3312

Rozdział pierwszy

1.1 Ubezpieczenia społeczne - zarys ogólny

Współczesny system ubezpieczeń społecznych powstał wskutek długotrwałej ewolucji. Jego celem jest zapewnienie osobom ubezpieczonym środków do życia w przypadku czasowej lub trwałej zdolności do pracy. Początkowo (XIX w) obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, zapewniającym pracownikom minimalne środki utrzymania, objęto jedynie niektóre zdarzenia losowe, pozbawiające pracownika możliwości zarobkowania.

Jako pierwszy system ubezpieczeń społecznych został wprowadzony przez Ottona von Bismarcka w Niemczech w 1883 r. Następnie w latach 1908 - 1911 obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wprowadzono w Anglii, we Francji w roku 1910 oraz w Rosji w roku 1912. Zakres tych ubezpieczeń zależał głównie od znaczenia walk strajkowych i obejmował przede wszystkim ubezpieczenia na starość, ubezpieczenia cłiorobowe, ubezpieczenia inwalidzkie i macierzyńskie oraz przepisy na wypadek bezrobocia. W Polsce międzywojennej (1918    -    1939) przepisy ubezpieczeniowe były znacznie

zróżnicowane - co było konsekwencją uprzednich podziałów dzielnicowych - i obejmowały różne grupy pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników umysłowych i państwowych Wszystkie składki ubezpieczeniowe, z wyjątkiem ubezpieczenia wypadkowego, obciążały zarówno pracowników, jak i pracodawców.

Po II wojnie światowej (1939-1945) świadczenia ubezpieczeniowe w Polsce objęły ogół pracowników, przy czym dokonano ujednolicenia zasad ubezpieczenia - w szczególności zniesiono różnice pomiędzy pracownikami fizycznymi a umysłowymi. Wprowadzono również nowe rodzaje świadczeń ubezpieczeniowych, takie jak zasiłki rodzinne, zasiłki wychowawcze i świadczenia rehabilitacyjne. Ujednolicono ponadto świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Składkami ubezpieczeniowymi obciążono wyłącznie pracodawców, a do przyznania świadczenia wystarczył fakt pozostawania w ciągu określonego czasu w stosunku pracy.

2