11921

Drugi kandydat postępował, tak jak w pierwszym wypadku, czyli że decyzja była racjonalna metodycznie, ale nie został przyjęty, bo uzyskał zbyt mało punktów, czyli decyzja była nieracjonalna rzeczowo.

Trzeci kandydat, mimo że wiedział o dużej liczbie chętnych na obrany kierunek, nie przygotowywał się do egzaminów, czyli podjął decyzję nieracjonalną metodycznie. Na egzaminach przypadkiem otrzymał pytania, na które znał odpowiedzi, zdał egzamin i został przyjęty. Decyzja była, więc racjonalna rzeczowo.

Czwarty kandydat nie przygotowywał się do egzaminu, czyli decyzja była nieracjonalna metodycznie, nie zdał egzaminu i nie został przyjęty. Więc decyzja była również nieracjonalna rzeczowo.

Jeśli pominąć sytuację wskazaną w punkcie 3, w której zależności między obydwiema kategoriami można jedynie tłumaczyć w kategoriach losu, to w pozostałych metodyczna racjonalność warunkuje jej rzeczową racjonalność. Przy czym warto, posługując się pojęciami teorii systemów, rozważyć sytuacje przedstawione w punkcie 2 i 3.

Racjonalność metodologiczna decyzji jest wyznaczana przez:

1)    ilość i jakość informacji, którymi dysponuje decydent (system podejmowania decyzji), dotyczących stanu jego otoczenia podczas podejmowania decyzji, tzn. od momentu pojawienia się problemu decyzyjnego do momentu ostatecznego wyboru rozwiązania:

2)    stan systemu w tym okresie.

Zasadniczy wpływ na racjonalność decyzji mają informacje o stanie otoczenia systemu. Im rzetelniejsze informacje i szybszy do nich dostęp, im treściwsze itp., tym większe prawdopodobieństwo podjęcia decyzji racjonalnej metodycznie. Im więcej potrzebnych informacji ma w dyspozycji decydent, tym wyższe prawdopodobieństwo decyzji racjonalnej metodycznie. Na stan decydenta w tym okresie wpływają jego wewnętrzne możliwości rozwiązania problemu i motywacje do podjęcia optymalnej decyzji Na możliwości decydenta składają się:

1)    percepcja, czyli zdolność spostrzegania zdarzeń i relacji między nimi;

2)    pamięć i intuicja;

3)    kwalifikacje decyzyjne;

4)    cechy decydenta kolektywnego (systemu), takie jak: lokalizacja uprawnień, system informacyjny i wymienione wyżej cechy członków kolektywu.

Motywacje decydenta określane są zwykle przez jego:

1)    postawę;

2)    potrzeby (stan braku w organizmie czegoś, co jest niezbędne do jego życia);

3)    nastroje;

4)    system pobudzania (w odniesieniu do kolektywu).

Racjonalność metodyczna wywiera bezpośredni wpływ na rzeczową racjonalność decyzji.

Rzeczową racjonalność decyzji wyznaczają:

1)    stan otoczenia systemu od momentu przekazania decyzji do realizacji, aż po ocenę jej skutków;

2)    metodologiczna racjonalność decyzji.

Lista czynników wyznaczających rzeczową racjonalność decyzji jest długa, ponieważ oprócz czynników metodycznych występują czynniki charakteryzujące stan otoczenia. One też w końcu określają rzeczową racjonalność decyzji. Stan otoczenia systemu najczęściej zmienia się w czasie. Zmienia się też sam system. W uproszczeniu można przyjąć, że ze względu na otoczenie systemu najważniejsze czynniki wpływające na racjonalność rzeczową decyzji to: