31363

procesach regulujących metabolizm organizmów żywych. Stąd tez zarówno jego nadmiar jak i niedobór może być przyczyną powstawania różnego rodzaju zakłóceń. Jego zbyt duże stężenie w glebie powoduje u roślin zaburzenia fotosyntezy, chlorozę oraz wiąże wapń, miedź i żelazo - pierwiastki niezbędne do prawidłowego rozwoju rośliny. Maksymalne stężenie cynku dla gleb o pH 6-7 wynosi 300 mg/kg.

Źródłem zanieczyszczenia gleb niklem są głównie emisje przemysłowe, stosowanie osadów ściekowych, nieumiejętne nawożenie nawozami fosforowymi. Znaczenie niklu w procesach fizjologicznych, jak i specyfika jego działania nie są do końca poznane i ustalone. Znany jest udział w procesach wiązania azotu przez bakterie glebowe. Jeżeli znajduje się w roztworze glebowym w formach nierozpuszczalnych jest łatwo pobierany przez rośliny co stanowić może niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt. Dopuszczalne zawartości niklu wynoszą dla gleb lekkich 30 mg/kg a dla gleb ciężkich 100 mg/kg suchej masy.

Kadm do otoczenia dostaje się z zakładów przemysłowych z pyłami i ściekami oraz z wodami kopalnianymi rud i metali kolorowych, głównie cynkowych. Pierwiastek ten występuje w dużych ilościach w rejonach skażenia przemysłowego, w dymie papierosowym, w wodzie wodociągowej, w glebie i żywności na niej uprawianej. U roślin powoduje zaburzenie fotosyntezy. Na toksyczność kadmu zwrócono powszechną uwagę w wyniku choroby itai-itai, która pojawiła się i Japończyków. Schorzenie to objawia się ogólnym rozmiękczeniem i kruchością tkanki kostnej i zanikiem mięśni. Najwyższe dopuszczalne stężenie tego pierwiastka w glebie o pH wynosi 3 mg/kg.

Gleby o wysokiej zawartości pH i wysokiej pojemności wymiany kationów wykazują skłonność do unieruchomienia większości dostarczanych metali. Późniejsza zmiana warunków, szczególnie w skutek spadku wartości pH może jednak prowadzić do uwalniania się pierwiastków potencjalnie toksycznych nawet w przypadku gdy pierwotnie znajdowały się one w postaciach nieprzyswajalnych. Obecnie wprowadzono ograniczenia zalecane przez UE dotyczące maksymalnego stężenia niektórych metalów w glebach wynikające z wprowadzenia do nich osadów ściekowych. Na obszarach gdzie naturalnie występuje wysoki poziom zawartości tych pierwiastków, można składować jedynie bardzo małe ilości osadów ściekowych lub można je rozproszyć na powierzchni tego terenu.

Ze względu na szerokie zastosowanie metali ciężkich są one powszechnymi zanieczyszczeniami ekosystemu, dlatego bardzo ważna jest wiedza o ich właściwościach toksycznych. Najbardziej skażone są rośliny uprawiane na terenach uprzemysłowionych, w miejskich ogródkach działkowych oraz pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu samochodowego w odległości mniejszej niż 80 m od drogi. Zrezygnujmy, więc z uprawy warzyw i owoców na działkach położonych na terenach zagrożonych.

Metale ciężkie istnieją w przyrodzie od zawsze, ale nie powinniśmy przyczyniać się do ich ciągłego rozprzestrzeniania się w przyrodzie.