[] wykluczeni lo ci, którzy formalnie przynależąc do wspólnoty i/lub społeczeństwa, nie są w stanie (w pełni) korzystać z owoców tej przynależności i dobrodziejstw uczestnictwa
□ wykluczenie jest pojęciem relatywnym, kontekstowym, nabierającym znaczenia wyłącznie w odniesieniu do lokalnych i/lub narodowych modeli włączania i integracji a także przez odniesienie do przeszłości, miejsca zajmowanego przez grupę lub jednostkę uprzednio, przeszłych doświadczeń i ukształtowanych przez nie oczekiwań
□ „dynamiczny i wielowymiarowy proces pełnego odcięcia lub częściowego ograniczenia dostępu do różnych społecznych, gospodarczych kulturowych i politycznych systemów, które pomagają jednostce w integracji ze społeczeństwem”
□ to niepełny zakres podmiotowy i przedmiotowy praw społecznych, nieskuteczna realizacja obowiązujących już praw tego rodzaju oraz przeszkody w poprawie sytuacji pod tymi dwoma względami
Lista cech opisujących wykluczenie społeczne wg P. Littlewood i S. Herkommer:
a) skutek zmian społecznych i ekonomicznych
b) proces
c) zjawisko wielowymiarowe
d) zjawisko kumulatywne
e) zjawisko w wymiarze przestrzennym
f) podklasa jako wynik procesów wykluczających
MARGINALNOŚĆ SPOŁECZNA
1. wskazuje na kulturową obecność jednostek czy grup, którycli obyczaje, wartości, wzory, i sposoby percepcji różnią się na tyle od kultury społecznego otoczenia że utrudniają proces komunikowania się z otoczeniem i korzystania z jego instytucji
□ tak rozumiana marginalność społeczna stanowi doświadczenie wędrowców, imigrantów, ludzie usiłujących zakorzenić się w nowym otoczeniu społecznym, lub ludzi, którzy dokonując mniej lub bardziej świadomego wyboru odrzucili kulturę swojego społeczeństwa i albo przeżywają ambiwalencję swojego statusu, albo formułują rozmaite kultury czy podkultury alternatywne
MARGINALNOŚĆ
2. akcentowane są przede wszystkim deficyty statusowych uprawnień przysługujących jednostkom czy całym grupom społecznym i/lub deficyty możliwości realizowania tych uprawnień
[] tak rozumiana marginalność społeczna jest analizowana przede wszystkim jako zjawisko struktury społecznej w której pojawiają się ludzie nie przypisani do dobrze określonych pozycji społecznych i z tego względu nie korzystający ze statusowych uprawnień właściwych tym pozycjom lub ludzie zajmujący pozycje, których status jest w mniejszej czy większej mierze ułomny
□ Marginalność oznacza mniej czy bardziej ograniczone uczestnictwo u w określonym porządku społecznym i brak dostępu do jego podstawowych instytucji takich jak rynek pracy, rynek konsumpcji, system instytucji wymiaru sprawiedliwości, system edukacyjny, system gwarancji socjalnych