Modele odpowiedzi
J´zyk polski
Poziom podstawowy
Cz´Ä˜ç I
Zadanie sprawdzające rozumienie czytanego tekstu O ksiąŻce
Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogÄ… przybieraç róŻnÄ… form´ j´zy-
kowÄ…, ale sens musi byç synonimiczny wobec modelu. OceniajÄ…c prac´ ucznia, naleÅ»y stosowaç
punktacj´ z modelu.
Uwaga: Za pe"nÄ… odpowiedÄ™ przyznaje si´ maksymalnÄ… liczb´ punktów, za niepe"nÄ…  wskazanÄ…
w rubryce  punkty czÄ…stkowe . Nie naleÅ»y przyznawaç po"ówek punktów. Za brak odpowiedzi lub
odpowiedÄ™ b"´dnÄ… nie przyznaje si´ punktów.
Maksymalna
Nr
Odpowiedzi liczba Punkty czÄ…stkowe
zadania
punktów
1. bohaterowie literaccy 1
2.  zaprzyjaÄ™niamy si´ z nimi 2 za 2 przyk"ady
 traktujemy jako wzory  1 pkt, za 3
 odrzucamy  2 pkt
3. na przyk"ad: ods"oni´cia tajemnic bytu, pomocy w chwilach kryzy- 2 za 2 przyk"ady
su i zwątpieł
, pomocy w okreĘleniu swego miejsca we wszech-  1 pkt, za 3
Ęwiecie  2 pkt
4. apostrofa 1
5.  moÅ»e byç formÄ… ucieczki od Ęwiata lub jego opanowania 1
6.  Zdaje si´, Å»e przypada ono na lata powtórnego dojrzewania 1
7. przyjaęł
i poznanie 1
8. na przyk"ad: na si´ganiu po coraz ambitniejsze ksiÄ…Å»ki 1
9.  Conrad przemyka si´ we mgle dalekich mórz . 2 za 1 metafor´ i 1
 symbolizuje Ęwiat moralnych wartoĘci uzasadnienie  1 pkt,
 rzeÄ™biÄ…c cz"owieka, chce rozporzÄ…dzaç ca"Ä… jego glinÄ… za 2 metafory z uza-
 poprzez swoich bohaterów kszta"tuje odbiorców sadnieniami  2 pkt
10.   Jak samotny Żeglarz 2 za wypisanie porów-
  Jest niby dojrza"y owoc nał
 1 pkt, za wska-
porównania te pe"niÄ… funkcj´ poetyckÄ… zanie funkcji  1 pkt
11. 1945 rok 1
12. Jan Parandowski 2 za przywo"anie 2 pi-
Honore de Balzac sarzy  1 pkt,
Joseph Conrad za 4 pisarzy  2 pkt
Boles"aw Micił
ski
13. na przyk"ad: 3 po 1 pkt za tez´, ar-
teza: gumenty i wniosek
 wp"yw ksiąŻki na Ęwiat wartoĘci czytelnika  razem 3 pkt
argumenty:
 bohaterowie m"odzieł
czych lektur stajÄ… si´ wzorcami osobowymi
 ksiąŻka jest znakiem, drogowskazem, punktem odniesienia
wniosek:
 ksiąŻka jest czymĘ wyjątkowym w Życiu kaŻdego czytelnika
www. operon. pl
1
J´zyk polski. Poziom podstawowy
Cz´Ä˜ç II
Temat 1. RóŻne oblicza patriotyzmu. Porównaj sposoby jego rozumienia i przedstawienia
na podstawie fragmentu Wielkiej Improwizacji z Dziadów cz. III Adama Mickiewicza
oraz liryku Jana Kasprowicza Rzadko na moich wargach. Odwo"aj si´ do znajomoĘci
twórczoĘci obu poetów.
I. Rozwini´cie tematu (0 25 pkt)
1. Rozpoznanie wst´pne (0 2 pkt)
Wielka Improwizacja
a) fragment dramatu romantycznego, III cz´Ä˜ci Dziadów Adama Mickiewicza, monolog bohatera
dramatu  wi´Ä™nia i poety  Konrada
Rzadko na moich wargach
a) utwór liryczny z tomiku Ksi´ga ubogich Jana Kasprowicza, poety M"odej Polski
2. Rozpoznanie zasady zestawienia tekstów (0 3 pkt)
na przyk"ad:
a) róŻne sposoby wyraŻania mi"oĘci ojczyzny, wynikające z ideologii epoki, osobowoĘci twórcy, wy-
darzeł
historycznych, uwarunkował
politycznych
b) w dramacie romantycznym bohater identyfikuje si´ z ojczyznÄ…, w liryku dystansuje si´ od ma-
nifestowania swoich uczuç patriotycznych
c) czu"oĘç na los ojczyzny i narodu, chociaÅ» inaczej wyraÅ»ana, obecna w obu tekstach
3. Oblicza patriotyzmu (0 11 pkt)
Wielka Improwizacja (0 6 pkt)
na przyk"ad:
a) identyfikacja z ojczyznÄ…
b) wspó"odczuwanie z niÄ…, wch"oni´cie w siebie ojczyzny (podanie cytatów)
c) interpretacja zwrotu  nazywam si´ milijon
d) walka z Bogiem w imi´ wolnoĘci ojczyzny, postawa otwartego buntu, duma i pycha bohatera,
który czuje si´ powo"any do duchowego przewodzenia narodowi
e) g"oĘna manifestacja swoich uczuç, krzyczenie na ca"y Ęwiat o krzywdach narodu i ojczyzny
f) bogate s"ownictwo, skomplikowane porównania w wyraÅ»aniu uczuç
g) mistyczny plan
h) kontekst historyczny i biograficzny (proces filomatów, powstanie listopadowe, atmosfera spi-
sku, rodzÄ…ca si´ idea mesjanizmu polskiego)
Rzadko na moich wargach (0 5 pkt)
na przyk"ad:
a) cichy, ukryty w g"´bi serca patriotyzm
b) franciszkał
ska mi"oĘç do cz"owieka i Ęwiata, do ojczystej ziemi  ludzi ubogich
c) ukazanie fa"szywego, g"oĘno manifestowanego patriotyzmu  na pokaz i  kupczenia imieniem
ojczyzny jako powód dystansowania si´ podmiotu lirycznego od tematów patriotycznych
d) ukrycie ojczyzny w prostych s"owach  biednej pieĘni
e) kontekst historyczny i biograficzny (I wojna Ęwiatowa, nadzieje na niepodleg"oĘç)
4. Postawa osób mówiących (0 6 pkt)
Wielka Improwizacja (0 3 pkt)
na przyk"ad:
a) bunt, pycha, duma, postawa roszczeniowa przy jednoczesnej gotowoĘci do najwyŻszych ofiar
za ojczyzn´
b) ból wynikający z cierpieł
ojczyzny, stygmatyczne niemal odczuwanie jej cierpieł

c) powo"anie samego siebie na duchowego przywódc´ narodu
d) poczucie wielkoĘci, równanie si´ z samym Bogiem
Rzadko na moich wargach (0 3 pkt)
na przyk"ad:
a) postawa pokory, umi"owanie ojczyzny dla niej samej, a nie dla poklasku i s"awy
www. operon. pl
2
J´zyk polski. Poziom podstawowy
b) odpornoĘç moralna na znikczemnienie i na z"o Ęwiata
c) czerpanie si"y z w"asnego serca i mi"oĘci do ojczyzny
d) spojrzenie z dystansu,  z drugiego brzegu na siebie samego i w"asnÄ… twórczoĘç, jednoczesna
wznios"oĘç i prostota wypowiedzi, stylizowanej na ludowÄ… piosnk´
5. Wnioski (0 3 pkt)
Pe"ny wniosek:
Patriotyzm moÅ»na wyraziç na wiele sposobów. Formy wyrazu i postawy osób mówiÄ…cych zaleŻą
od wyzwania chwili, sytuacji politycznej, od idea"ów epoki, tendencji estetycznych, osobowoĘci
twórcy i jego osobistego zaangaŻowania w sprawy ojczyzny, stopnia przeŻywania mi"oĘci do niej.
Nie ma monopolu na patriotyzm, kaŻda jego forma, kaŻdy sposób mówienia i milczenia o nim
przy jednoczesnym odczuwaniu mi"oĘci do ojczyzny, jest wielką wartoĘcią. Zarówno Wielka Impro-
wizacja, jak i wiersz Jana Kasprowicza uczÄ… sztuki przeÅ»ywania tej mi"oĘci i wyraÅ»ania uczuç patrio-
tycznych. Romantyzm ukszta"towa" specyficzny model patriotyzmu, model ca"kowitej ofiary, krzy-
czenia o mi"oĘci ojczyzny na ca"y Ęwiat, postawy poĘwi´cenia nawet za cen´ utraty duszy. Model
proponowany przez Kasprowicza jest modelem na czasy pokoju i wolnoĘci. (3)
Cz´Ä˜ciowy wniosek:
Ukazane zosta"y róŻne oblicza polskiego patriotyzmu: romantyczny  polegający na manifestacji
uczuç, poĘwi´ceniu i wyzwaniu ca"ego Ęwiata i Boga do walki i model XX-wiecznej, cichej, spokoj-
nej, ukrytej w sercu mi"oĘci do kraju. (2)
Próba podsumowania:
Przedstawione oblicza patriotyzmu róŻniÄ… si´. (1)
II. Kompozycja (0 5 pkt)
Kompozycj´ wypracowania ocenia si´ wtedy, gdy przyznane zosta"y punkty za rozwini´cie tematu.
 podporzÄ…dkowana zamys"owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewn´trznie, przejrzysta
i logiczna; pe"na konsekwencja w uk"adzie graficznym (5)
 uporzÄ…dkowana wobec przyj´tego kryterium, spójna, graficzne wyodr´bnienie g"ównych cz´Ä˜ci
(3)
 wskazujÄ…ca na podj´cie próby podporzÄ…dkowania tekstu, na ogó" spójna (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
III. Styl (0 5 pkt)
 jasny, Żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, urozmaicona leksyka (5)
 zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogó" jasny; wystarczająca leksyka (3)
 na ogó" komunikatywny, dopuszczalne schematy j´zykowe (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione nie przyznaje si´ punktów.
IV. J´zyk (0 12 pkt)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk"adnia, poprawne s"ownictwo, fra-
zeologia i fleksja (12)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, poprawne sk"adnia, s"ownictwo, frazeolo-
gia i fleksja (9)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi´kszoĘci poprawne: sk"adnia, s"ownic-
two, frazeologia (6)
 j´zyk komunikatywny, mimo b"´dów sk"adniowych, s"ownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych (3)
 j´zyk komunikatywny, mimo b"´dów fleksyjnych, licznych b"´dów sk"adniowych, s"ownikowych
i frazeologicznych (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
V. Zapis (0 3 pkt)
 bezb"´dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne b"´dy) (3)
 poprawna ortografia (nieliczne b"´dy II stopnia); na ogó" poprawna interpunkcja (2)
www. operon. pl
3
J´zyk polski. Poziom podstawowy
 poprawna ortografia (nieliczne b"´dy róŻnego stopnia); interpunkcja niezak"ócajÄ…ca komunikacji
(mimo róŻnych b"´dów) (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
VI. Szczególne walory pracy (0 4 pkt)
Temat 2. RozwaŻania egzystencjalne jako jeden z elementów charakterystyki g"ównego bo-
hatera utworu J. W. Goethego Cierpienia m"odego Wertera. Zanalizuj wybrane
fragmenty, oceniając je w kontekĘcie ca"ej powieĘci.
I. Rozwini´cie tematu (0 25 pkt)
1. Rozpoznanie wst´pne (0 4 pkt)
na przyk"ad:
a) gatunek  powieĘç epistolarna (forma listu)
b) epoka  okres burzy i naporu  który wykreowa" nowy typ bohatera o charakterystycznej, rzad-
ko spotykanej skali wraŻliwoĘci
c) werteryzm  okreĘlenie postawy tytu"owego bohatera
d) g"ówny motyw  rozwaŻania egzystencjalne
e) narrator pierwszoosobowy, toŻsamy z bohaterem
f) utwór kultowy dla polskich romantyków
2. Sens ludzkiego Życia wed"ug Wertera (0 12 pkt)
na przyk"ad:
a) Życie jest snem
b) wysi"ek ludzki daremny, nie da si´ przed"uÅ»yç istnienia
c) samotnoĘç cz"owieka ( Ęciany, wĘród których jest zamkni´ty )
d) cz"owiek ucieka przed Ęwiatem zewn´trznym w g"Ä…b samego siebie
e) ludzie, podobnie jak dzieci, niewiele wiedzÄ…, pozostajÄ… bezradni w odwiecznych pytaniach egzy-
stencjalnych o sens Życia
f) szcz´Ä˜cie ludzi zaleÅ»y od tego, do kogo si´ porównujÄ…
g) myĘlenie powoduje ból egzystencji, dlatego teÅ» sensowniej Å»yç z dnia na dzieÅ‚
, nie myĘląc
o przysz"oĘci
h) nieosiągalne pragnienie uczynienia z Życia ogrodu na kszta"t raju
i) Å»ycie jest wi´zieniem, jednak zawsze moÅ»na z niego uciec (w domyĘle samobójstwo)
j) ludzie sami sobie zatruwają Życie
k) poczucie wartoĘci dostarcza ci´Å»ka, mozolna praca przybliÅ»ajÄ…ca do okreĘlonego celu
l) Życie jest ceremonia"em, a ludzie g"upcami grającymi swoje role, bez ĘwiadomoĘci bycia mario-
netkami
3. Werter w kontekĘcie ca"ej powieĘci (0 6 pkt)
na przyk"ad:
a) doĘwiadcza bólu istnienia tzw. weltschmerzu
b) kocha bezgranicznie, targany jest nami´tnoĘciÄ…
c) ukojenia duszy szuka w kontakcie z przyrodÄ…
d) bliskie są mu pieĘni Osjana, które t"umaczy dla Lotty
e) to idealista stwarzający we w"asnej wyobraęni idea" mi"oĘci i kochający swoje wyobraŻenie
f) nieodporny na przeciwnoĘci losu (nadwraÅ»liwoĘç)
g) posiada zdolnoĘç do g"´bokiej refleksji nad istotÄ… bytu i natury ludzkiej
h) egotyk zapatrzony w siebie samego, p"aczliwy kochanek
5. Wnioski (0 3 pkt)
Pe"ny wniosek:
Werter jest niezwykle wraŻliwy, co nie pozwala mu do koł
ca cieszyç si´ urodÄ… Å»ycia. Refleksje zwiÄ…za-
ne z obserwacjÄ… Ęwiata i ludzi napawajÄ… go smutkiem. Úycie jawi si´ jako sen, wi´zienie, ceremonia"
i tym samym powoduje ból istnienia, spot´gowany nieszcz´Ä˜liwÄ… mi"oĘciÄ…, idealizmem i s"aboĘciÄ… na-
tury nieodpornej na niedoskona"oĘç Ęwiata. Buntuje si´ przeciw konwenansom i ceremonia"om, po-
www. operon. pl
4
J´zyk polski. Poziom podstawowy
szukujÄ…c idea"u, skazuje si´ na izolacj´ i tym samym na samotnoĘç. Samobójstwo traktuje jako przejaw
wolnoĘci  jedynej dost´pnej w ziemskim wymiarze, ono uwolni go od cierpienia. (3)
Cz´Ä˜ciowy wniosek:
Werter to bohater odczuwajÄ…cy ból istnienia, który pog"´bia refleksja nad niedoskona"oĘciÄ… Ęwiata
i natury ludzkiej. Nieszcz´Ä˜liwa mi"oĘç dope"nia ból duszy i przyczynia si´ do samobójczej Ęmierci.
(2)
Próba podsumowania:
Werter to bohater o naturze refleksyjnej. Obserwuje Ęwiat, ludzi i czuje ból egzystencjalny. (1)
II. Kompozycja (0 5 pkt)
Kompozycj´ wypracowania ocenia si´ wtedy, gdy przyznane zosta"y punkty za rozwini´cie tematu.
 podporzÄ…dkowana zamys"owi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewn´trznie, przejrzysta
i logiczna; pe"na konsekwencja w uk"adzie graficznym (5)
 uporzÄ…dkowana wobec przyj´tego kryterium, spójna; graficzne wyodr´bnienie g"ównych cz´Ä˜ci (3)
 wskazujÄ…ca na podj´cie próby porzÄ…dkowania myĘli, na ogó" spójna (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
III. Styl (0 5 pkt)
 jasny, Żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka (5)
 zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogó" jasny; wystarczająca leksyka (3)
 na ogó" komunikatywny, dopuszczalne schematy j´zykowe (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
IV. J´zyk (0 12 pkt)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona sk"adnia, poprawne: s"ownictwo,
frazeologia i fleksja (12)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawne: sk"adnia, s"ownictwo, frazeologia i fleksja (9)
 j´zyk w ca"ej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w wi´kszoĘci poprawne: sk"adnia, s"ownic-
two i frazeologia (6)
 j´zyk komunikatywny mimo b"´dów sk"adniowych, s"ownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych
(3)
 j´zyk komunikatywny mimo b"´dów fleksyjnych, licznych b"´dów sk"adniowych, s"ownikowych
i frazeologicznych (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
V. Zapis (0 3 pkt)
 bezb"´dna ortografia, poprawna interpunkcja (nieliczne b"´dy) (3)
 poprawna ortografia (nieliczne b"´dy II stopnia), na ogó" poprawna interpunkcja (2)
 poprawna ortografia (nieliczne b"´dy róŻnego stopnia), interpunkcja nie zak"ócajÄ…ca komunikacji
(mimo róŻnych b"´dów) (1)
Uwaga: JeĘli powyÅ»sze kryteria nie zosta"y spe"nione, nie przyznaje si´ punktów.
VI. Szczególne walory pracy (0 4 pkt)
www. operon. pl
5