Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
 Szkoła Konstruktorów nabrała
rozpędu. Otrzymujemy wiele listów.
Bardzo cieszą nas szczegółowe
Zadanie 12
rozwiązania nadsyłane przez
doświadczonych praktyków - oby ich
było jak najwięcej - a z drugiej
strony, bardzo zależy nam na
ujawnieniu młodych i bardzo
młodych talentów, którzy dopiero
raczkujÄ… w elektronice. Jak wynika z
listów, niektórzy z Was nie bardzo
wierzą we własne siły i są pełni
obaw. Okazuje się, że to właśnie ci
nieśmiali uczestnicy nadsyłają wiele
oryginalnych i ciekawych pomysłów.
Nie obawiajcie się więc popełnienia
jakichś błędów, przysyłajcie także
Klucz elektroniczny
rozwiązania częściowe.
W 7 numerze EdW z ubiegłego roku przed- niż koszt centralki) oraz niezawodność w cią-
stawiona była prosta centralka alarmowa. Pra- gu kilku lat użytkowania.
Sponsorem nagród dla
cą centralki steruje zwykły przełącznik, ozna- Układ elektroniczny klucza może być zasi-
zwycięzców konkursu
czony na schemacie KEY (jak na rysunku ni- lany napięciem z centralki, ale należy przewi-
"Klucz elektroniczny" jest żej). W wielu wypadkach zastosowanie ukry- dzieć możliwość sabotażu w postaci zwarcia
tego przełącznika, umieszczonego wewnątrz przewodów między centralką a kluczem - ta-
producent urządzeń
obszaru chronionego linią zwłoczną, rzeczy- ka sytuacja nie może spowodować błędnej
i osprzętu alarmowego,
wiście jest najlepszym rozwiązaniem. Ale nie pracy centralki. Układ elektroniczny klucza po-
zawsze. Niekiedy trzeba zastosować wyłącz- winien pobierać jak najmniej prądu. Najlepiej,
firma
nik szyfrowy lub inny układ klucza umieszczo- jeśli w stanie spoczynku wcale nie będzie po-
EBS Ltd
EBS Ltd
EBS Ltd
EBS Ltd
EBS Ltd
ny na zewnątrz chronionej strefy. Osoba zna- bierał prądu.
Warszawa,
jąca kod lub posiadająca klucz wyłączy alarm Może to być układ klucza cyfrowego, który
przed wejściem do chronionej strefy. będzie otwierany po naciśnięciu właściwej
ul. Jagiellońska 26
zaprojektowanie
Treścią zadania 12 jest zaprojektowanie sekwencji cyfr na klawiaturze. Równie dobrze
zaprojektowanie
zaprojektowanie
zaprojektowanie
układu klucza elektronicznego, sterującego może to być urządzenie wymagające włoże-
układu klucza elektronicznego, sterującego
układu klucza elektronicznego, sterującego
układu klucza elektronicznego, sterującego
układu klucza elektronicznego, sterującego
pracą centralki AVT-2109 zastępującego nia jakiegoś elementu. Najprostszą możliwoś-
pracą centralki AVT-2109 zastępującego
pracą centralki AVT-2109 zastępującego
pracą centralki AVT-2109 zastępującego
pracą centralki AVT-2109 zastępującego
wyłącznik S1 (KEY) lub dowolnego innego cią jest dołączanie rezystora lub kondensatora
wyłącznik S1 (KEY) lub dowolnego innego
wyłącznik S1 (KEY) lub dowolnego innego
wyłącznik S1 (KEY) lub dowolnego innego
wyłącznik S1 (KEY) lub dowolnego innego
klucza szyfrowego o uniwersalnym przezna- o określonej wartości - układ progowy okreś-
klucza szyfrowego o uniwersalnym przezna-
klucza szyfrowego o uniwersalnym przezna-
klucza szyfrowego o uniwersalnym przezna-
klucza szyfrowego o uniwersalnym przezna-
czeniu. lałby, czy dołączony element-kluczyk ma od-
czeniu.
czeniu.
czeniu.
czeniu.
Najpierw należy dokładnie przeanalizować powiednie parametry. Trudniejszą wersją jest
Autor lub autorzy najlepszych rozwiązań
sytuację i określić warunki, jakim musi odpo- wykorzystanie specjalnego układu scalonego,
zostanÄ… uhonorowani wybranymi przez
wiadać klucz. Układ nie powinien być zbyt umieszczonego w obudowie przypominającej
siebie zestawami AVT o łącznej wartości
skomplikowany, ale musi być skuteczny. Na- baterię do zegarka. Po dołączeniu do odpo-
150 zł. Autorzy opublikowanych propo-
leży przewidzieć środki zapobiegające sabota- wiedniego czytnika, układ taki wysyła w po-
zycji zadań będą mogli wybrać zestaw(y)
żowi, na przykład uszkodzeniu obudowy klu- staci cyfrowej swój kod. Układy takie produ-
AVT o wartości 30 zł. Nie trzeba od razu
cza i przecięciu lub zwarciu przewodów. Dla- kowane m.in. przez firmę Dallas, są obecnie
określać, jakie zestawy czy podzespoły
tego nie sprawdzi siÄ™ najprostsze rozwiÄ…zanie szeroko stosowane w samochodowych urzÄ…-
chce się otrzymać w nagrodę - laureaci
wykorzystujÄ…ce stacyjkÄ™ z kluczykiem w roli dzeniach alarmowych i immobilizerach.
otrzymujÄ… pocztÄ… stosownÄ… ankietÄ™ z fir-
przełącznika KEY. Alarm zostałby wyłączony Fragment schematu centralki AVT-2109
my AVT.
przez przecięcie przewodów. Wspomnianą pokazano na rysunku poniżej.
Rozwiązanie zadania powinno zawierać
stacyjkę można wykorzystać, ale należy ją od- Należy zauważyć, że przełącznik KEY
schemat elektryczny i dokładny opis
powiednio zabezpieczyć, ewentualnie dobu- umieszczony jest w obwodzie dodatniej szy-
działania; model i schematy montażowe
dować układ sterujący. ny zasilającej. Dlatego zamiast niego można
nie są wymagane. Na rozwiązania cze- Przy projektowaniu układu należy wziąć zastosować tranzystor MOSFET z kanałem P,
pod uwagę koszty (nie powinny być wyższe tranzystor PNP lub przekaz
nik (zwykły lub le-
kamy do końca miesiąca podanego na
okładce EdW (zadanie 12 - do 10 marca
1996).
Ponieważ w naszym konkursie biorą
udział uczestnicy zarówno bardzo mło-
dzi, jak i zdecydowanie starsi, bardzo
prosimy, podawajcie w listach swój
wiek. Jeśli macie telefon, podajcie jego
numer.
Jeżeli oprócz rozwiązania zadania ze
Szkoły przysyłacie lisy do redakcji lub
odkryte błędy do erraty, to powinny być
one umieszczone na oddzielnych kart-
kach.
24 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Adam Sejdak
piej bistabilny). Nie powinno się natomiast Adam Sejdak z Gdańska zainspirowany Adam proponuje też inne rozwiązania -
Adam Sejdak
Adam Sejdak
Adam Sejdak
stosować tranzystorów NPN czy MOSFET N. pomysłem przedstawinym w Forum Czytelni- wykorzystanie komputera C-64 lub Atari. Nie
Choć w zasadzie klucz ma być stosowany ków w EdW 5/96 proponuje zmodyfikować zapomniał o ryzyku awarii sieci energetycznej
do sterowania pracą centralki alarmowej, cze- przedstawiony tam program sterowania węża - wtedy układ sterujący, aby  nie zgubił cza-
kam też rozwiązania ogólniejsze, bardziej uni- świetlnego do potrzeb układu symulatora su musiałby być zasilany z rezerwowej bate-
wersalne. Chętnie zobaczyłbym projekt klu- obecności. rii, z tej samej baterii zasilana byłaby  Wiecz-
Tomasz Zuziak
cza szyfrowego, otwieranego kilkucyfrowym Tomasz Zuziak
Tomasz Zuziak z miejscowości Radziecho- na świeczka - układ opisany w EdW i do-
Tomasz Zuziak
Tomasz Zuziak
hasłem, przeznaczonego do różnych zastoso- wy poszedł tym samym tropem. Propozycja stępny jaki kit AVT-2091.
wań. Układ takiego klucza mógłby współpra- zawiera między innymi listing programu dla Ciekawym pomysłem na uniknięcie pląta-
cować z odbiornikiem-dekoderem kodu Commodore. Tomek proponuje inną sekwen- niny kabli sterujących jest, zdaniem Autora,
DTMF, kodu RC-5 czy układami UM3758 lub cję załącznia urządzeń na każdy dzień tygo- wykorzystanie tanich zegarków elektronicz-
MC145026...028. dnia - pomysł dobry i nietrudny do zrealizowa- nych z alarmem i prostych układów czaso-
Praktyczne zapotrzebowanie na taki klucz nia nawet w Commodore. Autor sygnalizuje wych. Kilka takich zegarków umieszczonych
jest bardzo duże. Przykładowo odbiornik też możliwość wykorzystania portu jako we- byłoby w pomieszczeniach. Każdy zegarek
DTMF opisany w EdW 11 i 12/96 mógłby być jścia. Wtedy po otrzymaniu sygnału z czujni- włączałby swoim sygnałem alarmowym je-
wzbogacony w układ zezwalający na stero- ka, na przykład podczerwieni pasywnej, kom- dno urządzenie. Układ czasowy (przerzutnik
wanie urządzeniami dopiero po podaniu właś- puter włączy reflektor, odtworzy szczekanie monostabilny) wyłączałby je po upływie
ciwego hasła. Niedawno odebrałem w redak- psa, itp. określonego czasu.
Tomasz Frydek
cji telefon z prośbą o przedstawienie układu Rzeczywiście, komputer potrafi w prosty Ciekawy pomysł podał Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
selektywnego wywoływania do CB z wyko- sposób zrealizować wiele ciekawych funkcji. z Opola. Układ elektroniczny zawiera prze-
rzystaniem kodu DTMF. Potrzebne byłoby to Pole do popisu jest tu niewątpliwie bardzo łącznik fotoelektryczny, generator taktujący,
w dyspozytorni autobusowej do selektywne- szerokie, a jedyną istotną wadą jest mimo licznik CMOS 4040 oraz pamięć RAM6116.
go wywoływania poszczególnych kierowców wszystko znaczny koszt oraz brak zabezpie- Sam układ elektroniczny nie wyróżnia się ni-
przez radio. Co prawda układy takie są produ- czenia przed zanikiem napięcia sieci energe- czym szczególnym, jego działanie jest podob-
kowane fabrycznie, ale niewÄ…tpliwie warto tycznej. ne do programatora do modeli i zabawek, opi-
zrealizować takie urządzenie własnymi siłami. sanego w EdW. Bardzo interesujący jest na-
Wykorzystanie EPROMów
Czekam więc na projekty selektywnego wy- tomiast sposób sterowania urządzeniami wy-
wołania za pomocą kodu DTMF. W roli nadaj- i mikroprocesorów konawczymi - bliższy opis w dalszej części ar-
nika, oprócz aparatów telefonicznych, można tykułu.
Ta grupa rozwiązań jest bardzo interesują-
wykorzystać gotowe dialery DTMF, produko- Bardzo rozbudowany układ symulatora
ca, bowiem stosunkowo niewielkim kosztem
Jarosław Baran
wane w postaci niewielkich pudełeczek, czy obecności nadesłał Jarosław Baran z miejs-
Jarosław Baran
Jarosław Baran
Jarosław Baran
można zbudować system sterowania o szero-
kart z klawiaturą, zawierające baterię i głośni- cowości Rów. Układ zawiera w sumie około
kich możliwościach.
czek piezo. Można wykorzystać sam układ trzydzieści układów scalonych. Schemat jest
Adam Pisarek
Przykładowo Adam Pisarek ze Świerklan
Adam Pisarek
Adam Pisarek
Adam Pisarek
scalony nadajnika DTMF, jaki znajduje się złożeniem kilku układów pochodzących
opisał system składający się z modułów: ge-
w każdym aparacie telefonicznym. z Elektroniki Praktycznej. Choć tak rozbudo-
neratora 1/64Hz, układu licznika do 1350, pa-
Kolejną możliwością zastosowania klucza wany system raczej nie znajdzie realizatora,
mięci, programatora i układu wykonawczego.
jest wybiórcze dekodowanie rozkazów prze- należy pochwalić Autora za trud włożony
Adam proponuje wykorzystać 1350 komórek
syłanych jednocześnie do wielu urządzeń. Na w narysowanie schematu (schemat ledwo
pamięci, co przy zmianie stanu licznika co 64
przykład w domowym systemie sterowania, mieści się na arkuszu A3). Warto wspomnieć,
sekundy, daje dokładnie 24 godziny. Pamięć
wykorzystującym sieć energetyczną, po- jakie funkcje ma spełniać układ Jarosława.
mogłaby być typu EPROM lub RAM. Obie
szczególne urządzenia powinny reagować tyl- Pracą całości steruje system mikroproce-
majÄ™ zresztÄ… swoje wady w tym zastosowa-
ko na rozkazy przeznaczone dla nich. Tu rów- sorowy oparty na Z80. Do pamięci RAM typu
niu. Adam słusznie zwraca uwagę na ogrom-
nież należałoby podać dwu- lub trzycyfrowe 6116 można wpisać rozkazy włączenia i wyłą-
nie żmudny proces programowania wszyst-
hasło-adres i dopiero potem rozkaz dla tego czenia poszczególnych odbiorników. Tu Autor
kich komórek po kolei - jest to wręcz niereal-
zaadresowanego urządzenia. słusznie proponuje zamiast programowania
ne bez użycia komputera. Właśnie koniecz-
W takim systemie należy zastosować jakiś rastrowego, komórka po komórce, programo-
ność ręcznego programowania tak wielu ko-
sygnał, informujący o zakończeniu nadawania wanie polegające na wpisaniu godziny i minu-
mórek niemal dyskwalifikuje podobne rozwią-
rozkazu dla danego urządzenia. ty oraz numeru urządzenia. Do przesyłania in-
zania, choć idea jest dobra. Dlatego też nie za-
Ponieważ pomysł zadania tej treści nade- formacji między mikroprocesorowym sterow-
mieszczam schematów ideowych.
słało wielu Czytelników, tym razem nie będą nikiem a rozmieszczonymi w różnych po-
Jedynym sensownym wyjściem byłoby
przyznane nagrody za projekt zadania. mieszczeniach triakami wykonawczymi, pla-
użycie dużej pamięci EPROM, do której wpi-
Natomiast pula nagród za rozwiązanie za- nuje wykorzystać kostki UM3750. Idea w za-
sane byłyby przy pomocy programu kompute-
wiera sygnalizatory alarmowe, ufundowane sadzie słuszna, ale Jarosław popełnił tu kary-
rowego, sekwencje sterowania urzÄ…dzeniami
przez firmę EBS Ltd. z Warszawy, ul. Jagiello- godny błąd! Do przesyłania informacji między
na wiele dni. Sekwencja na dany dzień wybie-
ńska 26, która jest producentem i hurtowym kostkami UM3750 proponuje mianowicie gal-
rana byłaby z pamięci kolejno lub w sposób
dystrybutorem systemów i akcesoriów alar- waniczne połączenie z wykorzystaniem...
pseudolosowy.
mowych. O tej firmie dowiecie się więcej przewodów sieci energetycznej - zerowego
RozwiÄ…zanie zaproponowane przez Adama
z jednego z następnych numerów EdW. i uziemiającego. Przestrzegamy każdego
jest jak najbardziej poprawne, jednak układ
przed takimi próbami!
należałoby znacznie uprościć. Przede wszyst-
RozwiÄ…zanie zadania 9
Owszem, przesyła się informacje cyfrowe
kim nie jest konieczne programowanie w ciÄ…-
Tematem zadania zamieszczonego w nu- przez sieć energetyczną, ale należy tu zasto-
gu 24 godzin, a tylko przez kilka godzin po za-
merze 11/96 było opracowanie układu elekt- sować modulację jakiejś częstotliwości noś-
padnięciu zmroku. Czujnik fotoelektryczny
ronicznego, który zmniejszałby szansę na wi- nej, a przede wszystkim wprowadzić skutecz-
włączałby urządzenie w czasie, gdy na dwo-
zytę złodziei, ewentualnie powiadamiałby ne oddzielenie galwaniczne. Sieć to zawsze
rze zaczyna się ściemniać. Włączałoby to sy-
właściciela, bądz
sąsiadów o włamaniu. sieć, a życie mamy jedno! Poza tym, najczęś-
mulator także przy silnym zachmurzeniu, co
Zadanie uważam za trudne, więc tym bar- ciej nie można oddzielnie wykorzystać prze-
może być nawet zaletą. W takiej wersji zegar
dziej się ucieszyłem, otrzymawszy wiele cie- wodu zerowego i uziemiającego, bowiem
nie musiałby być dokładny - wystarczy  pre-
kawych rozwiązań. w większości instalacji (zwłaszcza tych star-
cyzja rzędu kilku procent, co umożliwi wyko-
Analizę rozwiązań zacznę od różnorodnych szych) zastosowano nie uziemienie, tylko ze-
rzystanie obwodu RC zamiast kwarcu. Ponad-
symulatorów obecności domowników. rowanie ochronne. Wtedy instalacja jest dwu-
to nie trzeba stosować licznika liczącego do
przewodowa, a bolec uziemiający połączony
1350, można wykorzystać najprostszy licznik
Wykorzystanie komputera
jest z przewodem zerowym w gniazdku.
binarny. Przy częstotliwości genera taktujące-
Kilku kolegów proponuje zaprzęgnąć do System oprócz funkcji symulatora pełni
go około 1/60Hz (okres - 1 minuta), 512
pracy komputer. Dwaj słusznie zalecają wyko- też rolę alarmu. W roli czujników pracują styki
(29) komórek pamięci wystarczy na ponad 8,5
rzystanie staruszka Commodore. normalnie zwarte i normalnie rozwarte, a in-
godziny.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97 25
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
formacje z oddalonych połączeń przekazywa- ków, problem zasilania, kwestia reakcji sąsia- wzbogacenie systemu o funkcje alarmu.
ne są drogą radiową z wykorzystaniem kos- dów czy policji, itp. Autor pisze, że z uwagi na krótki termin
tek MC145026...028 pełniących rolę koderów Dlatego jeśli w następnych zadaniach bę- nie zdążył napisać programu do takiego ste-
i dekoderów. dziecie proponować wykorzystanie różnych rownika.
Po naruszeniu obiektu zostanie włączona gotowych bloków, zwróćcie szczególną uwa- Układ Piotra zawiera kilka niedoróbek.
kamera. Obraz z kamery może zostać nagra- gę na takie bardzo istotne  drobiazgi . Jeśli Między innymi nie przewidział on izolacji gal-
ny na dobrze ukrytym magnetowidzie. Obraz znaleziony w jakimś czasopiśmie czy książce wanicznej między układem sterownika, a tria-
zostanie też wysłany w eter (do sąsiadów) za układ nie do końca nadaje się do przewidzia- kami wykonawczymi. W takim przypadku naj-
pośrednictwem nadajnika z kostką MC1374. nego zadania, przedstawcie go raczej jako częściej stosuje się optotriaki z rodziny
Z kolei w pasmie CB zostanie nadany komu- blok, a nie przerysowujcie szczegółowego MOC302X lub MOC304X. Wystarczającą izo-
nikat słowny o włamaniu - zrealizuje to kostka schematu. Szczerze powiem, że otrzymuję lację zapewnia też przekaz
nik energetyczny
ISD1020 oraz prosty nadajnik 27MHz. wiele obszernych schematów, bezkrytycznie (RM81, RM82 czy RM96). Zamiast układu
Oprócz tego wszystkiego odezwie się, przerysowanych z literatury. Czy to ma być 8282 lepiej jest zastosować latch 74373 lub
umieszczona na dachu, syrena piezo 120dB. Szkoła Konstruktorów, czy szkoła grafoma- lepiej 74573 w wersji HCT lub HC - w spo-
Pomimo istotnych wad projektu, Jarosław nów? Nie dziwcie się więc, że nagrody otrzy- czynku kostki te nie pobierają prądu.
za wkład pracy otrzyma symboliczny upomi- mują z zasady ci, w których pracach znajdę Tym razem nie mogę przyznać Piotrowi
nek. ślady własnej inwencji, dowody twórczego nagrody, jednak jego opracowanie, biorąc
Jak widać z podanego opisu, system ma myślenia. Dlatego też młodszych Czytelników pod uwagę młody wiek, zasługuje przynaj-
spełniać wiele ciekawych funkcji. Na rysunku zachęcam do próbowania sił raczej w prost- mniej na wyróżnienie. Otrzyma on upominek
wygląda to zachęcająco. Ale każdy praktyk szych konstrukcjach. Zwróćcie uwagę, kto w postaci książki. Jestem też przekonany, że
wie, że układ złożony z kilku czy kilkunastu za- i za co otrzymuje nagrody z tego zadania jego nazwisko w przyszłości będzie pojawiać
leżnych od siebie bloków przysparza wielu i jak wyglądało to w poprzednich miesią- się na łamach EdW. Zachęcam Piotra i podob-
kłopotów przy próbie uruchomienia. Tak na- cach. nych mu młodych adeptów elektroniki do pró-
prawdę, to do zbudowania systemu spełniają- Jestem przekonany, że wielu z uczestni- bowania swych sił w praktycznym wykorzys-
cego niezawodnie postawione zadania, nale- ków naszej Szkoły stanie się świetnymi kon- taniu swej wiedzy. Dobrą okazją jest materiał
żałoby zatrudnić kilku specjalistów. Pomysł struktorami. Jednocześnie widzę, że niektó- z Kącika Amigowca. Czekam na informacje
Jarka jest ciekawy, ale należy go potraktować rzy wybrali zły kierunek i wchodzą w ślepą o zrealizowanych pomysłach!
jako ogólną ideę, a nie szczegółowy schemat uliczkę, koncentrując się na powielaniu sta- Ostatnim projektem wykorzystującym pa-
realizacyjny. Co prawda Autor włożył wiele rych schematów z literatury. Rozumiem chęć mięć jest prosty układ zawierający pamięć
Remigiusz Danych
trudu w przerysowanie z literatury szczegóło- zobaczenia swego nazwiska w czasopiśmie, EEPROM. Autorem jest Remigiusz Danych
Remigiusz Danych
Remigiusz Danych
Remigiusz Danych
wych schematów (o co absolutnie nie mam rozumiem chęć zdobycia nagrody, serdecznie z Pabianic, student Politechniki A
ódzkiej. On
do niego pretensji, bo podał z
ródło) i wprowa- zachęcam jednak do prób praktycznych również proponuje 24-godzinny cykl pracy sy-
dzenie drobnych modyfikacji, jednak padany z układami może niezbyt rozbudowanymi, ale mulatora przez 7 lub 8 dni w trybie rastro-
przez niego układ na pewno nie będzie popra- za to mającymi szansę na praktyczną realiza- wym, co przy zastosowniu kostki 28C16 daje
wnie spełniał przewidzianej roli. Oprócz cję. Nie  zrzynajcie natomiast gotowych 256 komórek na dzień (raster - ok. 5,5 minu-
wspomnianej wpadki z przesyłaniem danych schematów z literatury - szkoda Waszego ty). Jak podałem poprzednio, raczej należało-
przez sieć energetyczną, za wpadkę można i mojego czasu na taką zabawę. by zastosować przełącznik zmierzchowy, włą-
uznać pomysł użycia dinozaura Z80. Dziś tego Przy okazji gorąco apeluję o nadsyłanie czający symulator na kilka godzin po zapad-
zasłużonego (i wysłużonego) układu nikt nie propozycji następnych zadań, w miarę możli- nięciu zmroku. Zaletą omawianego rozwiąza-
stosuje do nowych konstrukcji. Każdy wie, że wości niezbyt skomplikowanych, które wy- nia jest zastosowanie elektrycznie kasowal-
do takiej aplikacji należy dziś wykorzystać pro- magałyby własnej inwencji. nej pamięci EEPROM, którą można w stosun-
cesor z rodziny 8051, ewentualnie PICa, czy Wracamy do omawiania Waszych propo- kowo prosty sposób programować i kaso-
coś z rodziny Thomsona lub Motoroli. Ponad- zycji. wać. Właśnie pamięć EEPROM wydaje się
to Autor nie pomyślał, że nadajnik (sender) Z układów mikroprocesorowych niewątpli- najbardziej przydatna do opisywanych zasto-
z kostką MC1374 ma w podanej aplikacji zni- wie na wyróżnienie zasługuje rozwiązanie, sowań, łączy bowiem zalety RAMu i EPRO-
Piotr Nabielec
komą moc, ledwie wystarczającą by objąć za- którego autorem jest 14-letni Piotr Nabielec Ma.
Piotr Nabielec
Piotr Nabielec
Piotr Nabielec
sięgiem jeden budynek. Nawet gdyby moc z Gliwic. Oczywiście program symulacji należy wpi-
była większa, to jak skłonić sąsiadów, żeby Piotr przysłał obszerny, staranny list i kilka sać z pomocą komputera. Z czasem można
cały czas trzymali włączony telewizor, usta- schematów. Narysował trzy sterowniki (z go łatwo zmienić.
wiony na wolnym kanale, i w dzień i w nocy kostkami 8751, 8051 i Z80). Przeprowadził
Wykorzystanie kostki 4017
czekali na odebranie obrazu z próby włamania wnikliwą analizę właściwości i kosztów po-
do sąsiada? szczególnych wersji. Zaproponował kilka ro- Kilku uczestników proponuje wykorzysta-
Podobnie, proponowany nadajnik CB nie dzajów czujników i elementów wykonaw- nie znanego układu CMOS 4017.
ma zbyt dużego zasięgu. Ponadto wysłanie czych. Na przykład Paweł Niedz
wiedzki
Paweł Niedz
wiedzki
Paweł Niedz
wiedzki ze Szpro-
Paweł Niedz
wiedzki
Paweł Niedz
wiedzki
rysunku 1
słownego komunikatu radiowego  do wszys- Jego system mikroprocesorowy ma pra- tawy narysował układ pokazany na rysunku 1
rysunku 1.
rysunku 1
rysunku 1
tkich zapewne nie wywoła reakcji - na przy- cować w oparciu o przerwania. Sygnał prze- W jego symulatorze poszczególne urządzenia
kład policja z zasady nie przyjmuje zgłoszeń rwania, przychodzący z zewnętrznego licznika (maksimum 10) będą włączane kolejno, co 15
z urządzeń automatycznych. Taki automat uruchomi procedurę obsługi zegara czasu minut. Paweł słusznie wprowadził izolację
mógłby jedynie powiadomić agencję ochro- rzeczywistego oraz ewentualnie włączy lub galwaniczną za pomocą optotriaków, nie za-
niarskÄ… lub zaprzyjaz
nionych sąsiadów. A do wyłączy odbiorniki symulujące obecność do- pomniał o kondensatorach odsprzęgających
tego potrzebny jest odpowiedni odbiornik mowników. Dodatkowe czujniki umożliwią i diodzie zabezpieczającej.
z selektywnym wywoływaniem.
Rozpisałem się o tym projekcie, bowiem
chciałbym na tym przykładzie pokazać Wam
wszystkim, gdzie leży pies pogrzebany.
Utrwalcie sobie na stałe zasadę, że schematy
publikowane w literaturze sÄ… przydatne, ale
zazwyczaj w jakiejÅ› wÄ…skiej dziedzinie (przy-
kładowo sender TV z założenia ma objąć za-
sięgiem tylko jedno mieszkanie). Prawdziwy
konstruktor to nie ten, który ma biurko i gło-
wę pełne schematów. O praktycznej przydat-
ności projektu decydują często względy poza-
elektroniczne - w tym przypadku: absolutne
Rys. 1. Układ Pawła
bezpieczeństwo użytkowania, zasięg nadajni-
Niedz
wiedzkiego.
26 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Elementami wykonawczymi w moim ukła-
dzie sÄ… przekaz
niki. Proponuję umieścić je
w puszkach wyłączników lamp oraz w stero-
wanym radiu i TV.
(...) Oprócz zasilacza sieciowego zalecam
zastosować akumulator 12V.
Układ proponowany przez Pawła rzeczy-
wiście zawiera kilka ciekawych rozwiązań.
Zwłaszcza pomysł z wykorzystaniem prze-
rzutników RS sterowanych z wyjść kostki
4017 jest bardzo dobry. Brawo! Jednak po za-
stanowieniu układ można nieco odchudzić
i zmodyfikować. Przede wszystkim sprawa
zapalania światła w łazience w ciągu dnia...
czy to ma sens?
IstotnÄ…, ale Å‚atwÄ… do poprawienia wadÄ…
układu jest fakt, że w pewnych przedziałach
czasowych nie jest zaświecona żadna lampa
(np. w ciÄ…gu drugiej godziny cyklu). Po zmro-
ku, w mieszkaniu stale powinno się świecić
jakieś światło - ewentualnie może to być mała
lampka nocna włączona na stałe.
Rys. 2. Propozycja
Mam nadzieję, że wszyscy Czytelnicy po-
Tomka Korzenieckiego.
trafią samodzielnie przeanalizować działanie
układu.
Tomasz Korzeniecki z Warszawy przysłał łym pokoju (LWMP), lampa w kuchni (LWK), Nieco inny układ proponuje Marcin Wiąza-
Tomasz Korzeniecki Marcin WiÄ…za-
Tomasz Korzeniecki Marcin WiÄ…za-
Tomasz Korzeniecki Marcin WiÄ…za-
Tomasz Korzeniecki Marcin WiÄ…za-
rysunku 2 nia
schemat pokazany na rysunku 2. Układ jest lampa w łazience (LWA
), telewizor (TV) nia z Gacek. Zamiast przerzutników RS, wy-
rysunku 2 nia
rysunku 2 nia
rysunku 2 nia
niedopracowany, ale przecież jest to Szkoła, i radio. Założyłem następujący rozkład pracy jścia kostki 4017 sterują u niego pięcioma
więc zastanówmy się nad błędami. Zresztą urządzeń: przerzutnikami monostabilnymi z kostek 555.
młody wiek Autora całkowicie usprawiedliwia W dzień: Jednak zastowane rozwiązanie nie jest zado-
popełnione błędy. Proponuję teraz wszystkim - cykliczne włączanie/wyłączanie radia co walające, ponieważ poszczególne przerzutni-
Czytelnikom, aby zanim przeczytają opis błę- 2 godziny ki i przekaz
niki są włączane na krótko, najdłu-
dów, sami zastanowili się, co trzeba i można - włączanie co 4h na około 5 minut LWA
żej na godzinę. Tu również przez pewien
zmienić w układzie z rysunku 2. Po zmroku: wł. LWDP i LWK okres czasu nie świeci się żadne światło.
Oto moje uwagi: dioda D1 powinna być po 0,5h - wł. TV i wył. LWK W zasadzie wadę tę można w prosty sposób
włączona równolegle do cewki przekaz
nika. po 1h - wył LWDP usunąć, ale chyba lepiej zmodyfikować układ.
Nie można jednocześnie włączyć kilku jum- po 1,5h - wł. LWA
na ok 5 min. Warto wykorzystać sposób, który zapropo-
Wojciech Sułek
perków między wyjścia kostki, a bazę tran- po 2h - wł. LWMP nował Wojciech Sułek z Miasteczka Śląskie-
Wojciech Sułek
Wojciech Sułek
Wojciech Sułek
zystora T2. Co prawda układ przy włączeniu po 2,5h - wł. LWA
na ok 5 min. go. Proponowany schemat można zobaczyć
rysunku 4
4...5 jumperków będzie pracował, ale niepo- po 3h - wył LWMP na rysunku 4
rysunku 4. W liście czytamy: (...) Przy pro-
rysunku 4
rysunku 4
trzebnie będzie się marnował prąd w obwo- po 3,5h - bez zmian jektowaniu układu symulatora obecności do-
dach wyjść kostki IC3. po 4h - wył. TV i wł. LWA
na ok 5 min. (...) mowników postanowiłem sobie jako priorytet
Zamiast jumperków trzeba włączyć diody.
Dodatkowo w obwodzie bazy tranzystora T2
można włączyć rezystor ograniczający prąd
do 2...5mA.
Znaczny czas Å‚adowania kondensatora C2
przez R6 może uniemożliwić zerowanie kos-
tek IC2 i IC3 przez obwód R3C5 o małej stałej
czasowej.
Zamiast stosować tranzystor T1 i obwód
zerujÄ…cy R3C5, do sterowania pracÄ… symula-
tora wystarczy podać sygnał z wyjścia bramki
B1 na wejścia zerujące kostek IC2 i IC3. Aby
w stanie wyzerowania przekaz
nik wykonaw-
czy nie pobierał prądu, wystarczy nie wyko-
rzystywać wyjścia Q0 kostki IC3.
Przed kilku miesiącami pisałem, że błę-
dem jest przerywanie masy. Należy również
w miarę możliwości unikać przerywania ob-
wodu plusa zasilania, jeśli nie jest to koniecz-
ne. Jest to dobry zwyczaj, który procentuje
zwłaszcza przy rysowaniu schematów na
komputerze i generowaniu listy połączeń
(netlisty).
Pa-
Bardziej rozbudowany układ proponuje Pa-
Pa-
Pa-
Pa-
weł Bernady
weł Bernady
weł Bernady
weł Bernady
weł Bernady z Chrzanowa. Jego system jest
przeznaczony do mieszkania dwupokojowe-
go. Cykl pracy trwa 4 godziny i jest podzielo-
ny na dziesięć równych odcinków czaso-
rysunku 3
wych. Na rysunku 3
rysunku 3
rysunku 3
rysunku 3 pokazano schemat ideo-
wy. Paweł pisze: (...) Założyłem, że urządze-
nie będzie zainstalowane w mieszkaniu M2.
Urządzenia, jakie wybrałem do sterowania to:
lampa w dużym pokoju (LWDP), lampa w ma- Rys. 3. Symulator Pawła Bernady.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97 27
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Rys. 4. Projekt
Wojciecha Sułka.
maksymalną prostotę układu. Powstał mały Choć na schemacie zaznaczyłem sterowa-
Przesyłanie informacji
układzik, mający na pewno dużo wad, ale za nie czterema urządzeniami, można je rozsze-
to zbudowany tylko na trzech tanich układach rzyć do dowolnej ich ilości. Również kombina- Omówione dotychczas rozwiązania zawie-
rają swego rodzaju centralkę sterującą, która
scalonych. (...) Moduł sterujący składa się cje załączonych w danych chwilach urządzeń
za pośrednictwem elementów wykonaw-
z pięciu bloków: czujnika oświetlenia, prze- mogą być dowolne. (...) W układzie zasilacza
czych ma włączać i wyłączać urządzenia
rzutnika R-S, generatora, dzielnika częstotli- zastosowałem dodatkowe zasilanie bateryjne.
umieszczone w różnych pomieszczeniach.
wości i licznika dziesiętnego. Układ pokazany na rysunku 4 zawiera kilka
W momencie włączenia zasilania, dzięki niedoróbek. Na przykład przy stosowaniu ba- Jest to poważny problem praktyczny, któ-
ry może wręcz uniemożliwić praktyczną reali-
obwodowi R7C6 zostaje wyzerowany licznik terii rezerwowej trzeba wprowadzić diodę na
dziesiętny, a dzięki R4C3 - przerzutnik zbudo- wyjściu stabilizatora 7812, aby w czasie awa- zację przedstawionych pomysłów.
wany z bramek U1B i U1C. Wyjście bramki rii sieci prąd nie płynął przez wyjście stabiliza- Żaden z uczestników nie przedstawił prze-
U1B jest teraz w stanie niskim, co unierucho- tora do masy. Błędem jest pokazane na ry- konującego sposobu przesyłania informacji
przez sieć energetyczną. Wspomniany po-
mi generator zbudowany na bramce U1D. sunku wykorzystanie wyjścia CO kostki U3.
mysł Jarosława Barana z przewodem zero-
Z kolei wysoki stan na wyjściu U1C powoduje Przy stanie tego licznika od 0 do 4, na wyjściu
zerowanie licznika 4020. tym występuje stan wysoki, który uniemożli- wym i uziemiającym jest zupełnie nie do przy-
jęcia.
Wsiadamy do samochodu (pociÄ…gu) i spo- wi pracÄ™ przerzutnika U1B, U1C oraz licznika
Wymieniony już Tomasz Frydek proponuje
kojni udajemy się na zasłużony wypoczynek. U2. Przy wykorzystaniu wyjścia CO należy
inny sposób wykorzystania sieci energetycz-
Gdy zajdzie słońce, do fototranzystora docie- wprowadzić obwód podobny do R6C4. Do
rać będzie coraz mniej światła. W końcu T1 sterowania przerzutnika R-S chyba jednak łat- nej. Jego system przeznaczony jest do do-
mku jednorodzinnego, gdzie wszystkie bez-
zostanie zatkany i zacznie się ładować C1 wiej będzie wykorzystać opadające zbocze na
pieczniki są w jednej szafce rozdzielczej. Każ-
przez R1 i R2. Po przekroczeniu progu przełą- wyjściu Q9.
dy bezpiecznik umieszczony jest w obwodzie
czania bramki U1A, na jej wyjściu pojawi się Układ prawdopodobnie można odchudzić,
prowadzÄ…cym do jednego pomieszczenia.
stan niski. Opadające zbocze wytworzy ujem- wyrzucając U2. Zamiast dzielić częstotliwość
ną  szpilkę , która przełączy przerzutnik R-S. należy zwiększyć pojemność C5. W tym ge- W takim przypadku wystarczyłoby w po-
Uruchomi to generator U1D i przez kondensa- neratorze można przecież zastosować kon- szczególne obwody wstawić przekaz
niki i do-
tor C4 i rezystor R6 poda pojedynczy inpuls densator elektrolityczny o dowolnie dużej po- wolnie sterować oświetleniem i urządzeniami
dołączonymi do gniazdek w poszczególnych
na wejÅ›cie zegarowe ukÅ‚adu U3. Spowoduje jemnoÅ›ci, na przykÅ‚ad 4700µF/16V. W stanie
pomieszczeniach.
to pojawienie się stanu wysokiego na wujściu spoczynku będzie on pod napięciem, więc
Q1 tego układu i załączenie pierwszej kombi- będzie zaformowany i nie ma obawy błędne- Idea świetna, ale niestety nierealna w tej
postaci. W praktyce nie stosuje siÄ™ oddzielne-
nacji sterowanych urządzeń. Odblokowany go działania. Warto też zwiększyć wartość P1
go bezpiecznika dla każdego pomieszczenia.
dzielnik częstotliwości U2 zacznie zliczać im- do kilku megaomów. Można też wykorzystać
pulsy generatora i po pewnym czasie na jego wyjście CO kostki U3, gdzie po pięciu zliczo- Ale coś z tego można prawdopodobnie wyko-
rzystać. Często każda kondygnacja ma własne
wyjściu Q14 pojawi się stan wysoki, co spo- nych impulsach pojawia się stan niski. Tak
woduje zliczenie przez U3 kolejnego impulsu samo wyjście Q0 można wykorzystać do za- bezpieczniki. Ponadto gniazdka na danej kon-
i załączenie kolejnej kombinacji odbiorników. palenia jednego ze świateł (w którymś poko- dygnacji zazwyczaj chronione są innym bez-
piecznikiem niż obwody lamp oświetleniowych.
Częstotliwość generatora, a zatem czas cyklu ju) na cały wieczór - stan niski = włączenie
można ustawiać potencjometrem P1. Np. je- światła. Wystarczy do tego zastosować tran- W każdym razie ingerencja w sieć energe-
sienią, gdy słońce zachodzi około godziny 18, zystor PNP i przekaz
nik. Dla zmniejszenia po- tycznÄ… wymaga zachowania zasad bezpie-
częstotliwość generatora powinna wynosić boru prądu z baterii rezerwowej, warto zasto- czeństwa. Nie znam szczegółowych przepi-
sów w tym zakresie, ale nawet na zdrowy ro-
7,7Hz. Ostatnie światło zgaśnie wtedy ok. go- sować tranzystory MOSFET.
zum jest to sprawa poważna. Najprawdopo-
dziny 23. (...) Pomimo wspomnianych mankamentów,
Gdy układ U3 zliczy 10 impulsów, dodatni Wojciech otrzymuje część głównej puli na- dobniej trzeba byłoby zastosować styczniki,
impuls z wyjścia przeniesienia CO, przez tran- gród. W jego projekcie niewątpliwie da się za- a nie przekaz
niki. Osobiście nie polecam ta-
kich przeróbek, bo mogą się one wiązać
zystor T2 spowoduje wyłączenie przerzutnika uważyć samodzielność i własną inwencję.
R-S i przejście w stan spoczynku do następ- Nagrodziłem też projekt za jego prostotę i łat- z póz
niejszymi kłopotami w obwodach sieci
energetycznej.
nego wieczora (...) wość realizacji.
28 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Remigiusz Danych, Paweł Bernady i Woj- ków połączona z okiem sąsiadów jest dosko- zawiera termostat, który w pewnych odstę-
ciech Sułek proponują umieścić elementy nałą ochroną domu przed wyróżnianiem się pach czasu włącza agregat. Zamiast lodówki
wykonawcze w puszkach wyłączników i wy- spośród oświetlonych domów innych miesz- Autor widzi możliwość wykorzystania termo-
posażyć je w gniazdka typu Jack 3,5mm. kańców. statu z bojlera na ciepłą wodę, piecyka olejo-
Opuszczając mieszkanie, oprócz włączenia W drugim przypadku problem narasta i na- wego, itp.
sterownika, należałoby jeszcze rozciągnąć wet bardzo skomplikowana, sterowana kom- W praktyce przydatność takiego sposobu
sieć kabelków łączących sterownik z elemen- puterem symulacja raczej jest uzupełnieniem jest co najmniej wątpliwa, bowiem w czasie
tami wykonawczymi. Jest to rozwiązanie sieci alarmowej z radiopowiadomieniem cioci nieobecności domowników, nieotwierana lo-
dobre, bo tanie i skuteczne ale chyba jednak czy dziadka, który mieszka blisko. dówka będzie się włączać rzadko w dość re-
w praktyce zbyt kłopotliwe. Gdyby ktoś pró- Włamywacz przygotowuje plan działania: gularnych odstępach czasu. To samo dotyczy
bował coś takiego wykonać, musi zwrócić - obserwuje obiekt w nocy (oświetlenie, od- bojlera (na czas dłuższego wyjazdu będzie on
szczególną uwagę na problem izolacji galwa- głosy) zresztą zapewne w ogóle wyłączony). Ale po-
nicznej, aby skutecznie wykluczyć możliwość - obserwuje obiekt w dzień (telefon, sąsiedzi mysł jest cenny.
porażenia. - czy są w oknie, ogrodzie) Za analizę i przedstawione pomysły Maciej
Remigiusz Danych i Adam Sejdak rozwa- - obserwuje skrzynkę pocztową (jeżeli listy otrzymuje część głównej puli nagród.
żają wykorzystanie podczerwieni, na przykład tkwią dwie doby, na pewno nie ma do- Trzecim laureatem nagrody jest 26-letni
Tomasz Smarzek
w postaci ekonomicznego toru AVT-1089. mowników). Tomasz Smarzek z Działoszyna. Poszedł on
Tomasz Smarzek
Tomasz Smarzek
Tomasz Smarzek
W grę wchodzi też sterowanie drogą radio- Włamywacz-profesjonalista i tak się wła- zupełnie innym tropem: jego układ pokazano
rysunku 5
wą. To mogłoby być dobre rozwiązanie, ale mie, a zabezpieczenie przez symulację jest na rysunku 5
rysunku 5.
rysunku 5
rysunku 5
znacznie podnosi ono koszty, bo wymaga kil- skuteczne tylko dla włamywacza-idioty (we-  AZOREK to elektroniczny symulator
ku odbiorników i prawdopodobnie układu de- dług mnie to 95% świata przestępczego w tej obecności psa.  AZOREK szczeka, gdy ktoś
kodującego określającego, dla którego od- dziedzinie). Dostosowujemy się więc do  na- kręci się niedaleko drzwi wejściowych miesz-
biornika przeznaczone jest dane polecenie. szego włamywacza-idioty, który widząc, że kania. Nie trzeba chodzić z nim na spacery.
cały wieczór w mieszkaniu jest ciemno, po  AZOREK reaguje ma ruch.
Inne rozwiÄ…zania
północy włamuje się i rabuje wszystko, co tyl- Czujnikiem ruchu jest czujnik mikrofalowy
ko zmieści się w torbie. DR1 typu 959. Czujnik ten jest umieszczony
W nadesłanych listach znalazłem kilka in-
W takiej sytuacji symulator obecności do- na drzwiach wejściowych mieszkania. Czujnik
Andrzej Kola-
nych propozycji. Na przykład Andrzej Kola-
Andrzej Kola-
Andrzej Kola-
Andrzej Kola-
mowników jest dobrym pomysłem, a połą- ma wyjście typu otwarty kolektor.
nowski z Wrzeszewa proponuje wykorzysta-
nowski
nowski
nowski
nowski
czony z alarmem - jest SUPER! W zależności od położenia przełącznika
nie kitów AVT, między innymi AVT-2047
Uwagi Macieja są bardzo ważne! Tylko on P1, ruch może być sygnalizowany  piknię-
i AVT-2095.
poruszył w liście sprawę przepełnionej ciem przez układ multiwibratora (T2, T3, pie-
Oswald Sikorski z Oświęcimia nadesłał
Oswald Sikorski
Oswald Sikorski
Oswald Sikorski
Oswald Sikorski
skrzynki pocztowej. Jeśli skrzynka jest pełna zo B1) lub podaniem niskiego stanu logiczne-
obszerny list zawierający szereg schematów.
listów, lub co gorsza, jakieś listy są wetknięte go na bramkę NOR. Na drugie wejście tej
Jego system można złożyć z modułów. Do
w drzwi, wtedy nikt nie da się nabrać nawet bramki podawany jest sygnał z czujnika ot-
sterowania pracÄ… symulatora proponuje wy-
na najwymyślniejszy, sterowany kompute- warcia drzwi wejściowych.
korzystać kostkę CMOS 4020 i zespół prze-
rem program symulacji obecności. Niewątpli- Jeśli drzwi zostaną otwarte, tranzystor T5
kaz
ników. Wydaje się jednak, że układ z kost-
wie bez pomocy sąsiadów się tu nie obejdzie. rozładuje kondensator C6 i zatka T6. Przez
kÄ… 4017 da lepsze efekty. CiekawÄ… ideÄ… jest
Maciej, który jest studentem na wydziale układ Schmitta (tranzystory T7 i T8), do bram-
wykorzystanie układu generacji efektów
chemii, proponuje szereg zdroworozsądko- ki NOR podany zostanie stan logiczny H. Jeśli
dz
więkowych z kostką SN76477 do odstra-
wych sposobów zrealizowania symulacji. Na drzwi zostaną zamknięte (styk WD - zwarty),
szania ewentualnego włamywacza.
początek opisuje mechaniczno-elektryczny to po czasie zależnym od C6, R11 zostanie ot-
Paweł Zatoń z Radomska proponuje wy-
Paweł Zatoń
Paweł Zatoń
Paweł Zatoń
Paweł Zatoń
sterownik, jaki można kupić w sklepach elekt- warty tranzystor T6, a układ Schmitta poda na
korzystanie zegara mechanicznego i styków
rycznych. Sterownik ten wykonany jest w po- bramkę NOR stan logiczny niski. Jeśli teraz
lub kontaktronów włączających i wyłączają-
staci dużej wtyczki wyposażonej w gniazdo pojawi się stan niski z detektora ruchu, na
cych urządzenia. Paweł przysłał też projekt za-
sieciowe i programator. Niektóre programato- wyjściu bramki NOR pojawi się stan wysoki,
mka elektronicznego - trochę się pospieszył,
ry elektroniczne umożliwiają włączenie i wyłą- który przez tranzystor T4 uruchomi odczyt
bo jest to tematem zadania ogłoszonego
czenie odbiornika nawet z tygodniowym wy- układu ISD1420 z zapisem szczekania psa.
w tym numerze.
przedzeniem. Programatory mechaniczne Jednocześnie wyzwolony zostanie uniwibra-
Idea zegara mechanicznego nie jest zła.
mają tarczę z wysuwanymi ząbkami. Tarcza tor UCY74121. Stan niski z jego wyjścia Q\
W wielu domach pracujÄ… dwutaryfowe liczni-
wykonuje jeden obrót na 12 lub 24 godziny. poda przez tranzystory T10, T11 napięcie zasi-
ki energii elektrycznej i każdy taki licznik jest
Wysuwając odpowiednie ząbki można progra- lające na wzmacniacz m.cz UL1481 przez
sterowany zegarem z jednÄ… tarczÄ…, obracajÄ…-
mować włączanie i wyłączanie jednego urzą- czas około 25 sekund.
cą się raz na 24 godziny. Może warto przero-
dzenia w rastrze 5...15 minutowym.  Pies obszczeka kręcących się po klatce
bić taki zegar, aby sterował kilkoma urządze-
Inną propozycją Macieja jest wykorzysta- ludzi. Szkoda tylko, że nie może zidentyfiko-
niami?
nie segmentu e w wyświetlaczu dziesiątek wać tych, na których powinien szczekać - na
Sterownik mechaniczno-elektryczny za-
minut zegara elektronicznego. Analogiczny amatorów cudzej własności.
proponował też Maciej Ciechowski z Gdyni.
pomysł został przedstawiony w numerze 12/ Obsługa jest bardzo prosta. Po otwarciu
Zajrzyjmy do jego listu:
96 EdW (rysunek 4 na stronie 21), ale Maciej drzwi od mieszkania należy przełączyć prze-
Obecnie, włączony telewizor jest słabym
nie mógł z tego skorzystać, bo list napisał łącznik P1 w pozycję  Praca i zamknąć
zabezpieczeniem, jeżeli chcemy wyjechać na
wcześniej. Jego inspiracją był rysunek 5 na drzwi. Pies nie szczeka. Po około 4 minutach
wakacje, a do tego mało ekonomicznym, no
stronie 27 w EdW 11/96. układ się uaktywni. Pobudzenie czujnika po-
i chyba trochę denerwującym dla sąsiadów,
Trzecią propozycją jest użycie  superkom- woduje szczekanie psa przez ok. 20 sekund.
np. o pierwszej w nocy. KiedyÅ› taki problem
putera ZX Spectrum i jego portu. Po otwarciu drzwi  piesek milknie po do-
nie istniał, jednak dzisiaj każdy się zastana-
Czwartym pomysłem jest wykorzystanie kończeniu odczytu z ISD. W ciągu 4 minut na-
wia: co będzie z mieszkaniem, kiedy wyjadę?
zmodyfikowanej  Elektronicznej ruletki leży przełączyć P1 w pozycję  Test .
Moją wypróbowaną metodą, a właściwie
(AVT-2115) do uzyskania przypadkowej sek- Detektor ruchu można kupić w sklepach
podejściem, jest odwracanie problemu o 180
wencji włączeń. Ten pomysł jest najmniej AVT jako czujkę do alarmu samochodowego.
stopni, to znaczy, zadajÄ™ sobie pytanie, jakie
sensowny - ruletka wykorzystuje nowoczes- Zamiast układów TTL można zastosować
stawia włamywacz: jaki warunek ma spełnić
ny mikroprocesor z rodziny 8051, i jeśli już CMOS, ale ja akurat takie miałem do dyspozy-
budynek, dom czy mieszkanie, aby się stał
miałby być stosowany mikroprocesor, to trze- cji. (...) Układ ISD jest instalowany jako wy-
moim Å‚upem?
ba wykorzystać jego możliwości pisząc odpo- jmowany moduł, gdyż jego uniwersalność
Ważne jest, czy mieszkanie, dom itp. są
wiedni program. jest duża, a przekora losu sprawi, że będzie
w dużym  zagęszczeniu ludzi, czy też może
Ostatni, bardzo oryginalny, aczkolwiek potrzebny do czegoÅ› innego.
oddalone.
kontrowersyjny pomysł opiera się na wyko- Rzeczywiście, aż się prosi, aby w układzie
W pierwszym przypadku sprawa jest właś-
rzystaniu... lodówki. Każdy wie, że lodówka sterującym zamiast kości TTL zastosować
ciwie prosta - symulacja obecności domowni-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97 29
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
µ µ
µ
µ µ
Rys. 5.  Azorek Tomasza Smarzka.
Uwagi końcowe
W żadnym liście nie było wzmianki, że
w handlu można nabyć elektroniczne ściem-
niacze, z wbudowanym symulatorem obec-
ności. Takie wynalazki są jednak skuteczne
tylko wtedy, gdy wychodzimy z domu na je-
bramki CMOS z wejściem Schmitta (4093 lub zów. Tomek narysował schemat układu wy- den wieczór, a nie na tydzień lub więcej.
40106). bierania numeru zawierający pamięć RAM Omówione zadanie udowodniło potrzebę
W każdym razie, pomimo użycia przesta- i szereg innych układów scalonych. Nie jest posiadania jakiegoś symulatora obecności.
rzałych elementów, Tomasz otrzymuje część to dobry pomysł. Należy raczej wykorzystać Otwarta jest kwestia, czy ma to być jedno
puli nagród. Autor pisze, że  Azorek działa gotową kostkę, jak proponują dwaj pozostali centralne urządzenie, sterujące kilkoma od-
od roku - niestety nie przysłał stosownego koledzy. Większość układów scalonych uży- biornikami, czy kilka małych, odzielnych sy-
zdjęcia, wtedy otrzymałby większą nagro- wanych w telefonach z klawiaturą pamięta mulatorów, umieszczonych w poszczegól-
dÄ™. ostatnio wybrany numer. To wystarczy w naj- nych pomieszczeniach.
Swoją drogą ciekawi mnie, jak w praktyce prostszym rozwiązaniu. Z analizy rozwiązań wynika, że najbardziej
sprawuje się taki pies. W układzie  watchdo- Ale jednokrotne wybranie numeru może przekonujące są rozwiązania z zaprogramo-
ga (kit Vellemana opisany w EdW 4/96) moż- nie dać rezultatu (na przykład wywoływany wanym wcześniej EPROMem (lub EEPRO-
na regulować wysokość dz
więku i tempo od- abonent prowadzi właśnie rozmowę). Aby Mem) oraz prostsze konstrukcje z kostką
twarzania, czyli  wielkość psa, za pomocą wybrać kilka numerów, lub ponowić wezwa- 4017. Jeśli chcielibyście zobaczyć na łamach
potencjometru. Wbudowany generator pseu- nie, wypadnie raczej zastosować jakikolwiek EdW opis praktycznego symulatora, proszę
dolosowy zapewnia, że kolejne szczeknięcia komputer. Nadawany sygnał nie musi być ko- o listy.
przedzielone są przerwami, co zwiększa wra- munikatem słownym z kostki ISD. Może to A teraz zupełnie inna sprawa.
żenie, że to prawdziwy pies. Czy odtwarzanie być dowolny umówiony sygnał dz
więkowy, Jeśli opracujecie ciekawy układ i wykona-
za każdym razem tego samego zapisu nie bowiem i tak w grę wchodzą tylko sąsiedzi cie model, możecie oczywiście napisać arty-
zdradzi sztuczki? A może warto umieścić lub rodzina mieszkająca w pobliżu. Taki auto- kuł i przysłać do redakcji. Jeśli zostanie pozy-
w kostce ISD kilka odzielnych szczeknięć mat nie powinien natomiast dzwonić pod nu- tywnie oceniony, zostanie opublikowany na
i wybierać je w sposób przypadkowy przez mer 997. ogólnie przyjętych zasadach. Nie przysyłajcie
cały czas, gdy czujka wykrywa ruch? Jeśli Szczerze mówiąc, powiadomienie przez od razu modelu, tylko list i fotografię, bowiem
ktoś wykonałby taki układ, chętnie opiszemy telefon jest sposobem zawodnym, bowiem redakcja nie zwraca niezamówionych mate-
go na łamach Forum Czytelników. przewody telefoniczne są często przecinane riałów.
przed włamaniem. Agencje ochrony stosują Nie przysyłajcie natomiast wymyślonych
Zdalne powiadamianie
inny sposób: w pewnych odstępach czasu przez Was i Waszym zdaniem genialnych
automat w agencji dzwoni DO chronionego schematów, jeśli ich nie zrealizujecie na płyt-
Kilku z Was poruszyło temat zdalnego po-
abonenta. Jeśli wszystko jest w porządku, au- ce. Schematów to my mamy setki i tysiące -
wiadomienia o włamaniu.
tomat tego abonenta odbiera połączenie i in- pamiętajcie, że w EdW przedstawia się wy-
Jak wspomniałem wcześniej, wykorzysta-
formuje o stanie obiektu. Jakiekolwiek nie- Å‚Ä…cznie projekty zrealizowane i sprawdzone.
nie pasma radiowego CB jest dobrym rozwiÄ…-
prawidłowości (także brak połączenia wsku- Zachęcam do udziału w bieżącym zadaniu,
zaniem, pod warunkiem zastosowania selek-
tek przecięcia przewodów) powoduje wysła- a także w następnych edycjach konkursu.
tywnego układu dekodującego w odbiorniku.
nie z agencji ekipy ochroniarzy, którzy spraw-
Wasz instruktor
Inną możliwością jest wykorzystanie tele-
dzają przyczynę. Oczywiście jest to sposób
fonu. Zaproponowali to: Tomasz Frydek, Re- Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
bardzo kosztowny.
Mariusz Spałek
migiusz Danych i Mariusz Spałek
Mariusz Spałek
Mariusz Spałek
Mariusz Spałek z Głuchoła-
30 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97