26437

W 1958 r. k Genewie została zwołana konferencja kodyfikacyjna prawa morza. Zostały uchwalone wówczas cztery konwencje prawa morza. Uznano suwerenne prawa państwa nadbrzeżnego nad zasobami szelfu kontynentalnego, jednak została zachowana tradycyjna zasada wolności mórz - nie wprowadzono 12 - milowego morza terytorialnego i 12 - milowej strefy wyłącznego rybołówstwa (która w praktyce była stosowana).

Umożliwiono wolność żeglugi, rybołówstwa, zakładania kabli i rurociągów podmorskich oraz dokonywania lotów nad morzem otwartym.

W wyniku nieprecyzyjności praw określonych na konwencjach genewskich z 1958 i 1960 r.

( dotyczących np. nieuregulowania szerokości strefy morza terytorialnego, strefy rybołówczej, a także zakresu uprawnień wobec szelfu kontynentalnego) w latach siedemdziesiątych kolejne państwa zaczęły wysuwać roszczenia do ustanowienia strefy morza terytorialnego przekraczającej 12 mil. Np. Argentyna, Ekwador, Panama, Urugwaj, Brazylia, Sierra Leone i Somalia jednostronnie ustanowiły utworzenie 200- milowego morza terytorialnego, w 1972 Islandia ustanowiła wyłączną strefę rybołówczą do 50 mil, a w 1975 do 200 mil. Roszczenia te były spowodowane nie tylko niedoskonałościami prawa genewskiego, ale także rozwojem technicznym i zmianach na mapie politycznej.

Państwa nowo powstałe postulowały utworzenie nowego reżimu prawnego korygującego nierówności w eksploatacji zasobów mórz, co wg nich wynikało z tradycyjnego prawa wolności morza. Twierdziły one, że użytkowanie mórz musi być oparte na kryteriach „geo - prawnych" lub „geo-praw no-politycznych" a nie tylko geograficznych.

Uzasadniano to stwierdzeniem, że wolność mórz wykorzystują głównie państwa wysoko rozwinięte, które dysponują rozbudowaną teclinologią i mogą np. nadmiernie eksploatować łowiska lub składować zanieczyszczenia na ich wodach przybrzeżnych. Pastwa rozwijające zwracały uwagę, że zasada ustanowiona przez Grotiusa zakładała, że zasoby morskie są niewyczerpalne, a ówczesna sytuacja, gdzie zagrożone wyginięciem było wiele gatunków morskich wymagała pewnych regulacji prawnych. W latach 50. XX w. często stosowaną praktyką przez państwa nowo powstałe było jednostronne ustanawianie suwerenności nad odległymi od brzegów obszarami morskimi.

Na III Konferencji prawa morza w 1973 r. starania państw rozwijających się o większe ograniczenie prawa wolności morza przejawiały się m.in. przez propozycję ograniczenia prawa nieszkodliwego przepływu statków o specjalnym charakterze przez wody terytorialne,a także umożliwienie państwu regulowania nieszkodliwego przepływu bez konieczności uwzględniania przyjętych w tym zakresie uregulowań prawnomiędzynarodowych.

Ograniczeniom miała być poddana też swoboda żeglugi na obszarze cieśnin i wód archipelagowych. Wysunięte zostały również propozycje ograniczenia iybołówstwa. W Komitecie II sesji Konferencji w 1975 r. grupa 77. zgłosiła projekt wyłączenia 200 - milowej strefy ekonomiczniej z morza otwartego.

Propozycje te spotkały się ze sprzeciwem państw, które chciały zachować zasadę wolności mórz w pierwotnie przyjętym kształcie.

W 1982 r. w Montcgo Bay przyjęto zasadę, ze morze otwarte jest wolne dla wszystkich i nielegalna jest próba roztoczenia nad nim jurysdykcji.

Poza wolnościami przyjętymi w prawie genewskim z 1958 r. umożliwiono budowanie sztucznych wysp i prowadzenie badań naukowych.

Zmniejszono obszar na którym państwa mogłyby korzystać w pełnym zakresie z wolności mórz -wyłączono obszar 200- milowej strefy ekonomicznej, a także głębokiego dna morskiego gdzie obowiązywały tylko niektóre wolności.

60 państw ustanowiło strefę ekonomiczną, na której miały „suweremie prawo badania eksploatowania i gospodarowania zasobami naturalnymi zarówno żywymi jak i mineralnymi dna morskiego i jego podziemia oraz pokrywających je wód a także, w odniesieniu do innej działalności gospodarczej i badawczej, w strefie takiej jak produkcja energii z wody, prądów morskich i