28431

historii, przedstawienie przejmowania władzy przez komunistów jako pokojowego aktu zgodnego z wolą narodu, AK natomiast jako element destabilizujący i wichrzycielski. Recenzenci lewicowej "Kuźnicy" mieli natomiast Andrzejewskiemu za złe, że jego powieść nie ma dostatecznie jasnej wymowy ideologicznej - Chełmicki był przedstawiony z sympatią, brakowało im jednak optymistycznej wizji przyszłej Polski. Andrzejewski przyjął te uwagi. Jako jeden z pierwszych odpowiedział na apel o przyswojenie sobie marksistowskiej wiedzy o rozwoju społeczeństwa na IV Walnym Zjeździe ZLP w 1949. W 1950 opublikował głośną samokrytykę "Notatka. Wyznania i rozmyślania pisarza", w której odciął się od swojej przeszłości, potępił błędy popełnione w POPIELE I DIAMENCIE i oświadczył, że głęboka przemiana myślowa doprowadziła go do marksizmu i leninizmu. W kolejnych latach, zajmując się głównie publicystyką, w swych artykułach wspierał rządzących, powielając prymitywne hasła, kłamstwa i oszczerstwa władzy ludowej. Stworzone w tym czasie opowiadania, zgodne z duchem realizmu komunistycznego, są dzisiaj raczej wstydliwym faktem w biografii twórczej Andrzejewskiego.

Jeszcze w roku 1954 wprowadza pisarz poprawki do POPIOŁU I DIAMENTU, pogłębiające zafałszowanie historii, umieszczając w powieści ideologię walki klas i nowomowę -właśnie ta, najbardziej zakłamana wersja powieści funkcjonowała przez długie lata jako podstawowa i doczekała się największej liczby wydań.

W roku 1958 napisał scenariusz do filmu Andrzeja Wajdy POPIÓŁ I DIAMENT, tworząc trzecią wersję tej samej historii, tym razem odkłamującą wymowę książki. Film ten wszedł do klasyki kina europejskiego, a w postać Maćka Chełmickiego wcielił się w niezapomnianej kreacji Zbigniew Cybulski.

TWÓRCZOŚĆ

DROGI NIEUNIKNIONE, Warszawa 1936 ŁAD SERCA, Warszawa 1938 APEL, Londyn 1945 NOC, Warszawa 1945

ŚWIĘTO WINKELRIDA, (współautorJ. Zagórski) Kraków 1946

POPIÓŁ I DIAMENT, Warszawa 1948, wersja zmieniona Warszawa 1954

ABY POKÓJ ZWYCIĘŻYŁ, Warszawa 1950

O CZŁOWIEKU RADZIECKIM, Warszawa 1951

PARTIA I TWÓRCZOŚĆ PISARZA, Warszawa 1952

LUDZIE I ZDARZENIA 1951, Warszawa 1952

LUDZIE I ZDARZENIA 1952, Warszawa 1953

WOJNA SKUTECZNA. CZYLI OPIS BITEW I POTYCZEK Z ZADUFKAMI, t. I Warszawa 1953

KSIĄŻKA DLA MARCINA, Warszawa 1954

ZŁOTY LIS, Warszawa 1955

CIEMNOŚCI KRYJĄ ZIEMIĘ, Warszawa 1957

NIBY GAJ, Warszawa 1959

BRAMY RAJU, Warszawa 1960

IDZIE SKACZĄC PO GÓRACH, Warszawa 1963

APELACJA, Paryż 1968

PROMETEUSZ, Warszawa 1973

TERAZ NA CIEBIE ZAGŁADA, Warszawa 1976

JUŻ PRAWIE NIC, Warszawa 1979

MIAZGA, NOWA Warszawa 1979 (edycja pełna, poza obiegiem cenzury), PIW Warszawa 1981 (edycja okrojona), Puls, Londyn 1992 (edycja pełna), Ossolineum, Wrocław2002, BN I, nr 305

NOWE OPOWIADANIA, Warszawa 1980

NIKT, Warszawa 1983

GRA Z CIENIEM, Warszawa 1987

2