3600

potem w Hadze. Powołanie na katedrę do Uniwersytetu Heidelberskiego w 1673 r. odrzucił, nie chcąc niczym krępować swej niezależności. Umarł w młodo w wieku 45 lat. Liczne świadectwa przedstawiają go jako prawdziwego mędrca, opanowanego, pogodnego i    łagodnego, bezinteresownie

poświęcającego swe życie wiedzy.

Pisma: Jedynie dwie prace Spinozy ukazały się za jego życia: „Renati des Cartes Principiorum philosophiae" i „Tractatus theologico-politicus". Pierwsza z nich referowała poglądy obce, druga dotyczyła spraw poza filozoficznych. Jego filozoficzne pisma zostały ogłoszone dopiero pośmiertnie i anonimowo, pt. „B. d. 5. Opera Posthuma". IV blisko dwa wieki później, w 1852 r. odnaleziono w holenderskim przekładzie jeszcze jedną rozprawę Spinozy, „Krótki traktat", czyli „Tractatus de Deo et homine eiusque felicitate". Najważniejszym dziełem Spinozy jest „Etyka", zawierająca nie tylko filozofię moralną, ale cały jego system filozoficzny. W zasadniczej koncepcji powstawała    w latach 1662 - 1665, ale była

dopracowywana i ulepszana aż do śmierci autora. „Traktat o poprawie umysłu" stanowi epistemologiczne przygotowanie do filozofii Spinozy.

Poprzednicy: System filozoficzny Spinozy miał dwa główne źródła, z jednej strony odwieczną panteistyczną metafizykę, a z drugiej Kartezjańską teorię poznania i mechanistyczne poglądy nowożytnego przyrodoznawstwa. Do nowych idei, które oddziaływały na Spinozę, należały postulaty Hobbesa, które nadały jego filozofii naturalistyczny odcień. Panteistyczna metafizyka stała się osią poglądów Spinozy, a idee naukowe odeszły na dalszy plan i zajęły miejsce służebne.

Filozofia Spinozy stanowiła nawrót średniowiecza w XVII wieku, poprzez odnowienie panteizmu oraz połączenie nauki nowożytnej z tradycją teologii żydowskiej. Poglądy Spinozy miały ponadto jeszcze trzecie źródło. Spinoza zabierał głos nie tylko w sprawach ściśle filozoficznych, ale także politycznych. Był rzecznikiem wolności i tolerancji. Do tej działalności zachęcały go prądy wolnościowe