2382

jednak nie oznacza bezwzględnego zakazu pobierania opłat za niektóre usługi.

Centralne organy administracji państwa są wyróżniane w podziale pierwszego rządu na podstawie kryterium terytorialnego zasięgu działania organu. Centralnym organem jest organ, który zasięgiem swojego działania obejmuje obszar całego państwa; organy, których zasięg działania obejmuje cześć terytorium państwa (np. województwo, okręg, rejon, gmina) nazwane są organami terenowymi lub lokalnymi.    W podziale drugiego rządu centralne organy

wyróżnione są z uwagi na ich pozycje ustrojowa wobec organów naczelnych. Centralnymi organami w tym znaczeniu są wiec organy, które ponadto nie wchodzą w skład Rady Ministrów (Rządu). Tworzenia i znoszenie tak pojmowanych centralnych organów następuje w drodze aktów rangi ustawowej stosowanie do zmiennych potrzeb dekoncentracji lub koncentracji zadań na szczeblu centralnym. Centralne organy noszą nazwy komisji, komitetu (co wskazuje na ich charakter kolegialny, np. Komisja Papierów Wartościowych) lub nazwę wskazującą, że jest to organ jednoosobowy, np. Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju miast, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Kompetencji organu wykonuje prezes urzędu, zaś urząd jest zorganizowanym zespołem osób, środków rzeczowych i finansowych, przy pomocy których organ państwa wykonuje swoje zadania. Niektóre centralne organy noszą nazwy jednoznaczne: Główny Geodeta Kraju, Gł. Inspektor Ochrony Środowiska. Centralne organy kierują wyodrębnionymi działami administracji rządowej (resorty) działając pod nadzorem Rady Ministrów lub poszczególnych ministrów.

Kategorię naczelnych organów administracji państwowej tworzy Rada Ministrów i organy wchodzące w jej skład. Konstytucja RP nie zawiera pojęcia naczelnych organów administracji państwa (Konstytucja z 1952r.) aczkolwiek występuje w niej kategoria naczelnego organu kontroli państwowej (art.202 ust.l). Pojecie to utrzymuje się natomiast obecnie w tekstach niektórych ustaw (m.in. w ustawie z 8.8.1996r. o Komitecie Integracji Europejskiej, który „jest naczelnym organem administracji rządowej" - art.l) Rade Ministrów czyli Rząd tworzą: Prezes Rady Ministrów, jako jej przewodniczący, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie oraz osoby powołane w trybie właściwym dla powołania R.M., których członkostwo wynika z ustaw szczególnych. Są to: Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych i przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej. Trzeba zaznaczyć, że w skład Rady Ministrów wchodzi również Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych, które nie ma charakteru organu naczelnego i jest powołane do prac w zakresie programowania strategicznego, prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego oraz zagospodarowania przestrzennego. Organy naczelne kierują działaniami administracji rządowej (resorty) i jako organy zwierzchnie wykonują funkcje kierownictwa, nadzoru i kontroli w stosunku do podporządkowanych im centralnych organów i organów terenowych.