19115

Agnieszka Trzask często pozostają tylko założeniami teoretycznymi i nie zawsze są realizowane w praktyce. Wyróżniamy trzy reżimy ochrony przyrody:

•    Ochronę ścisłą (wykluczającą ingerencję człowieka), ponieważ zachodzą tam swoiste procesy ekologiczne, których nie wszystkie ogniwa lub etapy znamy, a powinniśmy poznać. Inne są siedliskami gatunków ważnych dla nauki (np. reliktowych, endemicznych, na granicy geograficznych zasięgów) i jest konieczne trwale ich zachowanie.

• Ochronę czynną, wówczas gdy niektóre siedliska wymagają w przetrwaniu szczególnej opieki, wręcz pomocy. Wykorzystuje się wówczas współczesne osiągnięcia nauki, aby utrzymać je na zajmowanych stanowiskach.

• Ochronę częściową, która oznacza w sytuacjach wyjątkowych i dobrze uzasadnionych możliwość redukcji liczebności populacji (np. zwierząt) oraz pozyskiwania (zrywania) gatunków roślin lub ich części, gdy działania takie nie naruszą trwałości stanowiska.

Działalność turystyczna niesie za sobą zarówno skutki pozytywne, jak i negatywne na określonym terenie, gdzie odbywa się dany rodzaj turystyki. Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze może objawiać się, m. in. po przez: obciążenie zasobów wodnych, zużycie nadmiernej ilości energii, zmiany w krajobrazie, degradacje powierzcluii ziemi, zużycie dużej ilości materiałów budowlanych, erozje gleby, zanieczyszczenie wody, produkcje nadmiernej ilości odpadów, zanieczyszczenie powietrza, niszczenie różnorodności biologicznej, zakłócenie spokoju flory i fauny, erozje nadmorską, nasilenie zjawiska synantropizacji zwierząt, niszczenie pokrywy roślinnej, zakłócenie egzystencji nietoperzy czy zakłócenie egzystencji ptactwa wodnego i roślin wodnych. Użytkowanie turystyczne terenów wyróżniających się wyjątkowymi walorami przyrody, a takimi są obszary objęte ochroną, nie może być dowolne, lecz powinno być wyjątkowo dobrze organizowane, a często nawet wyraźnie ograniczane. Obowiązuje tu zasada odwrotnej proporcjonalności: im większy reżim ochrony, tym mniejsze powinno być użytkowanie turystyczne. Dlatego, też aby przeciwdziałać negatywnym skutkom turystyki należy przestrzegać określonych norm i ustaleń, opartych na zasadach „zrównoważonej turystyki”¹ będącej podstawą „ekoturystyki = turystyki ekologicznej^{2 3}” (wywodzącej się z pojęcia „ekorozwoju”').

Na obszarach objętych ochroną można uprawiać trzy podstawowe formy turystyki:

1

„turystyka zrównoważona" wg tzw. Karty Tiny styki Zrównoważonej (ang. Charta for SustainableTourism) przyjętej w kwietniu 1995 r. przez Worki Conference on Sustainablc Tourism (artykuł 1)- zakłada ona, że rozwój pod wpływem turystyki powinien nawiązywać do zasady rozwoju zrównoważonego, co oznacza, źc musi uwzględniać trwałość fiuikcjonowania przyrody, musi nawiązywać do danej gospodarki oraz musi pod względem etycznym i społecznym być dostosowanym do norm obowiązujących w danej społeczności Aby powyższe warunki mogły być spełnione konieczne są wzajemne poszanowanie i sza oka współpraca wszystkich stron związanych z turystyką, co oznacza, że dla procesu rozwoju zrównoważonego ważne jest wypracowanie mechanizmu współpracy władz i instytucji na szczeblach:    lokalnym, regionalnym, narodowym

1    międzynarodowym (Gormsen 1997, 52).

2

   "turystyka ekologiczna" - celowa podróż do obszarów przyrodniczo camych w celach poznawczych, inspirujących i samorealizacyjnych. nie naruszająca integralności i bogactwa oraz bioróżnorodności odwiedzanych geosystemów (krajobrazów), (Krzymiowska-Kostrowicka 1995, 26).

3

   „ekorozwój" wg J. Kamienieckiej (1995. II) polega na: „(1) poszukiwaniu równowagi pomiędzy zaspokojeniem materialnych potrzeb obecnego pokolenia z potrzebami przeszłych pokoleń (sprawiedliwość międzypokoleniowa), (2) oclironie (odtwarzaniu) trwałości funkcjonowania przyrody (procesy ekologiczne i różnorodność biologiczna) oraz na (3) rozszerzaniu udziału społeczaistwa w procesie podejmowania decyzji, wpływających zarówno bezpośrednio jak i pośl ednio na środowisko”.