12422

niewielkie, ponieważ prawo jest tam stanowione z zasady zgodnie z wolą społeczną, natomiast formuła pozytywistyczna gwarantuje wszystkim w państwie poczucie pewności i bezpieczeństwa. Przeciwnicy pozytywizmu opowiadają się z kolei za tezą o związku prawa z moralnością. W myśl tej tezy prawo powinno respektować podstawowe wartości moralne, jeżeli ich nie respektuje, to może utracić moc obowiązującą.; obowiązywanie (czy norma prawna jest zgodna z normą moralną)

Relacje funkcjonalne:

W relacjach funkcjonalnych chodzi o to, w jaki sposób normy moralne wpływają na treść norm prawnych i odwrotnie, w jaki sposób prawo wpływa na treść przekonań moralnych. Normodawcy są świadomi faktu, że skuteczność prawa zależy między innymi od tego, czy prawo jest społecznie akceptowane, a z kolei społeczna akceptacja prawa ściśle wiąże się z tym, czy prawo opiera się na wartościach, które są w społeczeństwie aprobowane. Uzgodnieniu prawa ze społecznie akceptowanymi normami moralnymi sprzyjają niewątpliwie oparte na woli większości instytucje demokratyczne. Nawet jednak reżimy totalitarne, jeżeli chcą zapewnić porządkowi prawnemu minimum efektywności, nie mogą do końca ignorować przekonań moralnych większości społeczeństwa. Systemy prawne rozwinęły cały szereg technik za pośrednictwem których inkorporują wartości moralne. Do najważniejszych z tych technik zaliczyć możemy następujące: bezpośrednią inkorporację, przepisy odsyłające i terminy wartościujące. Odpowiada na 2 pytania: w jaki sposób prawo wpływa na treść moralności? W jaki sposób moralność wpływa na treść prawa?; 3 sytuacje - ustanawianie prawa, przepisy odsyłające(klauzule generalne), relacje życia społecznego

Z bezpośrednią inkorporacją mamy do czynienia wówczas, gdy pewne normy moralne stają się z woli prawodawcy normami prawnymi.

Przepisy, które odsyłają do ogólnych standardów postępowania czy oceny określonych zachowań przyjęło się nazywać klauzulami generalnymi. Wiele klauzul generalnych to właśnie normy odsyłające do reguł moralnych.

W języku prawnym występuje wreszcie bardzo wiele terminów wartościujących takich choćby jak „dobra wiara", „wzajemna pomoc i wierność małżeńska" itd. Jest oczywiste, że interpretując tego rodzaju pojęcia nie możemy abstrahować od norm moralnych.

Wprawdzie prawników bardziej interesuje to, w jaki sposób moralność wpływa na normy prawne, nie możemy jednak całkowicie zapomnieć o relacji odwrotnej. Prawo jest bardzo istotnym czynnikiem, który aktywnie kształtuje przekonania moralne.