Plaget - poznawcza harmonię ze światem może być osiągnięta dzięki dwóm procesom, które charakteryzują struktury. Są nimi:
• asymilacja - oddziaływanie na świat i zmienianie dostępnych bodźców, tak by odpowiadały schematom podmiotu,
• akomodacja - zmienianie własnych struktur lub schematów w taki sposób, by lepiej harmonizowały z rzeczywistością lub lepiej ją reprezentowały.
Większość schematów, które wytwarzamy we wczesnym dzieciństwie ma związek z Ja
Egocentryzm - niezdolność spojrzenia na świat z perspektywy innej osoby Schematy dotyczące świata społecznego kształtują się, gdy uczymy się sumować lub uogólniać dane o zachowaniu społecznym. Kształtują się one w wyniku powtarzających się podobnych kategoryzacji I ocen zachowania.
• szybkie uporządkowanie i zinterpretowanie złożonej sekwencji zdarzeń
• zawierają szereg zorganizowanych oczekiwań, które kierują naszym zachowaniem
• podstawa selektywnego przetwarzania informacji
• schematy kierują związaną z otoczeniem aktywnością i są przez tę aktywność zwrotnie modyfikowane (schemat użyty powtórnie nie jest już taki sam)
• podstawa formułowania sądów, decyzji, wniosków i przewidywań ciągle się zmieniają i aktualizują.
Przetwarzanie informacji o sobie - cechą charakterystyczną rozwijającego się Ja jest aktywna organizacja poznawcza.
• Kelly, Sarbin, Epstem, Coopersmith - traktują Ja jako strukturę lub zbiór struktur poznawczych, które organizują, modyfikują i integrują funkcjonowanie podmiotu
• demistyfikacja pojęcia Ja -Ja przestaje być nieuchwytne, można je badać
• James, Gordon - przedstawienie Ja jako struktury i zarazem jako procesu
• założenie, że Ja jest bardzo podobne do schematu (tak jak definiuje go Neisser); Ja jest wzorem dla działania (procesem), a zarazem wzorem działania (strukturą)
• ludzie różnią się między sobą, ponieważ różnią się ich struktury poznawcze, czy systemy schematów
• myślenie o własnym zachowaniu wymaga schematów samego siebie lub struktur wiedzy wykształconych w celu zrozumienia, zintegrowania lub wyjaśniania naszych zachowań w określonej dziedzinie
• schematy Ja kształtują się w wyniku wielokrotnych podobnych kategoryzacjach I ocen zachowania dokonywanych przez nas samych i przez innych i dają w rezultacie wyraźne wyobrażenie, jakiego rodzaju osobą jest ktoś w określonej dziedzinie zachowania
• struktura Ja rozwija się w umyśle dziecka w wieku ok. 2 lat (badanie z lustrem: jeśli dziecko z namalowanym na ciele punktem patrząc na lustro wskazywało na swoje ciało to rozuniało, że w lustrze jest jego własne odbicie)
2