7047108330

7. Granice poznawcze obserwacji

W njftibfym grocraU/cniu, opf*cowy**niii i interpretacji danych Obsciw*. cyjnychmoże ztuc/juc pomóc pobieżnap*/yaajmnkj orientacja w sprawie^ nic poznawczych obserwacji. w ty® wlltfWi. nkU*>xh błędów. na jakiejś wiaMu Z icpo /ilaHono «*Sc sprawę już od diwn* SftKgólnc /AirKcr^. nic cud wartością po/mwe/ą obserwacji pojawiło się dopćen*. poc/yrując od lat dwod/icsiych i trzydziestych XX stulecia V*cv* vc Ifc/ącc *K ^dinu w !>* zakresie jak pc/ypcmmj K IU«m ano (196-1) - pr/<pcow>J/OAOw*d/icdei« mc lnmmjJwt>kiObecnie oj ićmM Nędó* obserwacji btmcjc doić bojara I*, teratura naukowa (por K Beck. IW: SM Joh»«A. O l). Bohiad. I9?3. Al Ko/din. 1977; KN Kent. $.1. lostcr. 197?). Pódl rc a a mc w mej. żę uświadomienie sobie ewentualności wyspowa*u Mędów w obscfw*cji; ,j względnej jej wartość* po/ruwwcj, może okazać się pierwszym skutecznym k/«y kkm do c/ęseiowego pr/>iujmn:c; ich przezwyciężenia W szczególności /_A{ tpr/yja oni /apófegJOu błotom czy* wyro/nema kH ograróc/Aniu dzięki ś*ś* donśrntu i celowemu /obiektywizowaniu swych *po*tr/cżCó. ich odpowiednie-rna zarejestrowaniu. opce/ądkcmaniii i jrffiWfpfetowantu

W/^lpina wartość poznawcza obserwacji

Na ogół nikt spajał mc mc wątp*, ze obserwacja mc jca metoda naukową, r₄ której mo/na bezwzględnie polegać. Cechują ją różnorodne Ograniczenia pod względem możliwości poznawczych Ogrank/cnia taksc dotyczą vs prawdzie każ. do metody naukowej, w przypadku jednak obserw *cji są coc szczególnego rodzaju Wywodzą się zwłaszcza stąd. że badacz, posługujący się obserwacją, wpływ* w sposób tuotny na jej wartość. Każdą technikę obserwacyjną przeto ruSc/y <xe-nrać rauwc w ścisłym kontekście / osobistymi zdolnościami samego obsawato-ra Na dowód tego wystarczy uświadomienie sobie, że lodzie zazwyczaj wierzą w co. co wid/ą. a z. drugiej strony wid/ą niejednokrotnie to. w co chcieliby uwierzyć (P. Atteslinder. 1969. v 125) Poncho każda niemal jednostka jctf pr/ckctura o obiektywności dokonanych przez siebie obserwacji Nic usiłuje głębie; „.docto* dzk” pewnych faktów i zjawisk, uznając je za oczywiste, gdy w istoeie mery Ca* kom nie są i by ć mc muszą Postępują tak w szczególności ci. którym zdaje Się. że już wszystko wiedzą Na takiej zasad/*: iwięcib tryumfy przez wieki teofiigco-cerrtryc/nj, kićecj bezzasadność udowodral Kopernik i która mimo to przez dhgi czas nadal przetrwała w świadomości wielu lodzi. O poznawczych praniach ob-sawacji pr/ckocwjcdobhnic spisany przez WIII Rescridgc'a(l96J, s 115) przy* kbd Iwzględortci i niedokładności spostrzeżeń, dokonany ch przez ludzi spccja&e wyszkolonych w metodzie obserwacji Przykład ten cytuję w całości:

76

«N» kwngreue psychologów _w Qteam Hb»e,:l nagle jak.i człowiek,    *«**> z z<br*» n* ule

w c,_w, 20-ww,.,    : Ż***

^|. / oli Nitami p«<m    “"*■ *»> hrfoc wy-

«;*>. <° ^w'^J,,:tl O^cnoaooty idewidh«|,T^,Jjr*T?^i?'»⁰»tainc „Wy**, wy**— »c i    3    ?“***

łylko j«lno /mWłto mniej ni/ 20T-; Woiw    »?*»*««•

c/><^ " t'¹ '[« >'■'OAłimjch .lou;    ⁵^2*^h    »«**«•

10.« “ pr^-wlo pohmic >ptJ»«diń Itr.    *r ‘'^CJn>'^a»**pb>*j

w «*•>' i" wyroyOan. rak /t)    co/smato    '

pjyż<Jl>    krOlotfwaly.mocro

piły /osub rutycłunu.i /ap.unc _Pr/c, lute ojw^Lfc    “T

wych i mc zaitiacsow anych osobiście Aiirzenira"    ^ *«««*-

SVJoib^e ,po.Wcźcó    _ _w bi

,^d°^JC'^K'^A>1,Urcjr'>'^;

nym. khSrc / rcpdylcr»ar/vwy lua^n,_rr/cv)n.uon>Tn n>m Muoo».«.tau_lłłjot^ukogmem. a Uk HiikOtti i v/h. 0^y.acj, Dafn^h, ds_Vofun)>;h w^w,cA<Ąth cteMNh DogiMy

Jo,tarc/^., »«>M ,c niemal nauk,, w ,ym /w|»„_C/a (Kyuboliu,aS , <rtk*r/oncgo .d/ial pNychofcg,, krymmatocj, Dwiarc/a je ukże w iuó _ml(. rrc eoJ/icr.nc J. ,woJc«nJe    o i>m pe/ekoruc. tJy konfrontuj

«e v*!y , op,i«c / uypowictóaini innych ou* o prawach ram tarte, Nnk,<_b Suh)cV.l> m;-k-c . aveyeh ,po,tt/e/cn wąr.:Xa /araye/j- / |) barteei i/S mniej iutekcnic dokonywanej pr/« nas «kkcj, daoyeh cłwwacłjnjeK 2) no-ramienia ich /godnie / teoriami, któią^h jcutłmy r«craikaesn.. ntaicym na-,/ym Jova .iA,venioen życkiwyuh. J) runcania w/ejrJInej uwagi na mekińre ,/c/cgJly faktów, /jawi* c/y /Jai/ert / ealkowilym(omisKCkm icn>xh 14| /a-P*^nł*<^ł>^v'^{n 11}    b»/c« ipdlimżc* u/runych prAV rut n rajważnkjwe (por.

K Ingcnkamp. I<W5. y 53 i n V Tak więc k»Mjr niemal ctnerwaior »ka/any^i na pokimanie pr/> najmniej Jrotr.ych och>tM » *u>m łpMttKganiu. ocaym w ario pasiięiać

Spoukanc błędy w ob,erwaeji

Wjij; yaloc popdnumy w obseiw xjv magą tft Kóncgo nxl/jju S«4 nr:m m in pe/c<I»c/c uu interpretacja v-*vm»x>wjrego /ackowama wę. pow>er/cbownoić i łtronmezwK dokonywacych sporir/rłdi. prow .v!/cnic ich / po/>e;i łb)t c\fleglejo I fcemalcefo) Jy,urva,

77