o c z u c ie n ie p o w o d z e n ia .
P ra c o w n ic y c h c ą a b y s y s te m p ła c i
p o lity k a a w a n s ó w b y ły s p ra w ie d liw e o ra z
z g o d n e z o c z e k iw a n ia m i, w te d y p rz y n o s z ą
o n e z a d o w o le n ie . N a z a d o w o le n ie n ie ty lk o
w p ły w a w /w a le p o trz e b a k o n ta k tó w
s p o łe c z n y c h (p rz y c z y n ia ją s ie d o te g o
ży c z liw i i s y m p a ty c z n i k o le d z y ).
Z a d o w o le n ie a w y d a jn o ść
C z y z a d o w o le n i p ra c o w n ic y s ą b a rd z ie j
w y d a jn i, n iż p ra c o w n ic y n ie z a d o w o le n i?
Z ro żn y c h a n a liz w y n ik a , że z a d o w o le n ie w n ie z n a c z n y m ty lk o
s to p n iu s p rz y ja w y d a jn o śc i p ra c y . Z a le żn o ść tę m o żn a z w ięk s z y ć
m o d y fik u jąc p e w n e z m ie n n e . Z w ięk s z a s ię o n a m ięd z y in n y m i
w te d y , g d y z a c h o w a n ie p ra c o w n ik a n ie je s t o g ra n ic z a n e a n i
s te ro w a n e p rz e z c z y n n ik i z e w n ętrz n e . W y d a jn o ść ro b o tn ik a p rz y
ta śm ie z a le ży n p . o w ie le b a rd z ie j o d p ręd k o śc i ta śm y n iż o d
p o z io m u z a d o w o le n ia z p ra c y .
O b e c n ie , n a p o d s ta w ie lic z n y c h d a n y c h p rz y jm u je s ię, że to
w y d a jn o ść p o b u d z a z a d o w o le n ie z p ra c y a n ie o d w ro tn ie . J a k
d o b rz e w y k o n u je s z s w o ją p ra c ę, c z u je s z w e w n ętrz n e
z a d o w o le n ie . P o n a d to , z a k ła d a jąc że o rg a n iz a c ja n a g ra d z a
w y d a jn o ść, je j w z ro s t p o w in ie n w y w o ły w a ć s ło w a u z n a n ia ,
p o d w y żk ę p ła c y i m o żliw o ść a w a n s u , te g o ro d z a ju n a g ro d y
p o d w y żs z a ją p o z io m z a d o w o le n ia z p ra c y .
T e o ria d y s o n a n s u p o z n a w c z e g o

s ta n n ie p rz y je m n e g o n a p ięc ia p s y c h ic z n e g o ,
p o ja w ia jąc y s ię w te d y , g d y d a n a o s o b a p o s ia d a
je d n o c z e śn ie d w a e le m e n ty p o z n a w c z e (n p .
m y śli lu b s ąd y ), k tó re s ą n ie z g o d n e z e s o b ą.
D y s o n a n s m o że p o ja w ić s ię ta k że w te d y , g d y
z a c h o w a n ia n ie s ą z g o d n e z p o s ta w a m i. S ta n
d y s o n a n s u w y w o łu je n a p ięc ie m o ty w a c y jn e i
z w iąz a n e z n im z a b ie g i, m a jąc e n a c e lu
z re d u k o w a n ie lu b z ła g o d z e n ie n a p ięc ia
(w p ły w a ją n a g ro d y  n a p ięc ie z s iln y m
d y s o n a n s e m je s t z w y k le m n ie js z e , g d y
to w a rz y s z y m u w y s o k a n a g ro d a ).
N a g ro d a ła g o d z i d y s o n a n s , g d y ż p rz y s p a rz a
k o rz y śc i, c z y n iąc b a rd z ie j s p ó jn y m i p ry w a tn y
b ila n s je d n o s tk i.
P o s ta w y v s . z a c h o w a n ie
(c h a ra k te ry s ty k a z a le żn o śc i)
M e n e d że ro w ie p o w in n i in te re s o w a ć s ię p o s ta w a m i
s w o ic h p ra c o w n ik ó w , p o n ie w a ż p o s ta w y m a ja w p ły w
n a z a c h o w a n ie . Z a d o w o le n i p ra c o w n ic y rz a d z ie j
z m ie n ia ją p ra c ę i m a ją m n ie j n ie o b e c n o śc i. C h c ąc
o b n iży ć p o z io m a b s e n c ji i flu k tu a c ji p ra c o w n ik ó w ,
m e n e d że ro w ie p o w in n i s ta ra ć s ię a b y ic h p o d w ła d n i
m ie li p o z y ty w n e p o d s ta w y w o b e c p ra c y .
L e p s z e w y n ik i m o żn a u z y s k a ć k o n c e n tru jąc s ię n a
c z y n n ik a c h , d z ięk i k tó ry m p ra c o w n ic y s ta ją s ię
w y d a jn ie js i. D o b re w y n ik i w p ra c y z a o w o c u ją
p o c z u c ie m s p e łn ie n ia z a w o d o w e g o , p o d w y żk ą
z a ro b k ó w , a w a n s e m i in n y m i n a g ro d a m i. P o z w o lą
z a te m u z y s k a ć p o żąd a n e e fe k ty , c o p rz y c z y n i s ię d o
w z ro s tu z a d o w o le n ia .
P e rc e p c ja
P ra c o w n ic y re a g u ją n a s w o je s p o s trz e że n ia a n ie n a
rz e c z y w is to ść. T o , c z y o c e n a p ra c o d a w c y je s t rz e c z y w iśc ie
o b ie k ty w n a i p o z b a w io n a u p rz e d z e ń lu b c z y p o z io m z a ro b k ó w
w z a k ła d z ie rz e c z y w iśc ie n a le ży d o n a jw y żs z y c h w d a n y m
s e k to rz e , n ie je s t ta k is to tn e ja k s p o s trz e że n ia p ra c o w n ik ó w .
O s o b y , k tó re p o s trz e g a ją p o c h w a ły ja k o s tro n n ic z e , a p o z io m
z a ro b k ó w ja k o n is k i b ęd ą z a c h o w y w a ć s ię z g o d n ie z ty m c o
im s ię w y d a je . P ra c o w n ic y o rg a n iz u ją i in te rp re tu ją to c o
w id z ą, a n a tu ra ln ą k o n s e k w e n c ją te g o p ro c e s u je s t m o żliw o ść
z n ie k s z ta łc e n ia p e rc e p c ji.
P rz e s ła n ie d la m e n e d że ró w p o w in n o b y ć ja s n e : trz e b a
z w ra c a ć u w a g ę ja k p o d w ła d n ie p o s trz e g a ją z a ró w n o s w o ją
p ra c ę ja k i p ra k ty k i z a rz ąd z a n ia , k o m p e te n tn y p ra c o w n ik ,
k tó ry o d c h o d z i b e z u z a s a d n io n e g o p o w o d u je s t d la n a s
s tra c o n y , ta k s a m o ja k te n , k tó ry m a u z a s a d n io n y p o w ó d d o
re z y g n a c ji.
T e o ria a try b u c ji
w y ja śn i, d la c z e g o ró żn ie o c e n ia m y lu d z i w z a le żn o śc i o d z n a c z e n ia
ja k ie p rz y p is u je m y d a n e m u z a c h o w a n iu . D o ty c z y te g o w ja k i s p o s ó b
c z ło w ie k s ta ra s ię d o s z u k iw a ć z w iąz k ó w p rz y c z y n o w o -s k u tk o w y c h
z w iąz a n y c h z e s w o im z a c h o w a n ie m lu b z a c h o w a n ie m in n y c h o s ó b .
Is tn ie ją d w ie d ro g i p o s z u k iw a n ia p rz y c z y n . P ie rw s z a z n ic h o d b y w a
s ię p o p rz e z d o k o n a n ie a try b u c ji w e w n ętrz n e j z w a n e j te ż
d y s p o z y c y jn ą. P o le g a n a s z y b k im i n ie rz a d k o b łęd n y m w y c iąg a n iu
w n io s k ó w o o s o b ie i p rz y p is y w a n iu je j o d p o w ie d n ic h c e c h
c h a ra k te ru . Z b y t p o c h o p n a o c e n a w y n ik a jąc a ty lk o z a try b u c ji
w e w n ętrz n e j je s t n a z y w a n a "p o d s ta w o w y m b łęd e m a try b u c ji".
D ru g a d ro g a to a try b u c ja z e w n ętrz n a , in a c z e j s y tu a c y jn a i z w iąz a n a
je s t z w y d a rz e n ia m i, k tó re m o g ły m ie ć w p ły w n a d z ia ła ln o ść
je d n o s tk i. C z ęs to u ży w a m y tu ta j p y ta ń: w ja k i s p o s ó b ..., d la c z e g o ,
c o s ię s ta ło , że ... . A try b u c ja z e w n ętrz n a je s t p rz e ja w e m p e w n e g o
ro d z a ju w y trw a ło śc i w d o s z u k iw a n iu s ię p rz y c z y n , w e w n ętrz n a
o g ra n ic z a s ię n ie k ie d y ty lk o d o n a d a n ia e ty k ie ty o s o b ie n p . le n iw y ,
g łu p i, a g re s y w n y itp .
U c z e n ie s ię
D z ięk u je m y z a u w a g ę &