0299

PODZIEMNA ROSJA

(jak większość ówczesnych rewolucjonistów) w rodzinie szlacheckiej. Ukończyła niemiecko-francuską pensję w Moskwie i tam się zapoznała z ideami narodnickimi. W wieku siedemnastu lat postanowiła poświęcić życie służbie rewolucji. Pracowała w introligatorni, żeby zbliżyć się do robotników, wykładała dla nich w szkole. Podczas rozruchów studenckich w 1869 roku zawarła znajomość z Nieczajewem, który nadaremnie próbował wciągnąć Zasulicz do swej organizacji. Znajomość zakończyła się dla niej fatalnie - uwięzieniem w twierdzy Pietropawłowskiej. Potem nastąpiło zesłanie, przejście do życia w podziemiu. Po przeczytaniu w gazecie o upokorzeniu, jakie spotkało w więzieniu narodnika Bogolubowa, zaczęła przygotowywać zamach na Trepowa.

Oni byli pierwsi!

Jak się okaże znacznie później, wystrzał Zasulicz miał dalszy ciąg. Tego dnia postanowiono publicznie zemścić się na jeszcze jednym prześladowcy narodników - prokuratorze Żelechowskim (zastępcy oberprokuratora Senatu).

Występował on jako oskarżyciel na „Procesie 193" narodników. W tym samym czasie, kiedy Wiera Zasulicz szła, by strzelać do Trepowa, jej przyjaciółka, Maria Kolenkina, uzbrojona w taki sam rewolwer marki „Bull-dog", wyruszyła, by ukarać śmiercią Żelechowskiego. Była to więc prawdziwa, przemyślana akcja terrorystyczna. Obie kobiety stały u źródeł przyszłego wielkiego terroru.

Kiedy Zasulicz czekała w przedpokoju kancelarii gubernatora, Kolenkina dzwoniła do mieszkania Żelechowskiego. Drzwi otworzył lokaj. Poprosiła o widzenie z prokuratorem. Wtedy w przedpokoju pojawiły się żona i dzieci Żelechowskiego. Dziewczyna zrozumiała, że będzie musiała strzelać do prokuratora w ich obecności. Kolenkina odwróciła się bez słowa i wyszła. Terror dopiero się zaczynał. Nie nauczyli się jeszcze zabijać przy dzieciach.

Trepów miał szczęście. Kobieta, która do niego strzelała, robiła to po raz pierwszy, i ręka jej drgnęła. W tym samym czasie wielu młodych ludzi, lepszych strzelców, przygotowywało się do rozprawy z gubernatorem. Przyszły zuchwały narodnik, terrorysta Nikołaj Morozow, pisał:

Dziki postępek Trepowa z Bogolubowem stanowił ostatnią kroplę przepełniającą czaszę goryczy zarówno w duszy mojej, jak i w duszach towarzyszy.

306