36209

Hieronim Morsztyn

Pochodził z rodziny szlacheckiej Ojcem Hieronima Morsztyna był bachmistrc (urzędnik górniczy) z Wieliczki, Florian, syn Stanisława. Matką Hieronima była druga żona Floriana. Zuzanna Łaska. Miał też Hieronim kilka sióstr (Elżbietę, Jadwigę, Annę i Katarzynę).

O młodości Hieronima Morsztyna, pobieranych przez niego naukach i szkołach, do których uczęszczał, wiemy niewiele. Jedynie wyznanie poety w dedykacji Zwierciadła informuje, że przez trzy lata dzięki pomocy wuja Samuela (Samuela Łaskiego, sekretarza koronnego) pobierał nauki w znanej szkole jezuickiej w Braniewie.

W swej poezji Morsztyn sławił zarazem życie ziemiańskie i dworskie. Zbiór jego wierszy Światowa rozkosz ukazał się w 1606. Przypisuje mu się też autorstwo Sumnariusza wierszów, który składa się z ponad 300 utworów o zróżnicowanej formie i tematyce (w 1655 trzy najdłuższe z nich wydano pt. Philomachia). Przypuszcza się, że napisał ponadto Antipasty małżeńskie (1650), w których zawarł opowieść fantastyczno-przygodową o królewnie Banialuce (stąd przysłowie). Wykorzystywał nowele Boccaccia. Niemal cała spuścizna Hieronima Morsztyna dotarła do czasów współczesnych w postaci rozproszonych odpisów z XVII i XVIII wieku

Światowa rozkosz

Hieronim Morsztyn jest autorem zbioru Światowa rozkosz z 1606 r. Wymowa dzieła polega na uświadomieniu, że świat jest świetny, że należy go przyjąć jakim go Pan Bóg ubudował. Nie zawsze opisanym rozkoszom świata towarzyszy autentyczne przeżycie autora, ponieważ Morsztyn skupiał się na wachlarzu wartości epoki, na przyjętych wzorcach zachowań i kanonie zabaw. Utwór kończą jednak słowa Koheleta Marność nad marnościami i wszystko marność oraz wizja śmierci rozkładającej ciało ludzkie. Oznaczałoby to głębszą treść rozkoszy ziemskich. Owszem, są one nietrwałe i nie warto się skupiać na nich i uważać za cel swego życia. Natomiast można pogodzić wartości ziemskie z religijnością. Dopiero po śmierci człowiek spotka rozkosze niepozorne, trwałe. Wystarczy chyba umiejętnie z rozkoszy życia korzystać, w zgodzie z Bogiem, a nie przeciw Niema