36030

Stanisław Ossowski - wartości pozostają w hierarchicznym stosunku do siebie;

pisał o skali wartości uznawanych (wartośd-cele i wartości-środki), a także o skali wartości uroczystych i skali wartości codziennych Podzielił wartości na:

■    Autoteliczne - aksjomaty, mające znaczenie autonomiczne

■    Instrumentalne - zachowania wiodące do osiągania wartości autotelicznych

Kiedy mówimy o hierarchii wartości, zawsze mamy na myśli ich zróżnicowanie prowadzące do powstania układu nadrzędności - pod-rzędności w jednym z następujących znaczeń:

■    relacja przedmiotowa, wyrażająca się w gradacji poszczególnych przedmiotów, klas przedmiotów i ich własności, ustalona zgodnie z zasadą lub zasadami porządkowania wartości w danym systemie;

■    relacja aksjologiczna, prowadząca do określenia większej lub mniejszej ważności określonych wartości w systemie wartości, w tym także tego, które z nich wspierają się na innych

■    relacja ilościowa, ułatwiająca hierarchiczne uporządkowanie wartości przedmiotowych

Można wyróżnić co najmniej dwa znaczenia pojęcia .hierarchia wartości":

■    hierarchia jako .drabina", .schody", nie prowadzi ona jednak do pełnego uporządkowania wartości, które ze swej istoty są nieporównywalne, nieprzeliczalne;

■    hierarchia jako preferencja określonych wartości w sytuacji wyboru-tu sposobów systematyzacji może być nieskończenie wiele

Zdaniem Ryszarda Borowicza, możliwe jest hierarchizowanie wartości niezależnie od tego, czy znajdują się one w konflikcie, czy też nie.

Według niego hierarchie wartości mogą tworzyć różne rodzaje powiązań, np.:

■    pionowe, gdy jedne wartości dominują nad innymi, powstaje wówczas układ liniowy;

■    poziome, nie istnieje wówczas relacja nadrzędności lub podrzędności między wartościami lub typami wartości, mamy do czynienia z układem szeregowym;

■    mieszane, które charakteryzuje jednoczesne występovw»nie obu wymienionych już postaci powiązań

W praktyce badań wartości uznawanych w społeczeństwe bardzo często dąży się do rekonstrukcji hierarchii wartości istniejących w różnych środowiskach i społecznościach.

■    Ograniczenia: pogląd o hierarchicznej strukturze systemu wartości nie jest wystarczająco uzasadniony teoretycznie -> sprawdza się w stabilnych warunkach a okres transformacji jest okresem gwałtownych zmian

■    Dyczewski - obecnie możemy mówić o mieszanym systemie wartości młodzieży, a więc takim, w którym istnieją nie tylko relacje pionowe między wartościami (nadrzędności i podrzędności), ale także relacje poziome (współzależność i wzajemne związki).

■    Adam Podgórecki - młodzież częściej ma wobec wartości postawę cełowościową (oceną różnych wariantów, okoliczności i skutków zachowali) niż zasadniczą (bezpośrednia akceptacji rzeczywistych lub wyobrażonych stanów rzeczy).

■    Coraz rzadziej świadomość moralna młodzieży ma charakter czysto doktrynalny

Hierarchia wartości badanej młodzieży

Poznanie hierarchii wartości umożliwia:

■ lepszą orientację w stanie świadomości młodzieży • zrozumienie

młodych ludzi

potrzeb

postaw

■ racjonalne planowanie pracy wychowawczej, oceny jej przebiegu • przewidywanie dalszych dążeń i zachowań młodego pokolenia

Badanie

■ Kwestionariusz zawierał 10 zadań

•    Skala pięciopunktowa (od -2 do 2; 0 - nie mam zdania)

•    W zdaniach negatywnych odwrócono punktację