„Burza mózgów" jest jedną z metod heurystycznych. Metody te odgrywają istotną rolę w rozwiązaniu problemów i są stosowane do poszukiwania pomysłów. Nazwa tych metod wywodzi się od greckiego „heuriska", co oznacza znajduję, odkrywam.
Sama heurystyka jest umiejętnością, zdolnością wykrywania nowych faktów i relacji między faktami, dzięki którym dochodzi są do nowych prawd.
Istotą metod heurystycznych jest dochodzenie do nowych rozwiązań przez sformułowanie hipotezy, co jest przeciwstawne czynnościom uzasadniającym.
„Burza mózgów" należy do podstawowych metod poszukiwania pomysłów (idei, rozwiązań, wariantów). Nazwa tej metody jest dosłownym tłumaczeniem nazwy anglosaskiej brainstorming. Metodę tę po raz pierwszy zastosował A.F. Osborne w roku 1939. Spotkała się ona z dużym zainteresowaniem i szerokim przyjęciem. Zamiast zabierających wiele czasu mało konkretnych dyskusji, wprowadziła rozwiązanie interesującego daną grupę problemu, trwające od kilku do kilkudziesięciu minut.
Metoda brainstorming polega na zespołowym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania, przy czym chodzi w niej o to, by zespół rozwiązujący te zadania wynalazł jak najwięcej pomysłów nowych, niekiedy najbardziej zaskakujących, co stwarza atmosferę swobody i współzawodnictwa. Dopiero po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie zespołu stąd metodę traktuje się jako metodę odroczonej oceny. „Burzę mózgów" stosuje się najczęściej w projektowaniu bądź modernizacji: organizacji i zarządzania, procesów, obiektów czy przedsięwzięć. Przynosi ona najlepsze rezultaty w przypadku rozwiązywania problemów, które są niezbyt skomplikowane.
Twórca tej metody oddzielił fazę poszukiwań od fazy oceniania pomysłów. Przyczyną tego było zaobserwowanie negatywnego wpływu rutyny i nawyków przy poszukiwaniu nowych rozwiązań. W celu osiągnięcia najlepszych efektów powołano zespoły. Pierwszym z nich jest zespół zadaniowy twórczy powołany w celu poszukiwania pomysłów. Skład tego zespołu zależy od rodzaju problemu i powinien on być zróżnicowany zawodowo. Te zróżnicowanie powinno kształtować się następująco:
- - specjaliści z danej dziedziny 40-70 %,
- - specjaliści z dziedzin pokrewnych 20-50 %
- - osoby nie związane z problemem 10-30 %
Grupy te powinny liczyć 6-15 osób, gdyż są one wówczas najefektywniejsze. Każdy zespół twórczy powinien mieć swego przewodniczącego i sekretarza. Przewodniczący powoływany jest w celu: przygotowania spotkania twórczego, następnie przedstawienia problemu, prowadzenia spotkania, zwracania uwagi na przestrzeganie zasad „burzy mózgów", zachęcania biernych uczestników do aktywnej pracy twórczej. Natomiast sekretarz ma za zadanie: notowanie pomysłów, ewidencjonowanie zgłoszonych pomysłów czy zgłaszanie własnych.