226618588

Ćwiczenia ruchowe, dobierane w sposób dowolny, nie zawsze są pozytywnym czynnikiem rozwoju dziecka, którego organizm w procesie ontogenezy ulega stałym przemianom ilościowymi i jakościowym. Przemyślane stosowanie różnych elementów ruchowych, zarówno ze względu na odmienne ich natężenie, jak i zmienne tempo rozwoju organizmu, będzie możliwe po uprzednim zaznajomieniu się z rozwojem morfologicznym, fizjologicznym i psychicznym dziecka.

Proces doskonalenia sprawnościowego może odbywać się na bazie rozwoju morfologicznego, fizjologicznego i psychicznego. Stąd potrzeba prześledzenia rozwijającego się wraz z wiekiem układu kostno-stawowego, mięśniowego, aparatu oddechowo-krążeniowego, układu nerwowego i związanych z nim narządów zmysłu.

Rozwój biologiczny to nie tylko wizualna zmiana dwóch podstawowych zewnętrznych wskaźników morfologicznych, jakimi są wysokość ciała i jego masa, ale całokształt procesów biologicznych i psychicznych zmierzających do przygotowania osobnika do samodzielnego i aktywnego życia w grupie społecznej. Całokształt tych procesów możemy określić jako rozrost, różnicowanie i dojrzewanie.

Rozrost wiąże się ze zwiększeniem wymiarów masy ciała; różnicowanie to zmiana pozycji proporcji ciała, przebudowa struktury komórek i tkanek. Zmiany te pozwalają na doskonalenie funkcji poszczególnych układów i narządów w następnym etapie rozwoju biologicznego- dojrzewaniu.

Przemieszczenie się ciała w przestrzeni, a więc wykonywanie różnorodnych ruchów i czynności możliwe jest dzięki sztywnym elementom kostnym, ruchomym stawom i mięśniom zmieniającym napięcie pod wpływem impulsów nerwowych. W wielu od 7-15 lat można zaobserwować stały, lecz nie równomierny rozwój aparatu ruchu. Rozwój ten, odznaczający się wraz z wiekiem indywidualnymi różnicami, obejmuje właśnie procesy rozrostu, różnicowania i dojrzewania.

Poszczególne procesy rozwojowe występują w stałej określonej kolejności, a ich dynamika jest wyznaczona głównie czynnikami genetycznymi. Do zakończenia wzrastania, co trwa zwykle 20 lat, wysokość ciała zwiększa się przeciętnie o około 120cm (146). Przyrosty wysokości ciała wahają się od 1-3 cm do ponad 20 cm( 134) w ciągu jednego roku.

W momencie urodzenia chłopcy charakteryzują się nieco większą wysokością i większą masą ciała niż dziewczęta. Jest to różnica sięgająca 1-3 % wysokości ciała i 4% masy ciała.

W przedziale od 1 do 9 roku życia szybkość wzrastania u obu płci jest niemal jednakowa, tak że w porównaniu z dymorfizmem dorosłych osobników różnice w zakresie prawie wszystkich wymiarów są małe. Wysokość ciała jest wypadkową różnego tempa rozwoju składających się na nią elementów kostnych.

W rośnięciu kręgosłupa można wyróżnić trzy fazy:

-    pierwsza, w której kręgosłup rośnie szybciej niż zwiększa się długość innych elementów ciała, trwa do 3 roku życia,

-    druga kończy się w okresie pokwitania ( 10-12 roku życia) i charakteryzuje się wolniejszym tempem rośnięcia,

trzecia trwa do okresu dorastania odznacza się szybszym rozwojem kręgosłupa.

Najintensywniejsze zmiany wysokości ciała obserwuje się u dzieci w ciągu pierwszych trzech lat życia.

Następne niewielkie przyspieszenie tempa wzrostu przypada na wiek 6-7 lat. Ponowne, znaczne przyspieszenie wzrastania wysokości ciała u chłopców daje się zauważyć w wieku 12,5-15 lat, a u dziewcząt dynamiczne zwiększenie wysokości ciała pojawia się około 2 lata wcześniej.

Przyspieszenie to, występuje u wszystkich dzieci, a różniące się natężeniem i czasem trwania, jest zjawiskiem trwałym i nosi nazwę skoku pokwitaniowego .

W skoku pokwitaniowym bierze udział każdy kostny i mięśniowy wymiar ciała, powiększają się narządy rozrodcze i wzrasta siła mięśniowa. I tak, np. szczyt wzrastania masy ciała następuje w szóstym miesiącu po szczycie wzrastania wysokości ciała.

W okresie pokwitania różnice dymorficzne zaczynają wyraźnie zaznaczać się. Dymorfizm płciowy aż do początków okresu pokwitania jest uwarunkowany chromosomami określającymi płeć osobnika Różnice dymorficzne nie ograniczają się tylko do wielkości, ale i innych proporcji oraz stosunków między składnikami ciała.

-2-