64767 X3e50dd746p06

Zarówno formy drewniane, jak metalowe, muszą być przed napełnieniem przetarte naoliwioną szmatką. Formy zapełnia się z nadmiarem około 2 cm uprzednio przygotowaną gliną, zagęszczając j_ą najpierw przez wciskanie palcami.

Po napełnieniu form zagęszcza się glinę uderzeniami młotka drewnianego, przyj czym uderzenia powinny następować tak długo aż zagęszczenie gliny nie będzie już możliwe. Po zagęszczeniu próbek w formach należy wystającą z formy warstwę gliny ściąć i wygładzić nożem, tak aby nie zmienić przekroju próbki.

Przyrząd do badania stopnia spoistości (rys. 4) składa się ze stalowej ramy, na której zaczepiony jest dopasowany do górnej części próbki uchwyt stalowy służący do zawieszania badanej próbki. Na dolnej części próbki umieszczona jest lekka obejma stalowa, na której z kolei jest lekkie wiaderko o pojemności około 2 litrów.

30

O)

Rys. 4. Przyrząd do badania stopnia spoistości gliny

Rys. 5. Drewniany przyrząd do badania stopnia spoistości gliny a) przekrój, b) widok ogólny

Ciężar wiaderka wraz z dolną obejmą nie może przekraczać 200 g. Do górnej części ramy przymocowany jest blaszany zbiornik o pojemności około 5 litrów. Dno zbiornika nachylone jest pod kątem 45° do poziomu i zakończone stalową tulejką z otworem. Zbiornik napełniony jest dokładnie przemytym i wysuszonym piaskiem o uziar-nieniu 0,1—1,0 mm.

Wielkość otworu w tulejce do wylotu piasku jest tak obliczona, żeby szybkość przesypywania piasku wynosiła około 750 G/min.

Piasek wysypując się do wiszącego wiaderka zwiększa jego ciężar i wówczas następuje zerwanie się próbki. W tym momencie dno wiaderka uderza o dźwignię, która automatycznie zamyka dopływ piasku.

Przyrząd działający na tej samej zasadzie (jak podany na rys. 4) można wykonać z drewna (rys. 5).

Na wielkość siły zrywającej próbkę składa się ciężar piasku, wiaderka i dolnej obejmy (natomiast ciężaru dolnej urwanej części próbki nie uwzględnia się).

Stopień spoistości gliny określa się ną podstawie średniej arytmetycznej wyników zrywania najmniej trzech próbek. Otrzymany w ten sposób średni stopień spoistości uważa się za określony, o ile różnice pomiędzy wielkościami sił zrywających próbki nie przekraczają 10%. W przeciwnym razie badanie należy powtórzyć.

2.4. KLASYFIKACJA GLINY NA PODSTAWIE SPOISTOŚCI

Klasyfikację gliny na podstawie jej spoistości podaje tabl. 1.

. Tablica 1

Klasyfikacja gliny na podstawie jej spoistości

Siła spoistości G/5 cm^2	Rodzaj gliny
300 — 400 [ 401'— 550 | 551 — 750 751 — 1000 1001 — 1350 1351 — 1800	bardzo chuda chuda średnio chuda średnio tłusta tłusta bardzo' tłusta

O ile glina ma większą spoistość,' niż podana w tabl. 1 należy ją przemrozić z dodatkiem piasku; przed użyciem należy powtórzyć badanie, a w przypadku, gdy jest zbyt tłusta dodatkowo schudzić ją. ¹

2.5. BADANIE STOPNIA SKURCZU

Próbki do badania skurczu formuje się w stalowych lub wykonanych z twardego drewna formach (beleczki) o wymiarach '22 X 4 X 2,5 cm.

Przed przystąpieniem do napełnienia formy wewnętrzne jej ścianki powinny być przetarte naoliwioną szmatką. Formy zapełnia się gliną przygotowaną w sposób podany w pkt 2.2, a następnie ubija się młotkiem drewnianym tak długo, aż dalsze zagęszczenie próbki staje się "już niemożliwe. Wyjętą z formy próbkę układa się na szklanej płytce lekko naoliwionej, w celu zredukowania tarcia w czasie wysychania próbki.

Na bocznej płaszczyźnie próbki w jej części środkowej należy naciąć nożem podłużną kreskę, o głębokości około 3 mm oraz dwie kreski poprzeczne oddalone od siebie o 20 cm (rys. 6). Próbkę pozostawia się do wysychania w pomieszczeniu o temperaturze 18 ± 2 °C; przy czym pomiary¹ skurczu dokonuje się co 24 godziny. Pomiar skurczu należy uważać za zakończony kiedy długość rysy pomiarowej już nie ulega zmniejszeniu.

Z pomiarów długości nacięcia podłużnego oblicza się w procentach skurcz badanej gliny z następującego wzoru 1 — h

s —. 100%

gdzie: S — skurcz gliny, w %,

Rys. 6. Foremka do badania gliny ńa skurcz a) foremka do wykonywania próbek, b) próbka na płytce szklanej

1 — długość nacięcia podłużnego po uformowaniu próbki, mm, łj — długość nacięcia podłużnego i po wyschnięciu próbki, mm.

Aby określić miarodajny stopień skurczu należy zbadać 3 próbki, a wynik ustalić na podstawie średniej arytmetycznej z tych badań.