Szkoła konstruktorów
S
z
k
o
ł
a
k
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Rozwiązanie zadania powinno zawie-
rać schemat elektryczny i zwięzły opis
działania. Model i schematy montażo- Zadanie 24
Zadanie 24
we nie są wymagane. Przysłanie dzia-
łającego modelu lub jego fotografii
zwiększa szansę na nagrodę.
Ponieważ rozwiązania nadsyłają czy-
telnicy o różnym stopniu zaawanso-
wania, mile widziane jest podanie
swego wieku.
Ewentualne listy do redakcji czy spo-
strzeżenia do erraty powinny być
Sygnalizator
Sygnalizator
umieszczone na oddzielnych kart-
kach, również opatrzonych nazwis-
obniżenia
obniżenia
kiem i pełnym adresem.
Czas nadsyłania prac wynosi 45 dni
od ukazania się numeru (w przypad-
temperatury
temperatury
ku prenumeratorów  od otrzymania
pisma pocztą).
Temat tego zadania nierozłącznie wiąże się Właśnie nonszalancja licznych uczestników Uważam, że tym razem zadanie nie jest
z zimą. Wyobraz
sobie, że jesteś właścicielem Szkoły w szafowaniu prądem z baterii spowo- wcale trudne.
piwnicy, garażu lub komórki. Pomieszczenie dowała, że zdecydowałem się na przedstawie- Gorąco zachęcam do przeprowadzenia prób.
nie jest ogrzewane. Znajdują się w nim przed- nie niniejszego zadania, którego głównym za- Nie ukrywam, że spodziewam się także prak-
mioty, które nie powinny przemarznąć (np. za- daniem jest wyczulenie wszystkich przyszłych tycznych rozwiązań. Jestem przekonany, że
pas jarzyn na zimę). i obecnych konstruktorów na problem zaproponujecie układy zużywające naprawdę
Nie można dopuścić do spadku temperatury oszczędności prądu. mało prądu.
w pomieszczeniu poniżej zera. Jak widzicie, tym razem głównym kryterium Dodatkowo możecie zarobić sporo punktów,
Ponieważ do pomieszczenia nie są dopro- przy ocenie prac będzie zmniejszenie poboru jeśli zaproponujecie praktycznie sprawdzone
wadzone przewody sieci energetycznej, nie prądu. układy generatorów potrzebujących jak naj-
można zastosować prostego sposobu polega- Zadanie może wydawać się trudne, bo nie mniej prądu. Nie lekceważcie tego wątku  ge-
jącego na wstawieniu tam grzejnika elektrycz- wszyscy uczestnicy potrafią zaprojektować su- nerator impulsów, pobierający w spoczynku
nego z termostatem włączającym się przy peroszczędny układ, pobierający w spoczynku pomijalnie mały prąd, to bardzo cenny blok do
spadku temperatury do zera. prąd rzędu kilku, czy kilkunastu mikroampe- budowy różnych współczesnych układów
Należy zaprojektować sygnalizator, który in- rów. Wcale nie trzeba projektować układu po- elektronicznych.
formowałby domowników o groz
bie przemar- miaru temperatury od podstaw. Można wyko- Jak wspomniałem, praktyczna przydatność
znięcia. rzystać gotowy układ z literatury. sygnalizatora w opisanym zastosowaniu jest
Sygnalizator taki musi być zasilany z baterii. Trzeba tylko ruszyć głową, a wtedy okaże co najmniej wątpliwa, ale nie lekceważcie tego
I to jest główna trudność zadania: sygnaliza- się, że problem wcale nie jest tak skompliko- tematu, bo jest to znakomita okazja zdobycia
tor musi skutecznie poinformować domowni- wany, jak się wydaje na pierwszy rzut oka. cennego doświadczenia.
ków o zagrożeniu, ale w stanie czuwania powi- Przede wszystkim należy zauważyć, że tem- Do stanięcia w szranki zachęcam także bar-
nien pobierać jak najmniej prądu. peratura w pomieszczeniu zmienia się bardzo dziej zaawansowanych i doświadczonych kon-
Zadanie jest może trochę sztuczne, bo na- wolno i układ wcale nie musi pracować w spo- struktorów  tu może rozegrać się ciekawa ry-
wet jeśli w pomieszczeniu nie jest dostępna sób ciągły... Więcej podpowiedzieć nie mogę. walizacja o każdy mikroamper prądu.
energia elektryczna z sieci, skuteczniejszym Należy więc rozważyć dwie drogi: Nie zapomnijcie podać swojego wieku, bym
rozwiązaniem byłoby zapewne prowizoryczne  albo minimalizować pobór prądu przez sto- mógł sprawiedliwie ocenić nadesłane rozwią-
łącze sieci 220V, pozwalające wykorzystać sowanie oszczędnych elementów (zwłasz- zania.
grzejnik elektryczny z termostatem. cza układów scalonych)
Tym razem nie chodzi mi jednak o praktycz-  albo zastosować sposób zmniejszający Nagrodami dla zwycięzców będą zestawy
ną przydatność, ale o zwrócenie uwagi na po- średni pobór prądu. układów CMOS, które znakomicie nadają się
bór prądu przez urządzenia zasilane z baterii. A oto oficjalny temat zadania: do budowy superoszczędnych urządzeń elek-
W rozwiązaniach, nadsyłanych na wcześniej- tronicznych.
sze wydania naszego stałego konkursu zdecy- Nagrody ufundowała firma AVT.
Zaprojektować układ sygnalizatora
dowana większość uczestników zupełnie nie
obniżenia temperatury, który w spo-
zwracała uwagi na pobór prądu. Niektórzy pro-
czynku pobierałby jak najmniej prądu.
ponowali urządzenia przeznaczone do ciągłej
pracy, które miałyby pobierać z małej 9-wolto-
wej bateryjki typu 6F22 prąd rzędu kilkudzie-
sięciu miliamperów. Takie rozwiązanie zrujno-
Rozwiązanie zadania nr 21
wałoby finansowo właściciela, bo musiałby
wymieniać (zwykłą, nie alkaliczną) baterię przy-
najmniej dwa razy dziennie! Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, w związku ze zmianą terminu nadsyłania prac, rozwiąza-
Tymczasem przy odrobinie zastanowienia nie zadania 21, ogłoszonego w 11 numerze EdW z 1997 roku zostanie zamieszczone za miesiąc.
można zaprojektować układ pełniący identyczne Nie zdziwcie się też, że od przyszłego numeru zmieni się logo Szkoły Konstruktorów.
funkcje, który w spoczynku zupełnie nie pobie- Pozdrawiam wszystkich uczestników i sympatyków Szkoły.
W
a
s
z
I
n
s
t
r
u
k
t
o
r
rałby prądu, lub pobierałby prąd o natężeniu ja- Wasz Instruktor
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
kiś tam drobnych pojedynczych mikroamperów. Piotr Górecki
18 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98
Pierwsze kroki
P
i
e
r
w
s
z
e
k
r
o
k
i
część 2
Tranzystory
dla początkujących
Przed miesiącem przygotowaliśmy so- czy zasilacz, to różne odmiany z
ródeł na- nek przepływu prądu (cały czas rozma-
lidny grunt pod zrozumienie działania pięciowych tyle, że nie są to z
ródła dos- wiamy o obwodach prądu stałego, a nie
tranzystora. Dziś poznasz kilka ważnych konałe. zmiennego).
z

r
ó
d
ł
o
n
a
zagadnień i wreszcie wykrzykniesz: W każdym razie określenie z
ródło na- Teraz może zbuntujesz się i powiesz,
p
i
ę
c
i
o
w
e
 Tranzystor? Ależ to takie proste! . Za- pięciowe wskazuje na coś, co samo że w żadnym sklepie nie można kupić
nim to nastąpi, musisz koniecznie zrozu- w sobie jest z
ródłem napięcia. elementu zwanego z
ródłem prądowym.
mieć pojęcie z
ródła prądowego. Rzeczywiście, każda bateria, akumula- Można kupić baterie, rezystory, konden-
tor czy zasilacz ma jakieś napięcie nomi- satory, tranzystory, układy scalone, ale
y
ródło prądowe nalne. A prąd? Prąd nas mniej obchodzi  nie z
ródło prądowe. A jak nie ma w skle-
W dotychczasowych rozważaniach o wartości prądu zadecyduje przecież pach, to po co to całe gadanie?
z

r
ó
d
ł
o
p
r
ą
d
o
w
e
chciałem ci utrwalić wyobrażenie, że na- wielkość dołączanego potem obciążenia. Rzeczywiście, z
ródło prądowe jest
pięcie możemy rozumieć jako wynik prze- y
ródło napięciowe już znasz, ale teraz tworem cokolwiek egzotycznym, ale nie
z

r
ó
d
ł
a
p
r
ą
pływu prądu przez opór, a nie tylko prąd masz przyswoić sobie pojęcie z
ródła prą- masz racji. Bądz
cierpliwy.
d
o
w
e
g
o
jako wynik działania napięcia. dowego. Mój kochany, jeśli naprawdę chcesz
r
y
s
u
n
k
u
4
Nieprzypadkowo we wstępie do po- Na rysunku 4 znajdziesz często uży- rozumieć elektronikę, to od początku mu-
przedniego artykułu zasygnalizowałem ci wany symbol z
ródła prądowego. W lite- sisz się przyzwyczaić do tego, że w elek-
pojęcie z
ródła prądowego. Już samo sło- raturze spotyka się różne symbole z
ródła tronice często stosujemy pewne uprosz-
wo  z
ródło coś sugeruje. y
ródło to czyn- prądowego. My będziemy się posługi- czenia i wyobrażamy sobie pewne dosko-
nik pierwotny, sprawczy, dający jakieś wać tym z rysunku 4. Bardzo często na nałe modele. Właśnie takim modelem
skutki... schematach strzałką oznacza się kieru- jest doskonałe z
ródło napięciowe. W tym
Czy już chwyciłeś o co chodzi? przypadku chyba nie masz zastrzeżeń
z

r
ó
d
ł
o
n
a
p
i
ę
r
y
s
u
n
Do tej pory znałeś tylko z
ródło napię- i problemów ze zrozumieniem. Na rysun-
ciowe. ku 5 znajdziesz dwie wersje tego samego
c
i
o
w
e
k
u
5
Najpierw rozszerz więc swoje hory- schematu: doskonałe z
ródło napięciowe
zonty analizując podobieństwa i różnice współpracuje z rezystorem.
z
ródła napięciowego i z
ródła prądowego. Dlaczego na rysunkach 5a i 5b od-
z

r
ó
d
ł
a
n
a
p
i
ę
c
i
o
w
e
g
o
z

r
ó
d
ł
a
p
r
ą
d
o
w
e
g
o
Na początek małe i łatwe pytanko: miennie zaznaczono z
ródło napięcia?
czy w sklepie można kupić z
ródło napię- Symbol z
ródła z rysunku 5a stosujemy
ciowe? do teoretycznych rozważań  tak oznacz-
Gdy zapytasz o coś takiego, to sprze- my doskonałe z
ródło napięciowe, model
dawca popatrzy na ciebie dziwnym wzro- nie występujący nigdzie w rzeczywistoś-
Rys. 4. Symbol graficzny
R
y
s
.
4
.
S
y
m
b
o
l
g
r
a
f
i
c
z
n
y
kiem i zapyta, czy chodzi ci o jakieś bate- ci. Natomiast symbol z
ródła napięcia z ry-
z
ródła prądowego
z

r
ó
d
ł
a
p
r
ą
d
o
w
e
g
o
rie. Rzeczywiście. Bateria, akumulator, sunku 5b powszechnie stosujemy do
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/98 23