13780

Najczęściej spotykaną formą, w jakiej występują plazmidy, jest struktura dwuniciowej, kolistej cząsteczki.

Jej wielkość waha się w granicach od kilku do kilkuset tysięcy par zasad.

Pod względem organizacji genetycznej są one bardziej zróżnicowane od drugiej postaci plazmidów, mianowicie formy liniowej (np. u Borrelia, Streptomyces, Nocardia, Rhodococcus).

Ich wielkość waha się w granicach od kilku do kilkunastu tysięcy par zasad.

Dla Sterptomyces sp. charakterystyczna jest obecność białka terminalnego (TP) na wolnych końcach plazmidu. Proteiny te chronią DNA przed komórkowymi 5’-egzonukleazami i mogą pełnić też funkcję startera replikacji. W plazmidach tych występują długie terminalne powtórzenia.

Innym typem plazmidu liniowego jest tzw. szpilka do włosów (hairpin loop), widoczna w elektroforezie jako twory liniowe, jednak ich końce są ze sobą kowalencyjnie połączone. Plazmidy te zawierają głównie sekwencje kodujące białka biorące udział w procesach własnej replikacji i transkrypcji.

Właściwością charakterystyczną dla plazmidów jest to, że występują one w komórce w określonej liczbie kopii.

Według ogólnie przyjętej zasady - im plazmid jest większy tym liczba jego kopii jest mniejsza. Jest to rozwiązanie, które pozwala bakteriom dysponować dodatkową dużą pulą informacji genetycznej. Warto podkreślić, że w komórce bakteryjnej mogą występować różne plazmidy, które określamy jako plazmidy zgodne.

Zdolność plazmidu do replikacji jest jego najważniejszą właściwością. Należy jednak pamiętać, że może on replikować się jedynie w komórce gospodarza. Korzysta wówczas z białek enzymatycznych kodowanych przez geny chromosomowe.

Plazmid koduje funkcję kontroli inicjacji replikacji i rozdziału kopii plazmidu do komórek potomnych bakterii.

W cząsteczce plazmidowego DNA zawsze znajduje się swoiste miejsce od którego rozpoczyna się replikacja, jest to tzw. orygin replikacji - oriV.

Replikacja plazmidów kontrolowana jest przez dwa mechanizmy.

Jeden wykorzystuje tzw. iterony tj. powtórzone sekwencje zlokalizowane w pobliżu punktu początkowego replikacji.

Innym czynnikiem regulacyjnym jest cząsteczka RN A, która albo bezpośrednio łączy się z komplementarnym transkryptem odpowiedzialnym za proces inicjacji replikacji albo wpływa na syntezę białka odpowiedzialnego za inicjację replikacji.

Podobnie precyzyjnie nadzorowany jest proces rozdziału plazmidów, zapobiega on powstawaniu komórek bezplazmidowych.

Wśród plazmidów występują takie, które nazywamy episomami.

Mają one zdolność integracji z chromosomem gospodarza, a ich replikacja przebiega pod kontrolą chromosomu. Jest to stan z którego plazmid może się uwolnić i przejść ponownie w formę autonomiczną.

Może on jednak, w odróżnieniu od postaci pierwotnej, zawierać fragment DNA

dirQniQSQiiiQwego,

Najczęściej jest to skutek nieprecyzyjnego wycięcia plazmidu. Przykładem takiego plazmidu jest plazmid F.

Plazmidy, zależnie od wielkości, zawierają geny kodujące od kilku do kilkuset białek. Produkty genów plazmidowych nie są niezbędne do rozwoju i funkcjonowania komórki w warunkach standardowych, jednak zapewniają one bakteriom określony potencjał biologiczny w specyficznych warunkach, bardzo często umożliwiają przeżycie.