31728

w celu jego wyegzekwowania. Rodzaje środków przymusu i zakres ich stosowania we współczesnym państwie prawnym określane są w tej samej formie aktu prawnego co instytucja podatku. Jeśli więc w warunkach polskich formą właściwą dla normy prawnej określającej instytucję podatku jest ustawa, to rodzaje środków przymusu i zakres ich stosowania określone są również w formie ustawy. Aktualnie obowiązującym w tym zakresie aktem prawnym, jest ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.¹

Bezzwrotność podatku oznacza brak prawnych możliwości zwrotu prawidłowo ustalonego i pobranego świadczenia pieniężnego. Prawne możliwości zwrotu powstają jedynie wówczas, gdy podatek został ustalony nienależnie lub w sposób nieprawidłowy. Sytuacji takiej nie należy jednakże traktować jako wyjątku od zasady bezzwrotnośd, lecz jako ustalenie bądź pobranie świadczenia nienależnego. Tak więc eliminacja skutków sytuacji, która nie powinna wystąpić nie pozostaje w żadnym związku z bezzwrotnym charakterem świadczenia podatkowego.

Pieniężny charakter świadczenia podatkowego odróżnia instytucję podatku od innych świadczeń ustalanych jednostronnie i władczo przez państwo. Inne świadczenia obowiązkowe mają z zasady charakter rzeczowy lub osobowy. Przykładem świadczeń rzeczowych były funkcjonujące do 1970 r. dostawy obowiązkowe. Współcześnie świadczenia rzeczowe, w zasadzie wprowadzane są w sytuacjach szczególnych, jak chociażby obowiązek przekazania niektórych rodzajów pojazdów mechanicznych na potrzeby obronności kraju. Funkcjonującym natomiast w większości państw osobowym świadczeniem jest obowiązkowa służba wojskowa.

³. Tekst jedn. z 1991 r. Dz.U. nr 36. poz. 161 z późn. zm.

2