25230

99. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY JAKO NEGATYWNY USTAWODAWCA

1.    Jedną z kompetencji Trybunału Konstytucyjnego jest orzekanie o hierarchicznej zgodności aktów normatywnych niższego rzędu z aktami wyższego rzędu (z Konstytucją, z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi - z pewnymi wyjątkami) oraz usuwanie ustaw uznanych za niekonstytucyjne.

Negatywny ustawodawca- ponieważ jego celem nie jest działanie pozytywne, na gruncie tworzenia ustaw (prawa), lecz korygowanie poprzez wyrzucenie poza system ustaw sprzecznych.

Trybunał może orzec o zgodności aktu normatywnego z Konstytucją lub też odpowiedniego przepisu. Trybunał może również orzec o niekonstytucyjnym uchwaleniu przepisu (które obala domniemanie legalności, lecz bez skutków wstecznych). Nie ma jednak kompetencji związanej z powszechnie obowiązującą wykładnią (takiej w Polsce nie ma :).

Wszystkie orzeczenia mają charakter interpretacyjny i można je podzielić;

-    orzeczenia, które uznają przepis za zgodny pod warunkiem odpowiedniego jego rozumienia (wykładnia znaczy dużo)

-    orzeczenia, które uznają przepis za sgodny w odpowiednim zakresie jego stosowania (podmiotowym, przedmiotowym lub czasowym),

-    orzeczenia, które uznają przepis za niezgodny, pod warunkiem rozumienia go w określony sposób,

-    orzeczenia, które uznają przepis za niezgodny w odpowiednim zakresie jego stosowania (podmiotowym, przedmiotowym lub czasowym).

Orzeczenia aplikacyjne- w wyroku o niezgodności przypisu z konstytucją TK w odrębnym punkcie dodatkowo rozstrzyga o wpływie tej niezgodności na stosunki społeczne, tzn. na czynności działające na jego podstawie w przeszłości, (np. pobrane opłaty nie podlega zwrotowi).

W obecnym stanie prawnym TK nie ma wyraźnych kompetencji do wydawania orzeczeń o wstecznych skutkach swoich rozstrzygnięć o niezgodności sktu prawnego z konstytucją.

2.    Zagadnienie odżycia jako skutku wydania przez TK orzeczenia:

-    Utrata mocy obowiązującej w wyniku orzeczenia TK jest czymś innym niż uchylenie aktu normatywnego w wyniku działania organów prawodawczych (powoduje bezwzględne, bezwarunkowe i bezpośrednie zniesienie przepisów w nim wskazanych).

- przyjmuje się, że utrata mocy wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, ale dopuszcza się określenie przez TK innego terminu- do 18m-cy dla ustawy; do 12 m-cy dla innego aktu, w którym to okresie norma obowiązuje.

-    Uchylenie nie jest jednoznaczne z likwidajeją skutków, które w okresie swego obowiązywania wywołał uchylony przepis, a także nie powoduje, że przepis ten nie będzie nadal stosowany na mocy norm międzyczasowych.

-    Uchylenie nie jest więc całkowitym wyeliminowaniem określonego przepisu z porządku prawnego, ale z reguły tworzy szczególną sytuacją współistnienia nowej regulacji z poprzednio istniejącą.

Odżycie- TK jest nie wyłącznie negatywnym ustawodawcą (pośrednio przywraca prawo).

Rozumienie formuły utraty mocy obowiązującej nabiera szczególnego znaczenia, gdy przedmiotem orzeczenia TK jest przepis, który zmienia (nowelizuje) inny przepis. Przepis ten zawiera 2 elementy normatywne: uchyla dotychczasową regulajcę i wprowadza nową. W tym wypadku kontrola obejmuje zarówno jeden jak i drugi, tj przepisy uchylające i zmieniające. W przypadku zarzutów dotyczących pierwszego ze wskazanych elementów treści przepisy nowelizującego, kontrola jego zgodności z konstytucją zawsze obejmować musi także zestawienie poprzedniej regulacji z nową. Niekonstytucyjność nowej regulacji może wynikać także z tego, że samo uchylenie wcześniejszego rozwiązania prawnego narusza normy, zasady lub wartości Kostytucji.

kontrola prewencyjna- gdy prezydent nie podpisze, wynik wiążący, jako negatywny ustawodawca usuwa normę potencjalnie sprzeczną; kontrola następcza- aktów już wydanych.