plik


ÿþSzkoBa konstruktorów S z k o B a k o n s t r u k t o r ó w ozwizanie zadania powinno zawiera schemat elektryczny i zwizBy opis dziaBania. Model i schematy monta|owe nie s wy- magane. PrzysBanie dziaBajcego modelu lub jego fotografii zwik- R sza szans na nagrod. Poniewa| rozwizania nadsyBaj czytelnicy o ró|nym stopniu zaawansowa- nia, mile widziane jest podanie swego wieku. Ewentualne listy do redakcji czy spostrze|enia do erraty powinny by umieszczone na oddzielnych kartkach, równie| opatrzonych nazwiskiem i peBnym adresem. Prace nale|y nadsyBa w terminie 45 dni od ukazania si numeru EdW (w przy- P r a c e n a l e | y n a d s y B a  w t e r m i n i e 4 5 d n i o d u k a z a n i a s i  n u m e r u E d W ( w p r z y padku prenumeratorów  od otrzymania pisma poczt). p a d k u p r e n u m e r a t o r ó w  o d o t r z y m a n i a p i s m a p o c z t  ) . Zadanie 36 Temat zadania zwizany jest z projektem kBadu, opis dziaBania i ewentualnie dodatko- trybie trzeba jednak wzi pod uwag mo|li- 15-kanaBowego pilota radiowego, zamie- we uwagi, otrzymaj takie moduBy, i tym sa- wo[ pojawiania si na wyj[ciu odbiornika szczonym w tym wydaniu EdW. Zarówno w mym bd mogBy zbudowa i praktycznie faBszywych kodów, zwBaszcza podczas tym projekcie, jak i w poprzednim, opisanym wykorzysta swoje ukBady. wBczania i wyBczania nadajnika. w EdW 11/98, wykorzystane s gotowe mo- Je[li kto[ postara si o moduBy we wBas- To zreszt jest istotne we wszystkich za- duBy: nadawczy i odbiorczy. nym zakresie i nade[le rozwizanie z mode- stosowaniach. WBa[nie ze wzgldu na mo|li- Zastosowanie takich moduBów genialnie u- lem, otrzyma nagrod w postaci przydatnych wo[ pojawiania si na wyj[ciu odbiornika praszcza wykonanie urzdzenia - nie trzeba podzespoBów. przypadkowych kodów, zazwyczaj z torem niczego stroi. Wszystkie niezbdne ukBady Zastanawiajc si nad mo|liwo[ciami prak- radiowym wspóBpracuj dwie kostki kode- w.cz. s fabrycznie wykonane i zestrojone. tycznego zastosowania moduBów, warto u- ra/dekodera (np. rodzin MC14502X czy Na wej[cie moduBu nadawczego podaje si wzgldni ich specyficzne wBa[ciwo[ci: UM375X). Zastosowanie kodera i dekodera sygnaB cyfrowy i ten sam sygnaB cyfrowy u- Przede wszystkim fakt, |e pBytk nadajnika eliminuje skutki ewentualnych bBdów, po- zyskuje si na wyj[ciu odbiornika. ModuBy ra- nale|y zasila napiciem staBym 9...14V. Po- niewa| koder wysyBa sw sekwencje ko- diowe umo|liwiaj budow ró|nego rodzaju bór prdu nie przekracza 3mA. Odbiornik po- dow minimum dwukrotnie, a dekoder Bczy, gdzie informacj trzeba przekaza bez- winien by zasilany napiciem staBym 5V; po- sprawdza, czy poprawny kod pojawia si przewodowo na odlegBo[ kilkunastu...kilku- bór prdu wynosi okoBo 2,5mA. dwukrotnie. Tylko wtedy uznaje, i| transmi- dziesiciu metrów. ModuBy nadaj si wyBcznie do transmisji sja jest prawidBowa i sygnalizuje to na Mo|liwo[ci interesujcego wykorzystania sygnaBów cyfrowych, nie analogowych, o wyj[ciu. takich moduBów na pewno jest wiele. Za- czstotliwo[ci nie wikszej ni| 2...4kHz. Projektujc wBasny ukBad nale|y te| pami- chcam wszystkich Czytelników, by zastano- Ta niewielka prdko[ przesyBania troch ta, |e na tej samej czstotliwo[ci pracuj in- wili si, do czego mogliby je wykorzysta. ogranicza zakres zastosowaD, bo tor nie za ne nadajniki - radiowe piloty zdalnego stero- A oto oficjalny temat zadania 36: bardzo nadaje si do przekazywania du|ych wania. Odbiornik bdzie wic reagowaB na Zaproponowa sposób wykorzystania ilo[ci informacji. Ze wzgldu na wBa[ciwo[ci sygnaBy bliskich pilotów samochodowych. Z a p r o p o n o w a  s p o s ó b w y k o r z y s t a n i a radiowych moduBów nadawczych i od- prostego odbiornika superreakcyjnego nie Aby takie sygnaBy nie powodowaBy zadziaBa- r a d i o w y c h m o d u B ó w n a d a w c z y c h i o d biorczych. zaleca si, by nadajnik pracowaB w sposób nia wspóBpracujcego ukBadu, nale|y przewi- b i o r c z y c h . Nagrodami z tego zadania bd wBa[nie cigBy (tylko odbiornik jest cigle wBczony). dzie blok odró|niajcy sygnaBy  swoje od komplety takich moduBów (nadajnik + odbior- Przy pracy cigBej najprawdopodobniej bd  obcych . nik). Tym razem oczekuj przede wszystkim si pojawia dodatkowe bBdy transmisji. Te wBa[ciwo[ci spowoduj zapewne, |e rozwizaD teoretycznych. Osoby, które Mo|na natomiast wykorzysta  pseudo- nadesBane propozycje bd podobne. I nie przy[l najciekawsze prace, najlepiej zawie- cigBy tryb pracy, polegajcy na okresowym bd si temu dziwiB  moduBy przeznaczone rajce schemat ideowy proponowanego u- wBczaniu i wyBczaniu nadajnika. W takim s do konkretnego zastosowania (do pilo- ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 25 SzkoBa konstruktorów S z k o B a k o n s t r u k t o r ó w tów) i trudno spodziewa si jakich[ odkryw- Dlatego przysyBajcie wasze propozycje, a Zachcam te| wszystkich Czytelników do czych propozycji. ja w ramach nagród rozdam wam moduBy do nadsyBania propozycji nastpnych intere- Celem tego zadania jest nie tylko zwróce- dalszych, praktycznych prób. Je[li potem ko- sujcych zadaD do SzkoBy Konstruktorów. nie uwagi na te bardzo interesujce elemen- mu[ uda si w interesujcy sposób je wyko- Autorzy zaprezentowanych zadaD otrzymaj ty, ale równie| umo|liwienie praktycznych rzysta, niech napisze do mnie, a by mo|e nagrody rzeczowe. eksperymentów. przedstawimy ukBad w EdW. Rozwizanie zadania 32 Tematem zadania numer 32 byBo zaprojektowa- silnik po okre[lonym czasie. Wymaganie to posta- musi obsBugiwa urzdzenia antynapadowego, co T e m a t e m z a d a n i a n u m e r 3 2 b y B o z a p r o j e k t o w a nie systemu ochrony samochodu, który po uru- wione zostaBo przez Koleg, który jest pomysBo- jest zalet. Niestety, powa|n wad jest du|e n i e s y s t e m u o c h r o n y s a m o c h o d u , k t ó r y p o u r u chomieniu silnika przez osob niepowoBan, po u- dawc tego zadania. Przewa|ajca wikszo[ u- prawdopodobieDstwo, |e w czasie napadu zestre- c h o m i e n i u s i l n i k a p r z e z o s o b  n i e p o w o B a n  , p o u stalonym czasie, lub lepiej po przejechaniu okre[- czestników zaproponowaBa ukBad speBniajcy ten sowany wBa[ciciel (|ona wBa[ciciela) zupeBnie za- s t a l o n y m c z a s i e , l u b l e p i e j p o p r z e j e c h a n i u o k r e [ lonego odcinka drogi, unieruchomi silnik. warunek, a kilka osób przedstawiBo propozycje kla- pomni o uruchomieniu przycisku antynapadowe- l o n e g o o d c i n k a d r o g i , u n i e r u c h o m i s i l n i k . Zadanie wcale nie nale|aBo do najprostszych. sycznych immobilizerów, uniemo|liwiajcych uru- go. Nale|aBo skonstruowa immobilizer o specyfi- chomienie silnika. Wyglda na to, |e te kilka osób Wydaje si wic, |e wersja z wBczaniem u- cznych wBa[ciwo[ciach. Z tym wikszym zadowo- nie do koDca zrozumiaBo, kto to  facecik , a kto rzdzenia przez np. otwarcie drzwi jest lepsza, leniem zapoznaBem si z du| liczb prac. Tym ra-  drab . Te rozwizania, cho nie do koDca speB- cho ka|dorazowo wymaga ingerencji wBa[ciciela zem napBynBo mnóstwo rozwizaD i potrzebowa- niajce warunki zadania równie| zostaBy sklasyfi- (wyBczenia urzdzenia). Bem du|o czasu, |eby zapozna si z waszymi po- kowane. Kilka osób zaproponowaBo interesujcy, ale nie- mysBami i opiniami. Generalnie proponowali[cie nastpujcy spo- praktyczny sposób: pilota (noszonego przez wBa[- Nie ukrywam, |e wielu uczestników zaskoczyBo sób dziaBania: po napadzie i odjechaniu napastni- ciciela, ale nie przy kluczykach i nie w portfelu), mnie swymi ciekawymi pomysBami. Kilku kole- ków urzdzenie antynapadowe przechodzi w stan który w regularnych odstpach czasu automaty- gów nadesBaBo prace po raz pierwszy piszc, |e z gotowo[ci i zaczyna odlicza wyznaczony czas. Po cznie nadawaBby sygnaBy, ze wszystko jest w po- uwag [ledz zadania SzkoBy i nawet je rozwi- upBywie tego czasu silnik ga[nie i nie da si ju| u- rzdku, bo wBa[ciciel jest w aucie. Gdy napastnicy zuj, ale do tej pory nie starczaBo im odwagi, by je ruchomi. wysadz wBa[ciciela z auta, brak tych sygnaBów przysBa. Jak zwykle okazaBo si, i| zaprezentowa- Idea jest prosta, ale trzeba zwróci baczn u- spowoduje po pewnym czasie unieruchomienie li oni warto[ciowe pomysBy i rozwizania. Za- wag na szczegóBy, i to ju| podczas ustalania pod- silnika. Sposób jest zBy, bo wymaga obecno[ci do- chcam wic wszystkich niezdecydowanych, by stawowych zaBo|eD. Oto te kluczowe szczegóBy: datkowego, cigle pracujcego urzdzenia zasila- si nie obawiali i nadsyBali swe prace! BezpieczeDstwo. Nale|y zauwa|y, |e nawet nego bateri. Bardzo si ciesz, |e otrzymaBem kilka listów od choby przepisy nie zabraniaBy stosowania tego ty- Nieco lepszym wyj[ciem byBoby wykorzystanie praktyków, którzy znaj ten temat od podszewki. pu urzdzeD, nagBe unieruchomienie zrabowane- pilota o wikszym zasigu, który umo|liwiBby zdal- Podali oni sporo cennych rad, które dalej zacytuj. go pojazdu w niewiadomej sytuacji drogowej mo- ne wBczenie systemu antynapadowego droga ra- Temat jest specyficzny. Przypuszczam co praw- |e stanowi zagro|enie nie tylko dla zBoczyDców, diow w chwili, gdy napastnicy wBa[nie odje|- da, |e osobnicy gotowi na napad i porwanie w bia- ale tak|e dla innych, przypadkowych u|ytkowni- d|aj. Ale i tutaj ewentualno[ pozostawienia ta- By dzieD czyjego[ samochodu nie s czytelnikami ków drogi. kiego pilota w domu, zgubienia go lub wBo|enia do naszego pisma, ale ostro|no[ci nigdy za du|o. Inna sprawa to niezawodno[ dziaBania ukBadu. teczki lub portfela, które po napadzie pozostan w Cz[ Kolegów nadesBaBa nawet schematy u- Jak wiadomo, nawet najlepsze urzdzenia elektro- aucie, jest du| wad takiego sposobu, nie wspo- rzdzeD, które zainstalowali w swych autach. niczne mog si zepsu. Usterki wystpuj w ra- minajc o wyczerpywaniu si baterii. Dotyczy to WBa[nie dlatego wyjtkowo nie podaj |adnych kietach kosmicznych, samolotach, urzdzeniach zwBaszcza kobiety-kierowcy, która wszystkie swo- nazwisk ani schematów, by nie kusi losu. Tym ra- wojskowych  tym bardziej nie mo|na ich wyklu- je skarby ma w torebce, a w noszonej sukience zem zamiast omawia poszczególne rozwizania czy w amatorskim ukBadzie elektronicznym, zbu- nie ma |adnej kieszeni na taki nadajnik. omówi tylko koncepcje. O tym, jak oceniBem pra- dowanym z podzespoBów zdobytych przypadko- Innym, troszk lepszym wyj[ciem byBoby wyko- ce poszczególnych kolegów dowiecie si z tabel- wo, mo|e nawet u|ywanych. Nie wolno zapom- rzystanie systemu bezdotykowej identyfikacji, opi- ki z punktami. Natomiast uczestnicy sami nie, |e ukBad przez caBe lata musi niezawodnie sanego w artykule przedrukowanym z Elektora. sprawdz, jak ich koncepcja wyglda na tle omó- funkcjonowa w zakresie temperatur od -20°C do Jednak wykonanie w warunkach amatorskich od- wionych rozwizaD. Od razu te| musz zaznaczy, okoBo +50...+70°C. W gr wchodzi nie tyle nieza- powiedniego czytnika i transpondera, mogcego |e w zwizku z wielk liczb prac, nie jestem w wodno[ ukBadów scalonych i innych póBprzewo- pracowa w warunkach  motoryzacyjnych jest stanie szczegóBowo omówi wszystkich pomys- dników  ta jest zupeBnie przyzwoita. Chodzi gBó- niezwykle trudne. Bów i imiennie pochwali wszystkich uczestników, wnie o niezawodno[ przekazników (których styki Sygnalizacja. Je[li urzdzenie antynapadowe w których pracach znalazBem elementy godne wy- bd prawdopodobnie obci|ane znacznym bdzie uruchamiane przy ka|dym otwarciu drzwi, ró|nienia. prdem), wszelkiego rodzaju styków, kondensato- nale|y koniecznie przypomnie wBa[cicielowi, |e I kolejna wa|na uwaga: potraktujcie wszystkie rów elektrolitycznych, a tak|e wpByw kurzu i wilgo- ma je wyBczy. W przeciwnym wypadku sam dalsze rozwa|ania jedynie jako wiczebne przykBa- ci. Wielki plus mog sobie postawi wszyscy ci u- stanie si ofiar, a w skrajnej sytuacji, gdyby sa- dy. Nie zalecam pocztkujcym konstruowania u- czestnicy, którzy wspomnieli o tym w swoich pra- mochód zatrzymaB si nagle na [rodku skrzy|owa- rzdzenia, od którego by bdzie zale|e zdrowie cach! nia czy ruchliwej drogi, mo|e nawet doj[ do wy- i |ycie pasa|erów, nawet gdyby nie byBo to pra- Sposób wBczania. Zdecydowana wikszo[ u- padku. wnie zabronione. BBdne lub niedopracowane roz- czestników proponuje wBcza urzdzenie antyna- Zaproponowali[cie ró|ne sposoby sygnalizacji, wizanie mo|e zawie[ w krytycznym momencie padowe przy ka|dym otwarciu drzwi (jakichkol- poczwszy od migajcych lampek, brzczyków i nieszcz[cie gotowe. Niech podane propozycje i wiek, lub lepiej drzwi kierowcy). Wtedy ukBad za- piezo, a| do zwierania wskaznika paliwa i zapalania analiza bd jedynie przykBadem, jak konstruktor cznie odlicza czas tak|e po otwarciu drzwi przez lampki rezerwy. mo|e podej[ do kompleksowego rozwizania wBa[ciciela. W tym wyznaczonym czasie prawo- W zasadzie ka|dy z tych sposobów jest dobry, postawionego, niezbyt Batwego zadania. wity wBa[ciciel musi sobie znanym sposobem wy- byleby tylko skutecznie przypominaB wBa[cicielowi Bczy urzdzenie. Je[li to nie nastpi, silnik zosta- o konieczno[ci wyBczenia zabezpieczenia, a je- Koncepcje nie wyBczony. dnocze[nie nie naprowadziB porywacza na [lad o- Oficjalny temat zadania wskazywaB, |e kon- Nieliczne osoby zaproponowaBy, by ukBad byB mawianego zabezpieczenia. struowany immobilizer ma mie wBa[ciwo[ci inne wBczany tylko w razie napadu (choby jakim[ wi- Sposób wyBczania. Najwa|niejszym proble- ni| typowe immobilizery. Zamiast caBkowicie unie- docznym przyciskiem). W tej wersji w czasie nor- mem, przed którym stoi konstruktor i u|ytkownik mo|liwi uruchomienie silnika, powinien wyBczy malnej eksploatacji samochodu u|ytkownik nie jest  wyBczenie urzdzenia sobie znanym 26 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 wali odmienne rozwizania. Nie sposób omówi Obwody elektroniczne. Przewa|ajca liczba u- wszystkie. Rysunek 1 pokazuje przykBad wykorzy- czestników proponuje wykorzystanie jakiego[ u- stania przekaznika bistabilnego dwucewkowego. kBadu opózniajcego, który po upBywie wyznaczo- Nietrudno go zdoby, a ma bardzo cenne wBa[ci- nego czasu spowoduje trwaBe unieruchomienie wo[ci: po chwilowym podaniu napicia na jedna samochodu. Odliczanie czasu zaczynaBoby si al- cewk wBcza si i nie potrzebujc zasilania pozo- bo w chwili zamykania (otwierania?) drzwi, albo u- staje w tym stanie na staBe a| do chwilowego po- ruchamiania silnika. dania napicia na drug cewk. Taki przekaznik PrzykBad realizacji najprostszego ukBadu tego ty- dziaBa tak samo, jak przerzutnik RS, a co wa|ne, pu pokazany jest w uproszczeniu na rysunku 2  napicie zasilajce podawane jest tylko przez wikszo[ proponowanych przez was ukBadów o- chwil. piera si na podobnej zasadzie. Aby wBczy przekaznik bistabilny z rysunku 1 W momencie otwarcia drzwi przerzutnik RS o- wystarczy nacisn przycisk S3. Przycisk S3 mo|e znaczony U1 jest ustawiany, co wBcza lampk L1 by widoczny, albo lepiej  sBabo ukryty , co przy i brzczyk ostrzegawczy Y1 oraz powoduje rozpo- okazji mo|e by utrudnieniem dla amatora cudze- czcie odliczania czasu przez ukBad opózniajcy o- Rys. 1 Wykorzystanie przekaznika bistabilnego go mienia. Aby wyBczy przekaznik bistabilny znaczony U2. Prawowity wBa[ciciel zmobilizowa- R y s . 1 W y k o r z y s t a n i e p r z e k a z n i k a b i s t a b i l n e g o trzeba jednocze[nie na chwil zewrze styki S1, ny sygnaBami ostrzegawczymi naciska (dobrze u- sposobem . PomysBów byBo sporo, ale najwicej S2 i poda napicie na cewk zwykBego przekaz- kryty) przycisk W lub uruchamia ukBad z rysunku 1 osób zaproponowaBo wyBczanie urzdzenia albo nika REL2. i tym samym zeruje przerzutnik U1. Sygnalizatory za pomoc ukrytego wyBcznika, albo przez naci[- Rysunek 1 pokazuje generaln ide, szczegóBy L1 i Y1 oraz ukBad odliczania czasu zostaj wy- nicie kolejno kilku  normalnych przycisków . ka|dy musi przemy[le sam. Trzeba sprawdzi Bczone. Je[li jednak przycisk W nie zostanie na-  Ukryty wyBcznik mógBby by prawdziwym które styki  podaj mas , a które  plus zasilania ci[nity, po upBywie wyznaczonego czasu wBczy przeBcznikiem umieszczonym w jakim[ zupeBnie i stosownie do tego zaprogramowa wBasn  sek- si przekaznik REL i jego bierne styki przerw ob- nietypowym miejscu albo stykiem kontaktrono- wencj wyBczajc . W bardziej rozbudowanych wód zasilania pompy, wtryskiwacza lub zapBonu. wym uruchamianym za pomoc magnesu noszo- rozwizaniach na pewno pojawi si ukBady opóz- Pokazany przerzutnik RS wcale nie musi by nego przy kluczykach. niajce i wzajemne uzale|nienia. W ten sposób na przerzutnikiem typowo elektronicznym (ukBad sca- Natomiast  normalne przyciski to na przykBad przykBad uruchomienie niewBa[ciwego styku, albo lony)  du|e zalety ma przerzutnik bistabilny w po- styk hamulca no|nego (zapalajcy tylne [wiatBa wBa[ciwych w bBdnej kolejno[ci, spowoduje za- staci przekaznika bistabilnego. Mo|na tu wykorzy- stop), styk hamulca rcznego (obecny w wielu sa- trzymanie pracy silnika. sta ukBad z rysunku 1. Tak|e ukBad opózniajcy U2 mochodach, zapalajcy czerwon lampk ostrze- Ale nadmierna komplikacja sposobu wyBczania w zasadzie nie musi by elektroniczny. gawcz na tablicy rozdzielczej), klawisz wBczajcy urzdzenia antynapadowego te| nie jest dobra, Oczywi[cie nadesBali[cie przede wszystkim dmuchaw czy nawet ukBad sygnalizujcy wBcze- zwBaszcza, gdyby wBa[ciciel miaBby j wykona w propozycje ukBadów elektronicznych. I tu z wiel- nie radia. Dopiero uruchomienie kilku tych przycis- czasie jazdy samochodu, czego nie mo|na wyklu- kim zadowoleniem odnotowuj, |e prawie wszys- ków (w okre[lonej kolejno[ci) wyBczaBoby ukBad. czy. Dlatego pod rozwag nale|y wzi pomysB cy zastosowali ukBady z licznikiem, a nie proste u- W przypadku klasycznego immobilizera czyn- zaproponowany przez dwóch Kolegów, by wy- kBadziki z obwodem RC. UkBad RC z bramk no[ci zwizane z jego wyBczeniem nie powinny Bcza urzdzenie przez przyciskanie jakiego[ przy- Schmitta wedBug rysunku 3 warto stosowa w in- rzuca si w oczy postronnym obserwatorom. cisku przez dBu|szy czas, na przykBad 5 czy 10 se- nych sytuacjach, ale nie w niezawodnym urzdze- Dobrze byBoby robi to niejako przy okazji, by ob- kund. niu, od którego zale|y bezpieczeDstwo u|ytkowni- serwator nawet si nie zorientowaB o co chodzi. Inni proponowali wBczniki sensorowe (uwaga ka. Chcc uzyska dBugi czas opóznienia, rzdu Rzecz w tym, |e ewentualny zBodziej (z ssie- na indukowane zakBócenia). 2...4 minut, nale|aBoby zastosowa bardzo du|y dztwa) mo|e przez dBu|szy czas obserwowa sa- Wbrew pozorom, najwa|niejsz i chyba nawet mochód i wBa[ciciela. W przypadku urzdzenia an- najtrudniejsz spraw bdzie wBa[nie opracowa- tynapadowego tak du|a ostro|no[ nie jest konie- nie oryginalnego sposobu wyBczania - nieskom- czna, bo napastnik raczej nie bdzie planowaB na- plikowanego dla wBa[ciciela, a trudnego do padu na konkretne auto, niemniej jednak sposób  zBamania dla porywacza. I chyba nie warto tu wyBczania urzdzenia zawsze powinien stanowi podawa szczegóBów  to ka|dy musi opracowa trudn zagadk. sam. Biorc to pod uwag, sprawa  ukrytego Przy okazji trzeba przewidzie, co si stanie, gdy wyBcznika wcale nie jest taka prosta, jak si wy- bdziemy musieli odda samochód do warsztatu Rys. 3 UkBad opózniajcy z obwodem RC R y s . 3 U k B a d o p ó z n i a j  c y z o b w o d e m R C daje. Niektórzy uwa|aj, ze  nietypowe systemy  czy musimy zdradza pracownikom nasze se- zabezpieczenia, robione we wBasnym zakresie, za- krety, czy wyBczymy zabezpieczenie za pomoc kondensator elektrolityczny oraz rezystor Badujcy wsze stanowi dla zBodzieja (napastnika) ogromn  jeszcze bardziej ukrytego wyBcznika ? Ta kwe- o du|ej warto[ci. Jest to ryzykowne, poniewa| o- niespodziank i przewy|szaj tym samym typowe stia te| jest bardzo istotna i niewtpliwie trzeba pisywane urzdzenie musi by niezawodne, od- fabryczne instalacje alarmowe . W tym stwier- przewidzie istnienie takiego  wyBcznika ser- porne na wilgo, temperatur, itp. Dlatego z klu- dzeniu jest sporo racji, ale nie do koDca. Podobnie wisowego . czowych obwodów trzeba wyeliminowa niesta- bBdna jest opinia, |e  systemy fabryczne s insta- bilne kondensatory elektrolityczne, a rezystory nie lowane w typowy, powtarzalny sposób, a urzdze- powinny mie zbyt du|ej rezystancji, by nia wBasnej konstrukcji  nie . ewentualna upBywno[ pBytki (np. wsku- Moim zadaniem, konstruktor-amator mo|e si tek wilgoci) nie miaBa wpBywu na prac u- srodze rozczarowa, gdy jego  ukryty wyBcznik rzdzenia. Z tego wzgldu zastosowanie zostanie bByskawicznie zlokalizowany. Dlaczego? ukBadu licznikowego jest wrcz konie- W bdz co bdz typowym samochodzie konstruk- czne. Najcz[ciej proponowali[cie do te- cja mechaniczna pojazdu narzuca jakie[ sposoby go celu ukBad wg rysunku 4 z kostk prowadzenia przewodów i umieszczenia wy- CMOS 4060, która ma wbudowany os- Bcznika, a uniemo|liwia inne. W rezultacie amato- cylator, a wej[cie zerujce RST umo|liwia rowi wydaje si, |e bardzo sprytnie ukryB wy- Batwe sterowanie. Bcznik, a oka|e si, i| inni wpadli na taki sam Kilku uczestników zamiast zliczania  sprytny pomysB i do[wiadczony zBodziej-praktyk czasu proponuje wykorzystanie czujnika z góry wie, gdzie szuka takich  wynalazków . informujcego o ruchu samochodu. Wi- Podsumowujc -  ukryty wyBcznik wchodzi w kszo[ tych propozycji opiera si na gr, ale powinno to by naprawd oryginalne roz- wprowadzeniu czujników obrotu kóB. Pro- wizanie. ponowane czujniki z magnesem i hallo- Liczni Koledzy mog tu sobie postawi du|y tronem lub kontaktronem mog jednak plus, bo zwrócili uwag na ten problem i propono- by trudne do praktycznej realizacji. By Rys. 2 Najprostszy system realizujcy postawione zadanie R y s . 2 N a j p r o s t s z y s y s t e m r e a l i z u j  c y p o s t a w i o n e z a d a n i e ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 27 UkBad wykonawczy. Urzdzenie musi mie jaki[ Dyskusyjne jest, czy ukBad antynapadowy po ukBad wykonawczy, który ostatecznie spowoduje zadziaBaniu powinien wBcza klakson, [wiatBa, itp., wyBczenie silnika przez przerwanie zasilania pom- informujc tym, |e samochód zostaB skradziony. py paliwa wtryskiwacza lub obwodów zapBonu. Mo|e to by dobry sposób, ale mo|e te| spowo- Wikszo[ uczestników proponuje, |eby elemen- dowa, |e napastnicy odBcz akumulator i znajd tem wykonawczym byB przekaznik. Jest to rozwi- zabezpieczenie, bdz te| ze zBo[ci uszkodz auto. zanie jak najbardziej sBuszne. W ka|dym wypadku powinien to by przekaznik o odpowiedniej obci- PrzykBadowe urzdzenie |alno[ci styków. Tu niektórzy koledzy mog sobie Po analizie warunków zadania oraz nadesBanych postawi maBy minusik, bo w obwodach, gdzie rozwizaD i uwag, mo|na pokusi si o zaprojekto- pBynie znaczny prd, powy|ej 1A, chcieli stosowa wanie urzdzenia elektronicznego, które peBniBoby Rys. 4 UkBad opózniajcy z licznikiem R y s . 4 U k B a d o p ó z n i a j  c y z l i c z n i k i e m miniaturowe przekazniczki o obci|alno[ci do 1A. zadane funkcje. Konstruktor mógBby rozumowa mo|e pro[ciej byBoby zastosowa bezwBadno[cio- Zapomnieli, |e nadmiernie obci|one styki bd nastpujco: je[li chc wzbogaci auto w taki eg- wy czujnik ruchu lub wstrzsów i liczy czas od si szybko zu|ywa (wypala). zotyczny system antynapadowy, to tym bardziej chwili ruszenia pojazdu (pojawienia si pierwszych Wielki plus mog sobie postawi ci wszyscy u- powinienem je wyposa|y w systemy zapobie- wstrzsów). czestnicy, którzy zaproponowali wykorzystanie gajce kradzie|y (co jest zdecydowanie bardziej Dwóch kolegów proponuje zlicza impulsy z styków biernych przekaznika  w stanie spoczyn- prawdopodobne). Je[li bd miaB w aucie alarm, cewki wysokiego napicia  zabezpieczenie za- ku i czuwania przekaznik nie dziaBa, a wBczajc klasyczny immobilizer i jeszcze urzdzenie antyna- dziaBaBoby po zliczeniu jakiej[ du|ej liczby obrotów. si, biernymi stykami przerywa obwód pompy pa- padowe, to wchodzc do samochodu bd wyko- Jeden kolegów wpadB na pomysB, by zamiast liwa czy zapBonu. WBa[nie tak dziaBa ukBad z rysun- nywaB szereg  czarów , by to wszystko po- mierzy upByw czasu, zrobic nieskomplikowany u- ku 2. Znacznie mniej bezpieczne i bardziej zawo- wyBcza. Czy chciaBbym mie w swoim samo- kBad, który wyBczaBby silnik, gdy ten bdzie miaB dne jest rozwizanie, w którym w czasie normal- chodzie ukBad, który prawdopodobnie nigdy nie o- wysokie obroty. Idea dobra, a do jej realizacji wca- nej jazdy przekaznik caBy czas dziaBa, a puszcza po ka|e si potrzebny, a który przy ka|dym otwarciu le nie trzeba mierzy czstotliwo[ci impulsów z wBczeniu si systemu antynapadowego. drzwi wymagaBby mojej interwencji, by go wy- cewki zapBonowej  wystarczy zbudowa czujnik Dwie czy trzy osoby zaproponowaBy system Bczy? Je[li wymagaBoby to jakiej[ skomplikowa- naci[nicia pedaBu gazu. bez |adnego przekaznika, a tylko z przepBywowym nej interwencji przy ka|dym wsiadaniu do pojazdu Najpro[ciej jednak zrealizowa ukBad, który za- elektrozaworem umieszczonym w obwodzie rurki i uruchamianiu silnika, po prostu po jakim[ czasie czyna odlicza czas, ale dopiero wtedy, gdy drzwi podajcej paliwo ze zbiornika do silnika. W najpro- bym si tym znudziB i zdemontowaB ukBad. zostan zamknite, a silnik uruchomiony. stszej wersji do ukBadu z rysunku 1 nale|y tylko do- Ostatecznie pomysB jest nastpujcy: przy ka|- Dwie osoby zaproponowaBy jeszcze inny spo- da stosowny elektrozawór. dorazowym wsiadaniu do samochodu urzdzenie sób. UkBad czasowy (tym razem byBby to genera- W przypadku odcinania paliwa nale|y si liczy dziaBa podobnie jak klasyczny immobilizer, nie poz- tor o dBugim okresie) nie unieruchomiBby silnika na z faktem, |e nawet po zamkniciu zaworu silnik je- walajc na kradzie| samochodu. A wic po ka|do- staBe, tylko pozwoliB go na krótko zapali, a potem szcze bdzie jeszcze jaki[ czas pracowaB, zanim razowym otwarciu drzwi zaczyna miga czerwona zgasiB, potem znów pozwoliB zapali, itd. zu|yje benzyn z gaznika i przewodów. lampka (symulator alarmu). Silnik daje si urucho- mi. Zci[lej biorc, urzdzenie pozwala wBczy sil- Rys. 5 Schemat dwufunkcyjnego immobilizera R y s . 5 S c h e m a t d w u f u n k c y j n e g o i m m o b i l i z e r a 28 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 SzkoBa konstruktorów S z k o B a k o n s t r u k t o r ó w Urzdzenie ma kilka obwodów wyj[cio- wych. Dwa niezale|ne obwody przeBczne przekaznika REL1 umo|liwi ingerencj w obwód wskaznika paliwa i kontrolki rezerwy, niezale|nie, czy trzeba bdzie co[ zwiera czy rozwiera. Przekaznik REL2 wyBczy silnik po upBywie 30 sekund albo 4 minut. Jego bierne styki mog by wBczone na przykBad w obwód pompy paliwa albo w obwód zapBonu. Przekaznik REL3 mo|e by u|yty do realizacji czterokrotnego, krótkiego  krztuszenia silnika (przez chwilowe odci- nania zapBonu) w przypadku, gdyby REL2 od- cinaB zasilanie pompy paliwa. W wielu przypadkach REL3 nie bdzie po- trzebny, bo wlutowanie rezystora RK pozwo- li zrealizowa zarówno krztuszenie, jak i trwaBe wyBczanie zapBonu z pomoc REL2. Jednak jak bardzo sBusznie ostrzegB jeden z Czytelników, nie wolno odcina zapBonu w samochodach z katalizatorem. Je[li nie spa- lona benzyna przejdzie do ukBadu wydecho- wego uszkodzi katalizator lub sond lambda. Ostatecznie o sposobie wykorzystania przekazników REL1 i REL2 zadecyduje ro- dzaj silnika: benzynowy czy diesel, gazniko- wy czy z wtryskiem, z katalizatorem czy bez. UkBad pokazany na rysunku 5 jest zasilany przez caBy czas napiciem z akumulatora. Ka|dorazowe otwarcie drzwi ustawia przerzutnik RS z bramkami U1A, U1B. W punkcie B pojawia si stan wysoki, a po za- mkniciu drzwi stan niski pojawia si na Rys. 6 Przebiegi w ukBadzie z rysunku 5 R y s . 6 P r z e b i e g i w u k B a d z i e z r y s u n k u 5 trwaBe w punkcie C, umo|liwiajc prac li- nik na 15 sekund, w cigu nastpnych 15 sekund utwierdziBby tak|e ewentualnego nocnego wBa- cznika U2. O tym, czy licznik U2 zacznie zlicza za- silnik jeszcze pracuje, ale czterokrotnie krótko mywacza w prze[wiadczeniu, |e to atrapa i w sa- decyduje ostatecznie stan wej[cia S. Je[li kluczyk  krztusi si , by po tych 30 sekundach zgasn na mochodzie nie ma |adnych dodatkowych niespo- jest przekrcony (silnik pracuje), to w punkcie S dobre. Przez caBy ten czas, od chwili przekrcenia dzianek. wystpuje stan wysoki, a na wej[ciu MR kostki kluczyka w stacyjce i uruchomieniu silnika wskaz- W ukBadzie nie przewidziaBem |adnych obwo- U3  stan niski, umo|liwiajcy jej prac. nik paliwa pokazuje zero i [wieci kontrolka rezer- dów alarmowych wBczajcych klakson, [wiatBa. Gdy po zamkniciu drzwi silnik nie jest wBczo- wy. Informuj zBodzieja, |e bak jest pusty. W takiej Celem jest jedynie przekonanie zBodzieja lub napa- ny, nie pracuje U3 i licznik U2 nie zlicza. Z kolei sytuacji zga[nicie silnika po 30 sekundach nie po- stnika, |e wszystko jest w porzdku, tylko po pro- gdyby w czasie napadu silnik pracowaB caBy czas, winno go zdziwi. stu zabrakBo paliwa. to ukBad U3 te| bdzie pracowaB, ale licznik U2 za- Te 15 sekund normalnej pracy silnika i nastpne NiepeBny schemat ideowy takiego wynalazku cznie zlicza dopiero w chwili zamknicia drzwi. 15 z zauwa|alnym  krztuszeniem nie pozwoli na mo|na zobaczy na rysunku 5. Przebiegi w gBó- Czstotliwo[ impulsów na wyj[ciu Q kostki odjechanie zbyt daleko, a informacja o braku pali- wnych punktach ukBadu mo|na zobaczy na ry- U3 zale|y od stanu wej[cia programujcego B. wa powinna raczej skBoni do porzucenia samo- sunku 6. Urzdzenie ma cztery wej[cia. Gdy na obu wej[ciach A, B jest stan niski, we- chodu, ni| do prób poszukiwania prawdziwych Wej[cie A doBczone do lampki o[wietlenia ka- wntrzny dzielnik dzieli czstotliwo[ oscylatora przyczyn. biny uruchamia immobilizer przy ka|dorazowym przez 8192. Je[li na wej[ciu B jest stan wysoki Tak urzdzenie ma dziaBa w trybie  zwykBego otwarciu drzwi. (przy A=L), stopieD podziaBu wynosi 1024. W ten immobilizera. Tryb  antynapadowy byBby wBcza- Na drugie wej[cie oznaczone S podawane jest sposób przerzutnik U1C, U1D decyduje o czstot- ny jakim[ (widocznym lub niewidocznym) Batwo napicie ze stacyjki. Pojawienie si tego napicia liwo[ci impulsów podawanych na licznik U2. W dostpnym przyciskiem. W trybie  antyna- (po przekrceniu kluczyka) jest traktowane jako u- trybie  antynapadowym czstotliwo[ jest 8- paowym objawy byBoby identyczne, ró|ne byByby ruchomienie silnika i zapocztkowuje odliczanie krotnie mniejsza ni| w trybie  zwykBego immobi- tylko czasy ich wystpienia. Otwarcie drzwi czasu. Na okoliczno[ uprowadzenia samochodu lizera (30 sekund x 8 = 4 minuty). Gdyby czasy wBczyBoby miganie diody LED, a po uruchomieniu w wBczonym silnikiem (napad na drodze) przewi- miaBy si ró|ni 4-krotnie mo|na wykorzysta silnika wskaznik i lampka rezerwy wskazywaByby dziaBem dodatkowy obwód umo|liwiajcy odlicza- stopnie podziaBu 256 (A=H, B=L) i 1024 (A=L, na brak paliwa. Tak jak poprzednio silnik daBby si nie czasu tylko wtedy, gdy jednocze[nie silnik jest B=H). uruchomi, ale nie na 15 sekund, tylko na 2 minu- wBczony, a drzwi s zamknite (zobacz przebieg Gdy licznik U2 zliczy odpowiedni ilo[ impul- ty. W cigu nastpnych 2 minut silnik czterokrot- C na rysunku 6). sów, na wyj[ciu QN pojawi si stan wysoki, który nie, krótko, ale w zauwa|alny sposób  krztusiBby Zwarcie do masy wej[cia N przeBcza ukBad w przez diod D1 zablokuje prac oscylatora U3 oraz si , by po 4 minutach ostatecznie zgasn. tryb  antynapadowy . Przycisk N(apad) powinien wBczy przekaznik REL2, odcinajcy zapBon lub za- W obu tych trybach miganie czerwonej kontrol- by Batwo dostpny i nie budzcy podejrzeD, by silanie pompy paliwa. ki LED i informacja o braku paliwa (kontrolka rezer- mo|na go byBo uruchomi nawet w ostatniej chwi- Czterokrotne  krztuszenie realizuje blok z wy) powinny wystarczy wBa[cicielowi, by nie za- li, w obecno[ci napastników. bramkami U4A, U4B i U5. Na wyj[ciu bramki U4A pomniaB wyBczy immobilizera. Zwarcie do masy wej[cia W w ka|dym przy- (punkt F) w drugiej fazie cyklu pracy pojawi si Na wszelki wypadek mo|na doda zwykBy, kiep- padku wyBcza immobilizer i umo|liwia normaln cztery impulsy ujemne. Nie mog by wykorzysta- sko ukryty wyBcznik tej migajcej diody LED - byB- jazd. PolegaBoby to albo na wykonaniu kilku czyn- ne wprost do wyBczania przekaznika, bowiem ich by potrzebny tylko na wypadek, gdyby w czasie no[ci (np. zacignicie i puszczenie hamulca dBugo[ w dwóch trybach pracy bdzie inna. DBu- napadu przestpca dopytywaB si, co to za mi- rcznego, no|nego, wBczenie radia, wentylatora go[ przerwy na jedno  krztuszenie trzeba bdzie gajca lampka. Wtedy mo|na go poinformowa, nawiewu, itp.), albo naci[niciu jakiego[ ukrytego dobra do konkretnego silnika, by nie zgasB on caB- |e to zwykBa atrapa, wBczana przeBcznikiem. Taki przycisku, czy u|yciu pilota radiowego lub na pod- kowicie, ale by daBo si odczu, |e co[ jest nie tak. Batwy do znalezienia wyBcznik gaszcy diod LED czerwieD  porównaj rysunek 1. Umo|liwi to ukBad U5. Proponuj tu kostk 4541, ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 29 SzkoBa konstruktorów S z k o B a k o n s t r u k t o r ó w biegaj przed przekroczeniem dopuszczalnego na- picia zasilania ukBadów scalonych CMOS (18V). Poniewa| w czasie rozruchu ukBad byBby zasila- ny z kondensatora, a podczas normalnej pracy z a- kumulatora przez rezystor szeregowy 150&!, ukBad nie mo|e pobiera du|ego prdu. Przekazniki nie powinny by zasilane z tego kondensatora, a dla dodatkowego zmniejszenia poboru prdu, tranzy- story sterujce przekaznikami powinny by typu MOSFET N, a nie zwykBe npn. Przy praktycznej realizacji ukBadu nale|aBoby si te| zastanowi nad celowo[ci zastosowania re- zerwowego zasilania w postaci maBego akumula- Rys. 7 Zmodyfikowane obwody zasilania Rys. 8 UkBad reagujcy na otwarcie drzwi kierowcy R y s . 7 Z m o d y f i k o w a n e o b w o d y z a s i l a n i a R y s . 8 U k B a d r e a g u j  c y n a o t w a r c i e d r z w i k i e r o w c y torka 12V. poniewa| wymagany czas mo|e siga 1 sekun- dodatkowego przycisku W, który sBu|yBby do Oczywi[cie ukBad tego typu oprócz dopracowa- dy. Teoretycznie taki impuls mógBby by wytwo- wprowadzenia urzdzenia w tryb  normalnego nia szczegóBów wymagaBby przeprowadzenia li- rzony przez obwód RECE, ale wymagaBoby zasto- immobilizera. Je[li samochód ma centralny za- cznych prób i testów, by speBniaB wszystkie wyma- sowania albo niestabilnego kondensatora elektro- mek, funkcja  zwykBego immobilizera mogBaby gania u|ytkownika. litycznego, albo kondensatora staBego i rezystora o by wBczana przy blokowaniu drzwi. Komplikuje du|ej warto[ci. to troch spraw i powoduje wspóBzale|no[ Dodatkowe wskazówki Cztery impulsy z wyj[cia kostki U2 s doprowa- dwóch obwodów, które raczej nie powinny mie Na koniec zacytuj jeszcze kilka fragmentów li- dzone do przekaznika REL3, odBczajcego ze sob zwizku. Ostatecznie ka|dy musiaBby stów pochodzcych od bardziej do[wiadczonych pomp wtryskow lub zapBon. Gdy te funkcje ma przeanalizowa, która wersja mu bardziej odpo- praktyków. A r t u r S t r z e | e k peBni przekaznik REL2, nie trzeba stosowa wiada. Artur Strze|ek, pracujcy w bran|y samochodo- REL3, tylko wlutowa rezystor RK. Mo|na te| znacznie upro[ci ukBad decydujc wej 11 lat (obecnie jako kierownik autoryzowane- Kto chciaBby zmodyfikowa sekwencj si na jeden czas opóznienia, na przykBad kompro- go punktu serwisowego) dzieli si nastpujcymi  krztuszenia silnika i wyBczania, mo|e wykorzy- misowo 1...2 minuty. Taki prostszy ukBad to w za- uwagami: (...) Z analiz przyczyn wezwania pomocy sta inne wyj[cia licznika U2. PrzykBadowo skorzy- sadzie powrót do koncepcji z rysunku 2. Immobili- assistance wynika, |e najczstszym powodem stanie z wyj[  wy|szych ni| QN pozwoliBoby po zer wBczany byBby zawsze wskutek otwarcia niemo|liwo[ci uruchomienia auta na gwarancji (...) pewnym czasie znów wBczy silnik, który potem drzwi, zarówno przez nocnego zBodzieja (który jest wBa[nie awaria ukBadu zabezpieczajcego znów by zgasB, itd. przez ten czas nie odjedzie zbyt daleko), jak i przez przed kradzie|, a trzeba pamita, |e s to ukBady Jak wspomniaBem, w czasie jazdy ukBad elektro- napastnika terroryst, który z kolei w cigu tej mi- projektowane i produkowane przez firmy za- niczny immobilizera jest pod napiciem, wic teo- nuty...dwóch zd|y si oddali poza zasig wzro- jmujce si tylko tym, posiadajce laboratoria, w retycznie nie mo|na wykluczy, |e co[ si w nim ku, co umo|liwi wBa[cicielowi zaalarmowanie Poli- których ukBady poddawane s testom przed wpro- zepsuje, spowoduje zadziaBanie przekaznika REL2 cji. Aby ukBad reagowaB tylko na otwarcie drzwi kie- wadzeniem na rynek. UkBad pracujcy w samo- i przy wyjtkowo niesprzyjajcym zbiegu okoli- rowcy, mo|na zastosowa ukBad wedBug rysunku chodzie musi by odporny na warunki pracy i ró|- czno[ci (na skrzy|owaniu, podczas skrtu w lewo) 8. nego rodzaju zakBócenia (...) doprowadzi do tragedii. Poza tym ka|de otwarcie UkBad z rysunku 5 nie byB przeze mnie wykona- Ze wzgldu na bezpieczeDstwo, ukBad musi by drzwi rozpoczyna prac ukBadu, tak|e podczas jaz- ny i testowany  jest to tylko  papierowy przy- odblokowywany jednorazowo, zanim samochód dy (drzwi otwierane podczas jazdy, bo na przykBad kBad, który stanowi wypadkow nadesBanych po- ruszy. W |adnym wypadku nie mo|e to by u- przyciBy poB pBaszcza lub pas bezpieczeDstwa). mysBów i mo|e zawiera jakie[ bBdy czy niedo- rzdzenie typu czuwak  prosz sobie wyobrazi Co prawda natychmiast wBczy si migajca dioda róbki. Osobi[cie je[li ju| bym co[ takiego robiB, to konieczno[ szukania ukrytego wyBcznika w trak- LED i lampka rezerwy, i przez dBugie 15 sekund raczej w prostszej wersji, zgodnie z zasad, by u- cie wyprzedania w nocy, gdy wida nadje|d|ajce wBa[ciciel ma czas, by wyBczy system. Taka e- praszcza wszystko, co tylko da si upro[ci. z przeciwka samochody. wentualno[ wskazuje, |e sposób wyBczania mu- Zreszt ukBad z rysunku 5 wymaga dopracowania. Urzdzenie powinno zaBcza si automaty- si by mdrze przemy[lany, by mo|na to bez kBo- Jedn z przyczyn wadliwego dziaBania mog by cznie  najlepiej po otwarciu drzwi kierowcy (...) potu zrobi tak|e w czasie jazdy samochodu. zakBócenia w czasie rozruchu silnika. Jak wiado- UkBad musi by wBczony w sposób bezpieczny Takie przypadki wskazuj, |e nie ma rozwizania mo, uruchomienie rozrusznika powoduje prze- dla samochodu, a wic przez odpowiedni bezpie- idealnego. Mo|na bowiem na przykBad wykorzy- pByw ogromnego prdu i znaczny spadek napicia cznik. Nie mo|e odcina zapBonu gdy samochód sta prosty i niezawodny sposób wg rysunku 1 z akumulatora, poni|ej 10V, a nawet do poBowy pier- ma katalizator. Przewody powinny mie dodat- przekaznikiem bistabilnym. Ten przekaznik nie byB- wotnego napicia akumulatora. Tymczasem w u- kow izolacj (...) radz zastosowa jakie[ proste by jednak wstawiony w miejsce U1A, U1B, tylko kBadzie wystpuj kondensatory. Niektóre z nich obej[cie w dobrze ukrytym miejscu, znanym u|yt- podawaBby zasilanie na ukBad elektroniczny immo- w spoczynku s naBadowane. Przy chwilowym ra- kownikowi, bo awarie immobilizerów zwykle zda- bilizera. dykalnym obni|eniu napicia zasilania w czasie rzaj si w [rodku lasu, poza zasigiem telefonu Oczywi[cie nic za darmo. OdBczanie zasilania rozruchu kondensatory te znacznie si rozBaduj, komórkowego  nie wspominajc o braku budki ukBadu na czas jazdy coraz bardziej oddalaBoby nas co po powrocie napicia do nominalnej warto[ci telefonicznej. (...) L e c h L e [ n i e w s k i od pierwotnej koncepcji, poniewa| do zadziaBania mo|e spowodowa bBdne dziaBanie ukBadu. Z kolei Lech Le[niewski pisze: (...) zainstalowa- ukBadu antynapadowego konieczne byBoby rczne Z obwodami zasilania wi|e si jeszcze inny Bem sterowny pilotem radiowym wyBcznik steru- wBczenie. Ponadto trzeba zastosowa [rodki, po- wymóg. UkBad elektroniczny nie mo|e ulec uszko- jcy dodatkowym przekaznikiem o stykach 40A. wodujce jednoznaczne ustawienie stanu immo- dzeniu przy zwikszeniu napicia zasilania do 25V, Trzymany w rku pilot pozwala mi wyBczy zasila- bilizera, [ci[lej jego  uzbrojenie po wBczeniu za- oraz przy krótkotrwaBych zakBóceniach powo- nie instalacji samochodu z odlegBo[ci do 100m o- silania. W praktyce chodzi o to, które kondensato- dujcych chwilowe podniesienie si napicia zasi- raz wBczy niezale|nie zasilany alarm. Zbudowa- ry przeciwzakBóceniowe wspóBpracujce z wej- lania do 40V. Bem te| ukBad na przemian wBczajcy i wyBcza- [ciami A, W, N bd doBczone do plusa zasilania, PrzykBadowe rozwizanie tych problemów po- jcy bdz ukBad zapBonowy, bdz zawór paliwa za- a które do masy. Po podaniu zasilania urzdzenie kazane jest na rysunku 7. UkBady scalone i zwiza- montowany oryginalnie w pompie wtryskowej powinno ustawi si na funkcj antynapadow (4 ne z nimi obwody zasilane byByby napiciem VDD diesla. minuty zwBoki), a przej[cie do  zwykBego immo- z kondensatora o wielkiej pojemno[ci, wystar- ZbudowaBem te| w oparciu o tyrystor ukBadzik bilizera (30 sekund zwBoki) nastpowaBoby po czajcej do utrzymania go powy|ej 10V w czasie odcinajcy zasilanie zapBonu lub dopBywu paliwa. zwarciu do masy punktu W, który teraz sBu|yBby rozruchu. Dioda zapobiega  cofaniu prdu w tym (...) wszystko zamontowane w przedziale silniko- tylko do takiego celu (konieczne jest przerwanie czasie, a dodatkowo zabezpiecza przed uszkodze- wym samochodu. Oczywi[cie mo|na to wszy- poBczenia w punkcie oznaczonym X). Taka konfi- niem w przypadku zamiany biegunów zasilania. stko rozgryz, ale prosz mi wierzy, zajmuje to guracja powodowaBaby pewne utrudnienie obsBu- Rezystor 150&! i dioda Zenera 16...18V 1W zapo- sporo czasu. (...) gi  uruchamianie przy wychodzeniu z samochodu 30 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 SzkoBa konstruktorów S z k o B a k o n s t r u k t o r ó w Kto[ powie: magnesik, muskanie nim w odpo- wiednim miejscu to kBopotliwe. Po pierwsze  po Punktacja pewnym czasie to rutyna, jak wBo|enie kluczyka do stacyjki, a po drugie zabezpieczenie samocho- SzkoBy Konstruktorów du warte jest tego. (...) M i r o s Bardzo ciekawy i obszerny list nadesBaB Miros- Marcin Wizania - 11 Baw Drzewosz, który na co dzieD zajmuje si alar- Tomasz Sapletta - 8 B a w D r z e w o s z mami. Bdc zdeklarowanym zwolennikiem roz- Marek Grzeszyk - 6 wizaD mo|liwie prostych szeroko omówiB (i wy- Bartosz Ni|nik - 6 [miaB) niektóre sposoby zabezpieczania pojazdu Mariusz Nowak - 6 przed kradzie|. Cho zaproponowane przez nie- Marcin PrzybyBa - 6 go sposoby nie speBniaj warunków zadania (za- Tomasz GacoD i PaweB Kuchta - 6 projektowanie ukBadu antynapadowego), jednak Roland Belka - 4 Fot. 2 UkBad Marcina Wizania F o t . 2 U k B a d M a r c i n a W i  z a n i a podane wnioski i do[wiadczenia s jak najbardziej CzesBaw Szutowicz - 4 sBuszne. Przede wszystkim zwraca on uwag, |e Norbert Jaroszewicz - 3 zabezpieczenie nie powinno by zwizane z klu- JarosBaw Kempa - 3 czykami samochodu, bo zBodziej czy bandyta nie Filip Rus - 3 bdzie BamaB |adnego kodu o miliardach kombina- JarosBaw Skotnicki - 3 cji, tylko... zabierze kluczyki (tak|e te  elektro- BogusBaw Stojak - 3 niczne ). Wskazuje na wtpliw przydatno[ prak- JarosBaw Tarnawa - 3 tyczn  ukrytego wyBcznika , proponujc za- Marcin BaraDski - 2 miast tego naci[nicie kilku przycisków (hamulce, JarosBaw Chudoba - 2 przeBczniki na desce rozdzielczej. Przestrzega Dariusz Minior - 2 przed instalowaniem skomplikowanych urzdzeD Kosma Moczek - 2 elektronicznych wBasnej konstrukcji, które nie zo- Mariusz Ratyna - 2 staBy starannie przetestowane w najtrudniejszych Artur GoBbiewski - 1 warunkach pracy. Zamiast nich proponuje sposo- Barbara Ja[kowska - 1 Fot. 3 Model Bartosza Ni|nika F o t . 3 M o d e l B a r t o s z a N i | n i k a by mo|liwie proste, na przykBad wykorzystanie Dariusz Knull - 1 przekazników bistabilnych peBnicych funkcje ele- Sebastian MaleDczuk - 1 mentów pamitajcych. Leszek Pietrukaniec - 1 Tomasz Walczak - 1 Podsumowanie OtrzymaBem te| cztery dziaBajce modele. Marcin PrzybyBa z Siemianowic jest autorem M a r c i n P r z y b y B a modelu pokazanego na fotografii 1. Autorem Co tu nie gra? ukBadu pokazanego na fotografii 2 jest najbar- M a r c i n W i  dziej aktywny uczestnik SzkoBy  Marcin Wi- Oto kolejne zadanie dla pocztku- zania. Bartosz Ni|nik wykonaB model zapre- z a n i a B a r t o s z N i | n i k jcych konstruktorów. T o m a s z G a c o D i zentowany na fotografii 3. Tomasz GacoD i Na rysunku pokazano fragment u- PaweB Kuchta s wykonawcami urzdzenia P a w e B K u c h t a kBadu immobilizera, a konkretnie pokazanego na fotografii 4. przerzutnik RS zrealizowany z W ukBadach modelowych pokazanych na dwóch bramek NOR. UkBad z ja- fotografiach wymienieni koledzy zrealizowali Fot. 4 UkBad Tomasza Gaconia i PawBa Kuchty F o t . 4 U k B a d T o m a s z a G a c o n i a i P a w B a K u c h t y kich[ powodów jest nieprawidBowy. wiele spo[ród podanych wcze[niej zaleceD. k r ó t k i e w y j a [ n i e n i e , Czekam na krótkie wyja[nienie, Cho powinni dopracowa pewne szczegóBy, d l a c z e g o p r z e d s t a w i o n y u k B a d l u b przydzielam wszystkim po 6 punktów (na 10 wistych wzgldów |adnych autorskich schema- dlaczego przedstawiony ukBad lub M a r e k mo|liwych). 6 punktów otrzymuje te| Marek tów i szczegóBów nie podaj. jego fragment jest bBdny. Mile wi- j e g o f r a g m e n t j e s t b B  d n y Grzeszyk, który wykonaB i u|ytkuje podobny Na koniec chciaBbym kolejno wymieni u- G r z e s z y k dziane s te| propozycje poprawy ukBad. czestników, którzy zaproponowali najciekaw- bBdu, by ukBad speBniaB zaBo|on J a r o s B a w K e m p a , N o r Koledzy ci podziel midzy siebie gBówn sze rozwizania. S to: JarosBaw Kempa, Nor- funkcj. b e r t J a r o s z e w i c z , B o g u s B a w S t o j a k , M a r c i n pul nagród. bert Jaroszewicz, BogusBaw Stojak, Marcin L e c h L e [ n i e w s k i , A r t u r B a r a D s k i , M a r i u s z R a t y n a , D a r i u s z M i n i o r , L e Upominki otrzymuj: Lech Le[niewski, Artur BaraDski, Mariusz Ratyna, Dariusz Minior, Le- Strze|ek, MirosBaw Drzewosz, CzesBaw Szuto- szek Pietrukaniec, Artur GoBbiewski, Dariusz S t r z e | e k , M i r o s B a w D r z e w o s z , C z e s B a w S z u t o s z e k P i e t r u k a n i e c , A r t u r G o B  b i e w s k i , D a r i u s z wicz, Roland Belka, Tomasz Sapletta, Filip Rus, Knull, Barbara Ja[kowska i Tomasz Walczak. w i c z , R o l a n d B e l k a , T o m a s z S a p l e t t a , F i l i p R u s , K n u l l , B a r b a r a J a [ k o w s k a i T o m a s z W a l c z a k . JarosBaw Tarnawa i JarosBaw Skotnicki. Z oczy- Gratuluj wszystkim, którzy wzili udziaB w J a r o s B a w T a r n a w a i J a r o s B a w S k o t n i c k i rozwizaniu tego zadania. Jestem bardzo za- dowolony z poziomu prac. Wikszo[ z nich da si zrealizowa - bd dziaBa, cho niektó- re s niepotrzebnie skomplikowane. Przy roz- dzielaniu punktów braBem pod uwag, na ile jest to wBasny pomysB, a na ile podzielenie si zdobyt wiedz. W kilku przypadkach doda- Bem po dwa dodatkowe punkty za wyjtkowo oryginalny, cho mo|e niezbyt praktyczny po- Odpowiedzi nadsyBajcie do poBo- mysB. wy marca 1999. Na kopertach lub Tyle odno[nie zadania 32. Jak zwykle po- kartkach pocztowych dopiszcie zdrawiam wszystkich uczestników i sympaty- gdzie[ z boku:  SzkoBa 36 lub ków SzkoBy. Zachcam do udziaBu w kolej-  Szko36 . Osoby, które nade[l nych zadaniach oraz przysyBania propozycji za- prawidBowe odpowiedzi, wezm u- daD. dziaB w losowaniu nagród, którymi bd drobne kity AVT. Wasz Instruktor W a s z I n s t r u k t o r Piotr Górecki P i o t r G ó r e c k i Fot. 1 Model Marcina PrzybyBy F o t . 1 M o d e l M a r c i n a P r z y b y B y ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/99 31

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1999 11 Szkoła konstruktorówid599
1998 02 Szkoła konstruktorów
2002 02 Szkoła konstruktorów
1999 04 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 09 Szkoła konstruktorów
2003 02 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 09 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 04 Szkoła konstruktorówid595
2001 02 Szkoła konstruktorów klasa II
2007 02 Szkoła konstruktorów
1999 11 Szkoła konstruktorów klasa II
2002 02 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 01 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 08 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 10 Szkoła konstruktorów klasa II
1999 07 Szkoła konstruktorów
2001 02 Szkoła konstruktorów
1999 12 Szkoła konstruktorów klasa II

więcej podobnych podstron