28048

Role społeczne a moralność

Rola społeczna- zbiór oczekiwań i wynikający z niego zbiór praw i obowiązków w stosunku do jednostki związany z posiadaniem przez nią określonego statusu społecznego w strukturze (hierarchii) społecznej, Każda rola społeczna jest określona przez normy społeczne, które wynikają z uwarunkowań i kontekstu kulturowego danego społeczeństwa. Określana jest także przez normy moralne, które mają charakter absolutny, wyrażają bezwzględny nakaz lub zakaz czynienia czegoś. Role społeczne wiążą się z obowiązkami wobec tego, kto je odgrywa:

role trwające całe życie- np. rola kobiety/ mężczyzny, rola Polaka

role trwające dłuższy okres- np. rola matki/ojca, lekarza, nauczyciela, ucznia

role trwające przez krótki okres, często okazjonalne, jednorazowe - np. rola gospodarza

przyjęcia, świadka na ślubie, jubilata

Wszystkie te role społeczne są obwarowane regułami moralnymi: społecznymi i indywidualnymi. Moralność stwierdza o dobru i złu danego czynu. Moralność nadaje wartość rolom społecznym. Normy moralne wyznaczają:

zachowania (obowiązki) nakazane- jak należy odgrywać role w społeczeństwie, aby z punktu widzenia moralnego postępować dobrze, np. matka/ojciec opiekuje się dzieckiem, wychowuje je, zapewnia mu bezpieczeństwo; uczeń dąży do systematycznego powiększania wiedzy - zachowania (obowiązki) zakazane: jak bezwzględnie nie należy postępować, ponieważ z punktu widzenia moralnego jest to złe, np. bicie żony; nieustąpienie osobom schorowanym miejsca w autobusie przez młodego pasażera

W społeczeństwie istnieje też pewien margines swobody w odgrywaniu roli, który nie jest odgórnie nakazany lub zakazany. Jednak w wymiarze moralnym nie może przyczyniać się do szkody, lecz do dobra, nieść pozytywne rezultaty np. stopień i zakres okazywania uczuć żonie/mężowi, całowanie na dobranoc.

Każda jednostka w społeczeństwie odgrywa wiele ról społecznych. Częstym zjawiskiem jest konflikt ról społecznych - oczywiście ulubiony przykład na UKSW to: matka wychowująca małe dziecko, zarazem pracująca, np. jako bizneswoman lub nauczycielka.

Normy moralne nie regulują szczegółowo przypadków konfliktów ról. Trzeba zwrócić uwagę, która rola jest nakazana: która rola przyniesie więcej szkód dla dnigiej. Zazwyczaj w konflikcie ról znajduje się jakiś kompromis lub większą uwagę poświęca się roli, którą uważa się za moralnie ważniejszą. W takich przypadkach odwołujemy się do zintemalizowanych (uwewnętrznionych) reguł moralności nabytych w okresie wychowania i socjalizacji w rodzinie, szkole, poprzez odwołanie się do wyznawanej religii.