zwyczaje odnoszą się do sfer życia, w których społeczeństwa pozostawiły swoim członkom swobodę decyzji co do możliwych zachowań.
5. Kontrola społeczna z perspektywy jednostki; określenie i typy sankcji społecznych
1) Kontrola wewnętrzna - są to oddziaływania regulacyjne, które płyną z psychiki działającej jednostki. Podstawą tej kontroli jest proces internalizacji czyli uwewnętrznienia norm i wartości społecznych.
2) Kontrola zewnętrzna SA to pozytywne lub negatywne reakcje społeczne wobec zachowań będących w sferze normatywnie uregulowanej. Nie wszystkie zachowania są normatywnie uregulowane.
Sankcja to podstawowy element metod i technik kontroli.
Sankcja to każda reakcja społeczna na zachowanie normatywnie uregulowane. Sankcja zawsze ma charakter działania społecznego.
1) Sankcje negatywne i pozytywne Sankcja negatywna: nagana, ostracyzm
Sankcja pozytywna: pochwała, komplement, uścisk
2) Sankcje aktualne (przyjemna reakcja czy nałożenie kary) i perspektywiczne (obietnica nagrody, groźba kary, sankcje religijne: wyrzuty sumienia.
3) sankcje prewencyjne (pojawiające się przed ewentualnym negatywnym zachowaniem) i sankcje represyjne (pojawiające się po wystąpieniu zachowania odbiegającego od normy)
4) sankcje realne (nałożenie kary, udzielenie nagrody) i symboliczne (ośmieszenie, odrzucenie -ostracyzm -większość stosowanych społecznie sankcji)
5) sankcje formalne (kiedy podmiot dysponujący normą ma charakter zinstytucjonizowany)
Sankcje nieformalne (kiedy podmiot dysponujący normą ma charakter nieformalny, rozproszony)